Yazarlar: Ali Cemal Töz, Burak Köseoğlu, Cenk Şakar
Beta Yayınları
315 Sayfa
ISBN: 9786053337676
Boyut: 16.2 x 23.5
Kuşe Kapak
İnsanoğlu, var olduğundan beri, doğada olanları anlamak ve yorumlamak için çaba sarf etmiştir. Doğa olaylarının insanoğlunun hayatını yakından ilgilendirmesi ve etkilemesi nedeniyle bu olayların oluşum nedenlerini ve yaratacağı sonuçları önceden tahmin edebilmenin önemi büyüktür. Meteoroloji bilimi hava olaylarının önceden tahmin edilmesi ve insanların hayatlarını kolaylaştıracak şekilde önlemler alınması açısından hayati öneme sahiptir.
Hava olayları, meydana geldikleri bölgeleri etkisi altında bırakarak bazen olumsuz sonuçlara neden olmaktadır. Özellikle kötü hava koşulları, su buharı açısından son derece zengin olması sebebiyle çoğunlukla denizler üzerinde oluşmakta ve sahip oldukları yüksek enerji ile yıkıcı sonuçlara neden olabilmektedir. Bu açıdan denizler üzerinde hayatlarını idame ettirmek zorunda olan denizciler için hava olayları ve yaratacağı sonuçlar çok daha fazla önem taşımaktadır. Bir denizcinin en önemli görevi geminin limana emniyetli bir şekilde ulaşmasını sağlamaktır. Denizler üzerinde karşılaşılan hava koşulları gemilerin emniyeti açısından son derece önemlidir. Bu bağlamda denizcilerin gemilerde gerçekleştirdikleri gözlemler ile meteorolojik ekipmanlardan edindikleri verileri bir arada değerlendirerek mevcut durumu yorumlaması ve geleceğe yönelik güvenilir tahminlerde bulunması hayati önem taşımaktadır.
Bu kitap mevcut meteoroloji bilimi literatürüne ek olarak denizciler için gerekli olan denizlerde gerçekleşen hava olaylarını yorumlamalarına olanak sağlayacak gemi gözlemlerini ve bu gözlemlerde kullanılan yöntem ve ekipmanları detaylı olarak incelemektedir. Bu açıdan literatürde yer alan kavramsal çerçevenin uygulamadaki yansımaları da ifade edilmeye çalışılmıştır.
Bu kitabın, kendi alanında, yazıldığı dilde yayınlanan pek az yayın olmasından ötürü meteoroloji literatürüne de önemli katkılar sağladığı düşünülmektedir. Bu kitap, içerdiği bilimsel bir bölüm ile meteoroloji bilim literatürüne de katkıda bulunmaktadır. Bu açıdan yazılan bu kitap hem bilimsel, hem akademik hem de uygulamaya yönelik bir içerikle ait olduğu bilim dalına önemli ölçüde hizmet etmektedir.
-Önsöz III
-Kısaltmalar XIX
-Giriş 1
BİRİNCİ BÖLÜM – TEMEL ATMOSFER ELEMANLARI
1.1. Atmosferin Bileşenleri 6
1.2. Atmosferin Dikey Yapısı 12
1.3. Atmosferin Katmanları 16
İKİNCİ BÖLÜM – GÜNEŞ RADYASYONU VE SICAKLIK
2.1. Sıcaklık ve Isı Kavramları 31
2.2. Isı Transfer Yöntemleri 33
2.2.1. Kondüksiyon (İletim)33
2.2.2. Konveksiyon 34
2.2.3. Radyasyon 35
2.3. Isı Bütçesi 37
2.4. Atmosferdeki Sıcaklık Dağılımı 38
2.4.1. Kara ve Denizlerin Farklı Isınma Prensipleri 38
2.4.2. Yükseklik39
2.4.3. Coğrafi Pozisyon 40
2.4.4. Bulutluluk Durumu ve Albedo 41
2.5. Atmosferin Isı Dengesi 43
2.6. Atmosferde Sıcaklık Değişimleri 44
2.6.1. Günlük ve Mevsimlik Sıcaklık Değişimleri 45
2.6.2. Yatay Sıcaklık Değişimi 49
2.6.3. Düşey Sıcaklık Değişimi 50
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – ATMOSFER BASINCI VE RÜZGÂR OLUŞUMU
3.1. Atmosfer Basıncı 55
3.1.1. Gaz Kanunu 59
3.1.2. Günlük Basınç Değişimleri 60
3.1.3. Düşey Basınç Değişimleri 61
3.2. Rüzgâr ve Oluşum Süreci 64
3.2.1. Rüzgâra Etki Eden Kuvvetler 64
3.2.1.1. Basınç Gradyan Kuvveti 65
3.2.1.2. Coriolis Kuvveti 66
3.2.1.3. Sürtünme Kuvveti 68
3.2.1.4. Merkezcil Kuvvet 69
3.2.2. Rüzgârların Sınıflandırılması 69
3.2.2.1. Jeostrofik (Geostrophic) Rüzgârlar 70
3.2.2.2. Gradyan Rüzgârları 72
3.2.2.3. Yüzey Rüzgârları 73
3.2.3. Rüzgârlar ve Düşey Hava Hareketi 76
3.2.4. Rüzgârın Yönü ve Şiddeti 78
3.3. Küresel Atmosferik Dolaşım 85
3.3.1. Küresel Rüzgârlar 87
3.3.1.1. Atmosferin Genel Dolaşımı 88
3.3.1.1.1. Tek Hücre Modeli 88
3.3.1.1.2. Üç Hücre Modeli 89
3.3.1.2. Küresel Basınç Dağılımı 93
3.3.1.3. Jet Rüzgârları 96
3.3.1.3.1. Polar Jet Rüzgârları 98
3.3.1.3.2. Subtropikal Jet Rüzgârları 99
3.3.1.4. Küresel Rüzgârlar ve Okyanus Akıntıları 101
3.3.2. Bölgesel Rüzgârlar 104
3.3.2.1. Deniz ve Kara Meltemleri 106
3.3.2.2. Dağ ve Vadi Meltemleri 108
3.3.2.3. Mevsimsel Olarak Değişen Rüzgârlar–Musonlar 109
3.3.2.4. Katabatik ve Anabatik Rüzgârlar 113
3.3.2.5. Fön (Chinook) Rüzgârları 114
3.3.2.6. Diğer Bölgesel Rüzgârlar 115
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM – ATMOSFERİK NEM VE YAĞIŞ OLUŞUMU
4.1. Suyun Atmosfer İçerisindeki Dolaşımı (Hidrolojik Döngü)121
4.1.1. Suyun Atmosfer İçerisindeki Halleri 122
4.1.2. Hal Değişim Aşamaları 124
4.2. Atmosferik Nem 125
4.2.1. Buhar Basıncı 127
4.2.2. Bağıl Nem 128
4.2.3. Çiğ Noktası Sıcaklığı 130
4.3. Bulut Oluşumu 131
4.3.1. Bulut Oluşum Süreci ve Bulut Tipleri 131
4.3.1.1. Konveksiyon ile Bulut Oluşumu 132
4.3.1.2. Topoğrafyaya Bağlı Bulut Oluşumu 134
4.3.2. Bulutların Sınıflandırılması 135
4.3.2.1. Yüksek Bulutlar 137
4.3.2.2. Orta Bulutlar 140
4.3.2.3. Alçak Bulutlar 142
4.3.2.4. Dikey Gelişmeli Bulutlar 145
4.3.3. Bulutluluk Gözlemi 149
4.4. Atmosferin Denge Durumu 149
4.4.1. Tam Dengeli (Kararlı) Atmosfer 153
4.4.2. Tam Dengesiz (Kararsız) Atmosfer 154
4.4.3. Koşullu Dengesiz Atmosfer 156
4.5. Yağış Oluşumu 158
4.5.1. Çarpışma – Birleşme Süreci 159
4.5.2. Buz Kristali Oluşum Süreci (Bergeron Süreci) 161
4.5.3. Yağış Çeşitleri 163
4.5.3.1. Yağmur Oluşumu 164
4.5.3.2. Kar Oluşumu 166
4.5.3.3. Dolu Oluşumu 167
BEŞİNCİ BÖLÜM – HAVA KÜTLELERİ VE CEPHELER
5.1. Hava Kütleleri 171
5.1.1. Hava Kütlesinin Oluşumu 172
5.1.2. Hava Kütlesi Tipleri 173
5.1.2.1. Polar (Kutupsal) Hava Kütlesi 175
5.1.2.1.1. Karasal Polar Hava Kütlesi (cP) 176
5.1.2.1.2. Denizsel Polar Hava Kütlesi (mP) 176
5.1.2.2. Tropikal Hava Kütlesi 177
5.1.2.2.1. Denizsel Tropikal Hava Kütlesi (mT) 177
5.1.2.2.2. Karasal Tropikal Hava Kütlesi (mT) 177
5.1.2.2.3. Arktik/Antarktik Hava Kütlesi (A)-(AA) 177
5.2. Cepheler 178
5.2.1. Coğrafi Bölgeye Göre Sınıflandırma 179
5.2.2. Hava Kütlelerinin Yapısına Göre Sınıflandırma 181
5.2.2.1. Soğuk Cephe 181
5.2.2.2. Sıcak Cephe 183
5.2.2.3. Kavuşmuş Cephe (Öklüzyon) 185
5.2.2.3.1. Sıcak Oklüzyon Cephe 187
5.2.2.3.2. Soğuk Oklüzyon Cephe 187
5.2.2.4. Sabit (Stasyoner) Cephe 188
ALTINCI BÖLÜM – METEOROLOJİK GÖZLEM EKİPMANLARI
6.1. Meteorolojik Ölçüm Ekipmanları 193
6.1.1. Sıcaklık Ölçümü ve Sıcaklık Ölçüm Ekipmanları 194
6.1.1.1. Standart (Normal) Termometre 194
6.1.1.2. Maksimum Termometre 195
6.1.1.3. Minimum Termometre196
6.1.1.4. Six Termometresi 197
6.1.1.5. Madeni (Bimetal) Termometre 198
6.1.1.6. Deniz Termometresi 199
6.1.1.7. Termograf 199
6.1.2. Basınç Ölçümü ve Basınç Ölçüm Ekipmanları 200
6.1.2.1. Civalı Barometre 200
6.1.2.2. Aneroid Barometre 202
6.1.3. Nem Ölçümü ve Nem Ölçüm Ekipmanları 204
6.1.3.1. Islak Kuru Hazneli Psikrometre 204
6.1.3.2. Sapanlı Psikrometre 206
6.1.3.3. Aspiratörlü Psikrometre 207
6.1.3.4. Saçlı Higrometre 207
6.1.3.5. Higrograf 208
6.1.4. Rüzgâr Ölçümü ve Rüzgâr Ölçüm Ekipmanları 208
YEDİNCİ BÖLÜM – SİKLONİK HAREKETLER VE FIRTINA OLUŞUMU
7.1. Orta Enlem Siklonları 215
7.1.1. Orta Enlem Siklonlarının Oluşumu 215
7.1.2. Orta Enlem Siklonlarının Yaşam Döngüsü 217
7.1.2.1. Oluşum Evresi: İki Hava Kütlesinin Çarpışması 218
7.1.2.2. Siklonik Hareketin Gelişimi 218
7.1.2.3. Olgunlaşma Evresi 218
7.1.2.4. Kavuşma Evresi: Sonun Başlangıcı 219
7.2. Tropikal Siklonlar 221
7.3. Gök Gürültülü Fırtına (Thunderstorm) 225
7.3.1. Gök Gürültülü Fırtınanın Yaşam Döngüsü 225
7.3.1.1. Kümülüs Evresi 226
7.3.1.2. Olgunluk Evresi 227
7.3.1.3. Dağılma Evresi 227
7.3.2. Şimşek ve Gök gürültüsünün Oluşumu 228
7.4. Hortum Oluşumu (Tornado) 233
SEKİZİNCİ BÖLÜM – HAVA TAHMİNLEMESİ VE GEMİDE METEOROLOJİK GÖZLEM
8.1. Hava Tahmini ve Meteorolojik Gözlemler 239
8.1.1. Hava Gözlem Yöntemleri 241
8.1.1.1. Yer Gözlemleri241
8.1.1.2. Gemi Gözlemleri 245
8.1.1.3. Yüksek Hava Gözlemleri 247
8.1.1.4. Meteoroloji Radarları 249
8.1.1.5. Meteoroloji Uyduları 249
8.1.1.6. Otomatik Gözlem İstasyonları 251
8.1.2. Analiz 251
8.1.3. Hava Tahminlemesi 252
8.1.3.1. Sayısal Tahminleme Sistemleri 252
8.1.3.1.1. Global Modeller 252
8.1.3.1.2. Sınırlı Alan Modelleri 253
8.1.3.2. Diğer Tahminleme Yöntemleri 253
8.2. Deniz Emniyet Bilgi Servisi (MSI-Maritime Safety Information) 255
8.2.1. Navtex (Navigational Telex) Sistemi 256
8.2.2. Genişletilmiş Grup Çağrı (Enhanced Group Call-EGC) 261
8.2.3. Weather Fax – Facsmile 263
8.2.4. Gemilerde Meteorolojik Gözlemler ve Kayıtlar 268
8.2.5. Sinoptik Kodlama ve Sinoptik Rasat 270
8.3. Meteorolojik Gözlem Hizmetleri 273
DOKUZUNCU BÖLÜM – YAPAY SİNİR AĞLARI UYGULAMASI İLE YAĞIŞ TAHMİNİ
9.1. Yapay Sinir Ağları ve Yapısı 277
9.2. Araştırmanın Amacı 279
9.3. Araştırmanın Yöntemi 279
9.4. Veri Toplama Yöntemi ve Örneklem 280
9.5. YSA Uygulaması 282
9.6. Sonuç ve Değerlendirme 288
-KAYNAKÇA 291
Yorumlar
İlk Yorumu Ekle