ÖNSÖZ

Ülkemiz ve İstanbul coğrafi konumundan kaynaklanan özellikleri neticesinde balıkçılık için önemli bir potansiyele sahiptir. Tarihin derinliklerinden günümüze kadar uzanan periyotta bu husus hep önemini korumuştur.

İstanbul bugün dünyanın en kalabalık metropollerinden biri olmakla birlikte geniş bir coğrafyaya da yayılmıştır. Çağımız insanı tüketim ürünlerine tek elden ve hızlı bir şekilde ulaşmayı yeğlemektedir. Konu, gıda ürünleri olunca da sağlıklı ürün, üzerinde hassasiyetle durulması gereken özel bir konumda yer almaktadır. Ürünün nihai tüketiciye ulaştırılmasına kadar geçen süredeki lojistik uygulamaları da hem maliyet hem de tüketim açısından kritik bir önem arz etmektedir.

Bugün Kumkapı’da kurulu bulunan İstanbul Balık Hali’nde binlerce ton balık el değiştirmekte olup, Hal’e gelen balığın büyük bir bölümü de karayolu vasıtaları ile nakil edilmektedir. Türkiye’nin toplam balık tüketiminin yarısına yakın kısmının İstanbul Balık Hali üzerinden gerçekleştirildiği göz önüne alındığında İstanbul’a binen yükün ağırlığı mevcut altyapı sistemi ile taşınamaz boyutlara ulaşmıştır. Halin hem konumu hem de üst ve altyapısı nedeniyle sorunlarla karşı karşıya kalan Hal çalışanları, su ürünleri sektörü ve tüketiciler daha modern imkanlarla donatılmış ve çağın gerektirdiği altyapı ile güçlendirilmiş bir yapıya en kısa sürede kavuşmalıdır.

İstanbul Balık Hali’ndeki sorunlar depolama, nakliye, satış, giriş ve çıkış trafiği, iskele gibi alanlarda baş göstermekle birlikte bu aşamalarda görev alan personelin eğitiminde de kendini göstermektedir. Üniversite ve sivil toplum kuruluşlarının iş birliği neticesinde görevli personel, komisyoncu ve balıkçı şeklindeki unsurların bilinçlendirme temelli eğitime tabi tutulması ve tecrübeli elemanların istihdam edilmesi hususları önem arz etmektedir. Bütün bunlara ek olarak, Hal’e gelen balığın adet veya ağırlık cinsinden sayımının tam olarak sağlıklı yapılamadığı belirtilmektedir. Bazı türlerde ağırlık tespiti tahmini değerler üzerinden yapılmakta, kasa tespiti yapılması gerektiğinde de yine türe bağlı tahminlerle hesaplama gerçekleştirilmektedir. Burada ağırlık olarak belirli bir standartta olmayan kasaların da hesaplamada yapılan hatalara etkisi yadsınamaz niteliktedir.

Oysa, AB standartlarına bakıldığında ise sadece balık tezgaha indikten sonraki aşama için değil, o ana kadar geçen süreci de daha iyi hale getirmek için var olan standartlar serisi karşımıza çıkmaktadır. Balığın daha teknedeyken soğuk hava depolarında depolanması ile başlayan standartlar, tahta yerine plastik kasalar kullanılmasına ve soğutuculu araçlarla taşınmasına kadar geniş bir süreci kapsamı içine almaktadır.

“İstanbul Balık Hali’nin Pazarlama ve Satış Durumu” konulu yayınımızda Marmara Bölgesi Su Ürünleri potansiyeli ve İstanbul Su Ürünleri mevcut durumu incelenmiş olup, Avrupa Birliği’ne uyum sorun ve çözümlerine değinilmiştir. Araştırmanın sektöre ve tüm ilgililere faydalı olmasını diler, çalışmayı Odamız adına gerçekleştiren Prof. Dr. Metin Timur ve Uzman Kadir Doğan’a teşekkür ederim.

Dr. Cengiz Ersun

Genel Sekreter

ÖNSÖZ 3

1.GİRİŞ 13

2. MARMARA BÖLGESİ SU ÜRÜNLERİ POTANSİYELİNE GENEL BAKIŞ 15

2.1. Bölgedeki Su Kaynaklarının Fiziki ve Coğrafi Yapısı 15

2.1.1. Denizlerimiz 15

2.1.2. İçsu Kaynaklarımız 16

2.2. Bölgedeki Su Kaynaklarının Su Ürünleri Potansiyeli 19

2.2.1. Bölgedeki Deniz Balıkları Potansiyeli 19

2.2.1.1. Deniz Balıkları Avcılığı 19

2.2.1.2. Deniz Balıkları Kültürü 25

2.2.2. Bölgedeki Tatlısu Balıkları Potansiyeli 27

2.2.2.1. Tatlısu Balıkları Avcılığı 27

2.2.2.2. Tatlısu Balıkları Kültürü 28

3. İSTANBUL SU ÜRÜNLERİ HALİ 29

3.1. Hal ve Balık Hali Terimlerinin Tanımı 29

3.2. Türkiye’de Balık Halleri ve İstanbul Balık Halinin Tarihçesi 29

3.2.1. Türkiye’de Balık Halleri 29

3.2.2. İstanbul Balık Halinin Tarihçesi 31

3.3. İstanbul Balık Halinin Kuruluş Amacı ve Görevleri 36

3.4. İstanbul Balık Halinde Yönetim ve Balıkçılık Organizasyonları 37

3.4.1. Yönetim 37

3.4.1.1. Teknik Hizmetler 37

3.4.1.2. Yardımcı Hizmetler 37

3.4.2. Balık Halinde Balıkçılık Organizasyonları 37

3.5. Halin Konumu, Mal Kabulü ve Değerlendirme 38

3.5.1. Halin Konumu 38

3.5.2. Hale Mal Kabulü 39

3.5.3. Halde Ürünlerin Değerlendirilmesi (Tür ve Miktar Tespiti) 40

3.6. Pazarlama Organizasyonu 40

3.6.1. Balıkların Pazarlanması 41

3.7. Balık Halinde Sanitasyon ve Hijyen 42

3.8. İstanbul Balık Halinin Bölge Ekonomisine Katkısı 43

3.8.1. İstanbul İli’ndeki Sosyo-Ekonomik Değişim 43

3.8.1.1. İstanbul’daki Nüfus Değişimi 43

3.8.1.2. İstanbul’daki Sosyal ve Kültürel Değişim 44

3.8.2. Su Ürünleri Üretimi ve Sektördeki Gelişmede İstanbul Balık Halinin Rolü 44

3.8.2.1. Halin Kuruluş Yıllarındaki Pazarlama ve Satış Durumu 44

3.8.2.2. 2001-2007 Yıllarındaki Pazarlama ve Satış Durumu 58

3.8.3. Su Ürünleri Sektörünün Gayri Safi Milli Hasıla içindeki Yeri 61

3.9. İstanbul Balık Halinin Avrupa Birliğine Uyum Sorunları ve Çözüm Önerileri 63

3.9.1. Avrupa Birliğine Uyum Sorunları 63

3.9.2. Sorunlara Çözüm Önerileri 66

4. KAYNAKÇA 79

5. İTO YAYIN LISTESI 83