-İÇİNDEKİLER VII

-KISALTMALAR XIII

-ŞEKİL LİSTESİ XV

-GİRİŞ 1

BİRİNCİ BÖLÜM: İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ULUSLARARASI HUKUKA KONU OLMASI 9

I. ‘İklim Değişikliği’ Nedir? – Küresel Isınma ve Sera Etkisi Kavramlarından Farkı  9

II. Uluslararası Çevre Hukukunun Tarihsel Gelişim Süreci İçerisinde İklim Değişikliği 20

A. Stokholm Konferansı Öncesindeki Dönem (…-1972): Uluslararası Çevre Hukukunun İlk Işıkları ve Birleşmiş Milletler’in Kurulmasının İklim Sorunlarının Bilimsel Kökenleri Konusundaki Çalışmalara Etkisi 26

B. Stokholm Konferansı Rio Konferansı Arasındaki Dönem (1972-1992) 35

1. Stokholm Konferansı Sonrasında Çevreyi ve İklim Sistemini Koruma Konusunda Yaşanan Gelişmeler: Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin Kurulması ve İklim Değişikliğinin Birleşmiş Milletler Gündemine Getirilmesi 35

2. İklim Sisteminin ve Atmosferin Hukuki Statüsü Hakkında Tartışmalar: Kuramsal Sorunlar ve BMİDÇS’nin Hazırlık Çalışmaları 50

C. Rio Konferansı Sonrasındaki Dönem (1992-…) 67

1. Rio Konferansı Sonrasında Çevreyi ve İklim Sistemini Koruma Konusunda Yaşanan Gelişmeler: Çevreyi ve İklim Sistemini Koruma Konusunda Yeni Bir Bakış Açısı 67

2. İklim Değişikliği ile İlgili Çalışmaların ve İklim Değişikliği Rejiminin Günümüze Uzanan Gelişim Süreci 81

III. Uluslararası Hukukta İklim Değişikliği Rejimi 108

A. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) 108

1. Yapılması, Onay Durumu ve İçindekiler 108

2. Amaç 109

3. İlkeler 114

a. Hakkaniyet İlkesi 119

b. Ortak Ama Farklılaştırılmış Sorumluluklar ve Göreceli Kabiliyetler İlkesi 124

c. Özel İhtiyaçlar ve Durumlar İlkesi 126

d. Önleme İlkesi ile İhtiyat İlkesi 129

e. Sürdürülebilir Kalkınma İlkesi 137

f. Uluslararası İş Birliği İlkesi 143

g. İyi Niyet İlkesi 145

h. Karşılıklı İlişki İlkesi 146

4. Taahhütler 147

a. BMİDÇS’nin Tüm Taraflarının Genel Yükümlülükleri 150

b. Gelişmiş Ülkelere ve Ek I Listesi Taraflarına Özgü Yükümlülükler 153

c. Gelişmiş Ülkelere ve Ek II Listesi Taraflarına Özgü Yükümlülükler 156

a. Taraflar Konferansı 157

5. Kurumsal Yapı 157

b. Sekretarya 162

c. Bilimsel ve Teknolojik Danışma Yardımcı Organı 163

d. Uygulama Yardımcı Organı 165

e. Mali Mekanizma 166

f. Uygulama Sistemi 170

(1). Raporlama 170

(2). Danışma 171

6. Diğer Hususlar 171

B. Kyoto Protokolü (KP) 172

1. Yapılması, Onay Durumu ve İçindekiler 172

2. Amaç 173

3. İlkeler 173

4. Taahhütler 174

a. KP’nin Tüm Taraflarının Genel Yükümlülükleri 176

b. Ek I Listesi Taraflarına Özgü Yükümlülükler 178

c. Gelişmiş Ülkelere ve Ek II Listesi Taraflarına Özgü Yükümlülükler 184

a. Protokol Taraflar Toplantısı 185

5. Kurumsal Yapı 185

b. Sekretarya 189

c. Bilimsel ve Teknolojik Danışma Yardımcı Organı 189

d. Uygulama Yardımcı Organı 190

e. Mali Mekanizma 191

f. Ortak Uygulama Mekanizması 192

g. Temiz Kalkınma Mekanizması 193

h. Salım Ticareti Mekanizması 194

i. Uygunluk Sistemi 195

6. Diğer Hususlar 199

C. Paris Anlaşması (PA) 199

1. Yapılması, Onay Durumu ve İçindekiler 199

2. Amaç 200

3. İlkeler 203

4. Taahhütler 203

a. Anlaşma Taraflar Toplantısı 214

5. Kurumsal Yapı 214

b. Sekretarya 217

c. Bilimsel ve Teknolojik Danışma Yardımcı Organı 218

d. Uygulama Yardımcı Organı 218

e. Mali Mekanizma 219

f. Azaltmada İş Birliği Yaklaşımı ve Azaltma Mekanizması 220

g. Kayıp ve Zarar Mekanizması 223

h. Teknoloji Mekanizması 225

i. Uygulama ve Uygunluk Sistemi 226

j. Diğer Yardımcı Organlar, Mekanizmalar ve Sistemler 228

İKİNCİ BÖLÜM: ULUSLARARASI DENİZ HUKUKUNUN VE DENİZLERİN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ REJİMİ İLE İLİŞKİSİ 235

6. Diğer Hususlar 229

IV. İklim Değişikliğinin Uluslararası Hukuka Konu Olması ve İklim Değişikliği Rejimi ile İlgili Değerlendirme 229

I. Denizler ile Atmosfer ve İklim Sistemi İlişkisi: İklim Değişikliği Nedeniyle Denizlerde Yaşanan Değişimler . 235

II. Uluslararası Deniz Hukukunun Tarihsel Gelişim Süreci İçerisinde Çevre ve İklim Değişikliği 243

A. Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi Öncesindeki Dönem (…-1982): Uluslararası Deniz Hukukunun İlk Düzenlemelerinin ve Gelişmelerinin Çevre ve İklim Değişikliği ile Bağlantısı 248

B. Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi Sonrasındaki Dönem (1982-…) 258

1. Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’nin Çevre ve İklim Değişikliği ile Bağlantısı 258

2. Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi Sonrası Düzenlemelerin ve Gelişmelerin Çevre ve İklim Değişikliği ile Bağlantısı 262

III. Uluslararası Deniz Hukuku ile İklim Değişikliği Rejiminin İlişkisi: İki Alan Arasındaki Bağlantının ve Çatışmanın Yorumlanması 274

A. Lafzi Bağlantı: Uluslararası Deniz Hukukunun Çevreye İlişkin Temel Kavramları ile İklim Değişikliği Rejiminin Temel Kavramları 279

1. Okyanus ve Deniz Terimleri ile Deniz Çevresi Kavramının Kapsamı – Denizler ve Deniz Çevresi İklim Sisteminin Parçası Mıdır? 279

2. Deniz Çevresinin Kirliliği Kavramının Kapsamı – Deniz Çevresinin Değişimi ve İklim Değişikliğine Neden Olan Sera Gazlarının Olumsuz Etkileri Deniz Çevresinin Kirliliğine Yol Açmakta Mıdır? 284

B. Teleolojik Bağlantı: Uluslararası Deniz Hukukunun Amaçları ile İklim Değişikliği Rejiminin Amaçları 292

C. Sistematik Bağlantı: Uluslararası Deniz Hukuku ile İklim Değişikliği Rejimi Normları Arasındaki Geçişkenlik ve Olası Çatışma 293

IV. İklim Değişikliği Nedeniyle Denizlerde Yaşanan Değişimlerin Uluslararası Deniz Hukukunda Etkilediği Başlıca Konular 305

A. Denizlerdeki Doğal Kaynakların Kullanımı ile Deniz Çevresinin Korunması ve Muhafazası 305

1. Deniz Çevresinin Kirliliğe Karşı Korunması 309

a. Kara Kökenli Kirlilik 312

b. Deniz Yatağı Faaliyetlerinden Kaynaklanan Kirlilik 315

c. Denizlere Boşaltım Yoluyla Kirlilik 321

d. Gemi Kaynaklı Kirlilik 325

e. Atmosferden veya Atmosfer Aracılığıyla Kirlilik 330

2. Deniz Canlı Kaynaklarının Korunması 333

3. Deniz Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması 337

4. Kutup Bölgelerinde Denizlerdeki Doğal Kaynakların Kullanımı ile Deniz Çevresinin Korunması ve Muhafazası 341

a. Güney Kutup Bölgesi (Antarktika Bölgesi) 343

(1). Güney Kutup Bölgesinde Deniz Çevresinin Kirliliğe Karşı Korunması 350

(2). Güney Kutup Bölgesinde Deniz Canlı Kaynaklarının Korunması 354

(3). Güney Kutup Bölgesinde Deniz Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması 358

b. Kuzey Kutup Bölgesi (Arktika Bölgesi) 360

(1). Kuzey Kutup Bölgesinde Deniz Çevresinin Kirliliğe Karşı Korunması 368

(2). Kuzey Kutup Bölgesinde Deniz Canlı Kaynaklarının Korunması 377

(3). Kuzey Kutup Bölgesinde Deniz Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması 384

B. Deniz Çevresindeki Değişimler Sonucunda Esas Çizgilerin (Hatların) ve Deniz Alanlarının Belirlenmesiyle Sınırlandırılması 387

1. Esas Çizgilerin ve Esas Çizgilere Göre Hesaplanan Deniz Alanlarının Dış Sınırlarının Hesaplanması 393

2. Deniz Alanlarının Sınırlandırılması 409

a. Atollerden, Resiflerden ve Takımadalardan Doğan Hakların İncelenmesi 422

b. Yapay Ada İnşa ve Ada Islah veya Tahkimatı Eylemlerinin Hukukiliği 426

4. Kıyı Devletlerinin Egemenlik Haklarının Kullanımı ve Yetkilerinin Belirlenmesi 429

5. Buzla Kaplı Bölgelerin Tespitiyle Bu Bölgelerdeki Esas Çizgilerin, Deniz Alanlarının ve Egemenlik Haklarının Belirlenmesi 431

a. Uluslararası Hukukta Buzun Statüsü, Buz Çeşitleri ve Buzla Kaplı Bölgelerin Tespiti 432

b. Buzla Kaplı Bölgelerdeki Esas Çizgilerin ve Deniz Alanlarının Belirlenmesiyle Deniz Alanlarının Sınırlandırılması 437

(1). Güney Kutup Bölgesi 438

(2). Kuzey Kutup Bölgesi 445

3. Adaların Esas Çizgilerinin ve Deniz Alanlarının Belirlenmesiyle Deniz Alanlarının Sınırlandırılması 415

V. Uluslararası Deniz Hukukunun ve Denizlerin İklim Değişikliği ve İklim Değişikliği ile İlişkisi Hakkında Değerlendirme 466

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ NEDENİYLE DENİZLERDE YAŞANAN DEĞİŞİMLER VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN DENİZLER ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ KONUSUNDA ORTAYA KOYULAN ÇEŞİTLİ ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 469

I. Çeşitli Çözüm Önerileri ve Bu Önerilerin Ortaya Koyulma Sebepleri 469

A. Devlet Olma Kuramları Kapsamındaki Çözüm Önerileri 470

1. Devleti Oluşturan Belirli Bir Toprak Parçası Unsurunun Eksikliğinde Devletin Varlığının Devamına İlişkin Olasılıkların Uygulanabilirliği 474

2. Kendi Kaderini Tayin Hakkının Uygulanabilirliği 478

3. Neye Sahipsen Ona Sahip Kal İlkesinin Uygulanabilirliği 484

4. Devleti Oluşturan Hükümet Unsurunun Eksikliğinde Devletin Varlığının Devamının Sürgündeki Hükümet Kuramı Yoluyla Uygulanabilirliği 491

B. Kişilerin Korunmasına İlişkin Kurallar Kapsamındaki Çözüm Önerileri 494

1. Yerinden Edilme, Göç, Sığınma, Mülteci ve Vatandaşlık Hukuku 497

2. Uluslararası İnsan Hakları Hukuku 509

C. Uluslararası Hukukun Kaynakları Kapsamındaki Çözüm Önerileri 515

1. Uluslararası Andlaşmalar Hukuku Kapsamındaki Çözüm Önerileri 517

a. İklim Değişikliği Rejiminin Uyarlanabilirliği 517

b. Uluslararası Deniz Hukukunun Uyarlanabilirliği 518

c. Şartların Esaslı Değişiminin Uygulanabilirliği 522

d. Üçüncü Devletlerin Durumu ve İtirazlarının Engellenebilirliği 531

2. Uluslararası Teamül Hukuku Kapsamındaki Çözüm Önerileri 533

3. Uluslararası Örgüt Kararları Kapsamındaki Çözüm Önerileri 536

D. Uluslararası Hukukta Sorumluluğa İlişkin Kurallar Kapsamındaki Çözüm Önerileri 542

1. Uluslararası Çevre Hukuku ve İklim Değişikliği Rejimi Kapsamında Sorumluluğun İncelenmesi 545

2. Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Sorumluluğun İncelenmesi 553

a. Uluslararası Hukuka Aykırı Eylemin Tespiti ve Atfedilmesi 556

(1). Uluslararası Hukuka Aykırı Eylem 556

(a). Uluslararası Bir Yükümlülüğün İhlali 559

3. Uluslararası Hukukta Devletin Sorumluluğuna İlişkin Genel Kurallar Kapsamında Sorumluluğun İncelenmesi 556

(b). Uluslararası Hukuk Kapsamında Devlete Atfedilebilirliği 562

(2). Uluslararası Hukuka Aykırı Eylemle Eylemin Sonuçları Arasında Nedensellik Bağının Kurulması 563

(3). Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Durumlar 566

b. Uluslararası Hukuka Aykırı Eylemin Sonuçları 568

(1). Uluslararası Hukuka Aykırı Eylemde Bulunan Devlet Açısından 568

(a). Uluslararası Hukuka Aykırı Eylemi Durdurma ve Tekrarlamama Yükümünün Yerine Getirilmesi 568

(b). Uluslararası Hukuka Aykırı Eylem Sonucu Ortaya Çıkan Zararlarda Onarım Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesi 569

(i). Eski Hale Getirme 570

(ii). Tazminat 571

(iii). Manevi Tatmin 573

(2). Uluslararası Hukuka Aykırı Eylemden Etkilenen Devlet Açısından 574

E. Uluslararası Yargı Organları ve Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmaları Kapsamındaki Çözüm Önerileri 575

1. Uluslararası Çevre Hukukunda ve İklim Değişikliği Rejiminde Uyuşmazlıkların Çözülmesi ve Yargı Organlarının Rolü 576

2.Uluslararası Deniz Hukukunda Uluslararası Uyuşmazlıkların Çözülmesi ve Yargı Organlarının Rolü 582

3. Yargılamanın Yenilenmesi/İadesi Olasılığı 592

II. İklim Değişikliği Nedeniyle Denizlerde Yaşanan Değişimler ve İklim Değişikliğinin Denizler Üzerindeki Olumsuz Etkileri Konusunda Ortaya Koyulan Çeşitli Çözüm Önerileri Hakkında Değerlendirme 596

-SONUÇ 599

-KAYNAKÇA 605

-KİTAPLAR 605

-KİTAP BÖLÜMLERİ 611

-MAKALELER 616

-ULUSLARARASI ANDLAŞMALAR 626

-ULUSLARARASI YARGI – DAVALAR VE KARARLAR 633

-BM GENEL KURUL KARARLARI 640

-BM GÜVENLİK KONSEYİ KARARLARI 646

-UHK BELGELERİ VE RAPORLARI 647

-DİĞER BM BELGELERİ VE RAPORLARI 648

-HİDP BELGELERİ VE RAPORLARI 651

-TARAFLAR KONFERANSI, PROTOKOL TARAFLAR TOPLANTISI VE ANLAŞMA TARAFLAR TOPLANTISI BELGELERİ 652

-KP UYGUNLUK MEKANİZMASI İCRA ŞUBESİ KARARLARI 655

-SÖZLÜKLER – ANSİKLOPEDİLER 656

-TEZLER 657

-DİĞER KAYNAKLAR 657