ÖNSÖZ 5
ÖZET 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 15
GİRİŞ 17

BİRİNCİ BÖLÜM – HAKKANİYET KAVRAMININ HUKUKSAL AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

I. HAKKANİYETİN KAVRAMSAL VE İŞLEVSEL ANALİZİ 28

A. Hakkaniyet Kavramı 29

1. Hakkaniyet ve adalet ilişkisi 30

2. Kişisel erdem olarak hakkaniyet 36

B. Hukuksal Açıdan Hakkaniyetin İşlevleri 41

1. Hukuk kurallarının yorumlanmasında hakkaniyet  41

2. Hukuksal boşluklarının doldurulmasında hakkaniyet 48

3. Hakkaniyetin yargılama sürecine bir bütün olarak etki etmesi 54

II. ULUSLARARASI HUKUKTA HAKKANİYET 62

A. Hakkaniyetin Uluslararası Hukuktaki Normatif Niteliğinin Belirlenmesi 64

1. Uluslararası hukukun şekli kaynakları bağlamında hakkaniyetin normatif niteliğinin değerlendirilmesi  66

2. Normatif niteliğin belirlenmesinde ex aequo et bono yetkinin etkileri 73

B. Uluslararası Hukukta Hakkaniyetin İşlevleri 76

1. Hukuk kurallarının yorumlanmasında ve hukuksal boşlukların doldurulmasında hakkaniyet 77

a. Takdir yetkisi üzerinde hakkaniyetin etkisine yönelik değerlendirme 77

b. Yorum ve boşluk doldurma işlemleri özelinde hakkaniyetin değerlendirilmesi 81

2. Hakkaniyetin işlevselliğinde olağandışı hakkaniyetin etkileri 85

III. ULUSLARARASI DENİZ HUKUKUNDA HAKKANİYET İLKESİ 88

A. Deniz Alanlarından Yararlanmanın Temel Dayanaklarında Hakkaniyet İlkesi 90

1. Deniz hukukuna hâkim olan doktrinlerde hakkaniyet ilkesi 90

a. Denizlerin serbestliği doktrini ve hakkaniyet ilkesi 91

b. Kapalı deniz doktrininde hakkaniyet ilkesiyle ilgili başlıca hususlar 96

2. Deniz hukukunun şekli kaynakları bağlamında hakkaniyet ilkesinin değerlendirilmesi 101

a. Erken dönem kodifikasyon sürecinde hakkaniyet ilkesinin etkileri 102

b. Arvid Pardo’nun deniz hukukunda hakkaniyetli yaklaşıma katkıları 106

c. 1982 tarihli BMDHS’ye gidilen süreç 112

i. Sözleşmenin oluşturulması sürecine katılım ve oylama yöntemi açısından hakkaniyet 113

ii. Sözleşme içeriğinin görüşülme usulünde hakkaniyet 115

iii. Görüşme ve oylama usullerinden kaynaklanan sorunların hakkaniyetli yaklaşım üzerindeki etkileri 117

B. Uluslararası Deniz Hukuku ile İlgili Yargılamalarda Hakkaniyet İlkesi 122

1. Deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasında hakkaniyet ilkesi 123

a. Deniz alanlarının kendine özgü yapısının hakkaniyet ile ilişkisi 124

b. Normatif açıdan hakkaniyetin uygulanabilirliği 125

c. Hakkaniyetin türüne yönelik değerlendirmeler 127

2. Deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına dair uyuşmazlıklarda Divan’ın hakkaniyet yaklaşımı 128

a. Hakkaniyetin türüne yönelik Divan’ın yaklaşımı 129

b. Hakkaniyetin işlevine yönelik Divan’ın yaklaşımı 131

İKİNCİ BÖLÜM – DENİZ ALANLARINDAN YARARLANMADA DEVLETLER ARASI DENGE VE HAKKANİYET İLKESİ

I. EŞİT STATÜLÜ YARARLANMADA HAKKANİYETİN İŞLEVSELLİĞİ 140

A. Eşit Statülü Yararlanmanın Temel Dayanağı Olarak Devletlerin Eşitliği Doktrini ve Bu Doktrin Bağlamında Hakkaniyetin Somutlaştırılması 141

1. Uluslararası hukukta devletlerin eşitliği doktrini 141

a. Genel hatlarıyla devletlerin eşitliği prensibi 143

b. Günümüz uluslararası hukuk sisteminde devletlerin eşitliği prensibi 148

2. Devletlerin eşitliği prensibinin deniz alanlarından eşit statülü yararlanma açısından somutlaşması 154

a. Eşit statülü yararlanmada hakkaniyetin serbesti olarak uygulanışı 155

b. Kontrollü serbesti örneği: Açık deniz madenciliği 161

B. Eşit Statülü Yararlanmada Olgusal Eşitsizliklere Hakkaniyetli Yaklaşım 165

1. Olgusal eşitsizlik meselesi 166

a. Olgusal eşitsizlikler meselesinin eşitlik doktrini bağlamında değerlendirilmesi 166

b. Günümüz uluslararası hukuk sisteminin olgusal eşitsizliklere yaklaşımı 169

2. Deniz alanlarından eşit statülü yararlanmada var olan olgusal eşitsizliklerin hakkaniyetli biçimde giderilmesine olanak sağlayan düzenlemeler  175

a. Seyrüsefer serbestisi ile ilgili hususlar 176

b. Açık deniz madenciliği ile ilgili hususlar 185

i. Bölge faaliyetleri için öngörülen hukuki rejimin olgusal eşitsizliklerin giderilmesine katkıları 187

ii. Bölge faaliyetlerinin yeniden düzenlenmesi gerekliliği ve gerçekleştirilen değişikliklerde hakkaniyetin etkileri 191
a) Otorite organlarının görev ve yetkileri ile ilgili değişiklikler 195

b) Toplantı ve karar yeter sayıları ile ilgili değişiklikler 197

c) Teknoloji transferi ile ilgili değişiklikler 197

II. ÖNCELİKLİ YARARLANMANIN OLDUĞU DURUMLARDA DENGENİN SAĞLANMASI 203

A. Öncelikli Yararlanma Hakkına Yönelik Düzenlemeler 204

1. Öncelikli yararlanmanın temel dayanakları 205

2. Öncelikli yararlanma hakkı olan devlet lehine hakkaniyetin tesis edilmesi 210

a. Hakkaniyetin bitişik bölgeyle ilgili düzenlemelerdeki tezahürü 211

b. Kesintisiz takip hakkında hakkaniyetli yaklaşım 215

B. Öncelikli Yararlanma Hakkı Bulunmayan Devlet Bakımından Dengenin Tesis Edilmesini Sağlayan Mekanizmalar 221

1. Seyrüsefere ilişkin düzenlemelerde hakkaniyetli yaklaşımın etkileri 221

a. İç sular açısından 222

b. Karasuları açısından 226

2. Deniz kaynaklarının işletilmesinde öncelikli yararlanma hakkı bulunmayan devletin gözetilmesine olanak sağlayan mekanizmalar 231

a. Münhasır ekonomik bölgede canlı kaynakların işletilmesi 232

b. Kıta sahanlığında canlı olmayan kaynakların işletilmesi 242

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – DENİZ ALANLARINDAN KUŞAKLARARASI HAKKANİYETLİ YARARLANMA

I. HAK VE ÖDEV SAHİBİ OLARAK “KUŞAK” KAVRAMI 254

A. Kuşak Kavramının Temel Dayanakları 255

1. Gelecek kuşakların gözetilmesinde Rawls’un adalet teorisinin etkileri 256

a. Adalet teorisinin genel hatları 256

b. Gelecek kuşaklara yönelik kaygılar 260

2. Kuşak kavramına bütüncül yaklaşım: insanlığın ortak mirası 262

a. İnsanlığın ortak mirası doktrininin kuşaklararası hakkaniyete yaklaşımı 264

b. İnsanlığın ortak mirası doktrininin kuşaklararası hakkaniyet ile ilişkilendirilmesi 266

3. Kuşaklararası hakkaniyet doktrini 269

a. Genel hatlarıyla kuşaklararası hakkaniyet doktrini 270

b. Kuşaklararası hak ve yükümlülükler meselesi 273

B. Kuşak Kavramının Bir Uluslararası Hukuk Kişisi Olarak Kabul Edilebilirliği 277

1. Uluslararası hukukta kişilik için gereken koşullar 279

2. Kuşak kavramının hukuk kişiliğinin incelenmesi 285

a. Hukuk özneliği açısından kuşak kavramının değerlendirilmesi 285

b. Hak ve yükümlülük sahipliği açısından kuşak kavramının değerlendirilmesi 290

c. Usule ilişkin yetkiler bağlamında kuşak kavramının hukuk kişiliğinin değerlendirilmesi 294

II. DENİZLERDEN KUŞAKLARARASI HAKKANİYETLİ YARARLANMAYI ÖNGÖREN DÜZENLEMELER 295

A. Kuşak İçi Hakkaniyetli Yararlanmayı Sağlayan Hususların Kuşaklararası Boyutta Etkili Olması 296

1. Hukuk kurallarının sürekliliği ve dinamikliği 296

2. Kuşaklar arasında geçişin belirsizliği 299

3. Hakkaniyetli yararlanmada üçüncü kuşak insan haklarının etkisi 300

a. Genel hatlarıyla üçüncü kuşak haklar 301

b. Üçüncü kuşak hakların kuşaklararası hakkaniyet ile ilişkilendirilmesi 304

i. Self determinasyon hakkı 304

ii. Gelişme hakkı 308

iii. Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı 313

a) Çevresel meselelere yönelik iki eksenli yaklaşımın kuşaklararası nitelik bağlamında değerlendirilmesi 314

b) Deniz çevresinin korunmasında sağlıklı bir çevrede yaşama hakkının etkileri 320

B. Doğrudan Gelecek Kuşakların Gözetilmesiyle Kuşaklararası Hakkaniyetin Tesis Edilmesi 324

1. Dördüncü kuşak insan haklarının kuşaklararası hakkaniyete etkileri 325

a. Gelecek nesillerin gözetilmesinde dördüncü kuşak hakların önemi 325

b. Dördüncü kuşak haklarda kuşaklararası hakkaniyetin tesis edilmesi 327

i. Gelecek kuşakların hakları 327

a) Gelecek kuşakların hakları ve kuşaklararası hakkaniyet 329

b) Gelecek kuşakların deniz alanlarından yararlanma hususunda haklara sahip olmasının kuşaklararası
hakkaniyet açısından önemi 331

ii. Doğanın hakları ve kuşaklararası hakkaniyet açısından işlevselliği 333

a) Genel hatlarıyla doğanın hakları 333

b) Doğanın sahip olduğu başlıca haklar ve bunların hakkaniyet ile ilişkisi 336

c) Doğanın haklarına uluslararası hukuk perspektifinden bakış 338

d) Doğanın hakları anlayışının deniz alanlarından kuşaklararası hakkaniyetli yararlanma üzerindeki etkileri 343

2. Sürdürülebilir kalkınma 345

a. Sürdürülebilir kalkınmada hakkaniyetin kuşaklara göre değerlendirilmesi 347

b. Deniz alanlarından yararlanma açısından sürdürülebilir kalkınma ve kuşaklararası hakkaniyet 353

III. KUŞAKLARARASI HAKKANİYETİN TESİS EDİLMESİNDE SORUMLULUĞUN ATFEDİLEBİLİRLİĞİ 357

A. Kuşaklararası Hakkaniyetin Tesis Edilmesinde Uluslararası Hukuk Süjelerinin Sorumluluğu 358

1. Uluslararası hukukta devletin sorumluluğu ve kuşaklararası hakkaniyet 359

a. Genel hatlarıyla devletin sorumluluğu 359

b. Deniz alanlarından kuşaklararası hakkaniyetli yararlanmada devletin sorumluluğunun değerlendirilmesi 364

2. Kuşaklararası hakkaniyetin tesis edilmesinde uluslararası örgütlerin sorumluluğu 366

a. Genel hatlarıyla uluslararası örgütlerin sorumluluğu 367

b. Uluslararası örgütlerin sorumluluğunun deniz alanlarından kuşaklararası hakkaniyetli yararlanma açısından değerlendirilmesi 368

B. Kuşaklararası Hakkaniyetin Tesis Edilmesinde Ortak Sorumluluk Yaklaşımı 370

1. Ortak sorumluluğun dayanakları 371

2. Hakkaniyetli yaklaşım: ortak ama farklılaştırılmış sorumluluk ilkesi 375

3. Deniz alanlarından kuşaklararası hakkaniyetli yararlanma bağlamında ortak sorumluluğun değerlendirilmesi 380

-SONUÇ 387

-KAYNAKÇA 393