Bu kitap, Gemi Geometrisi dersine yönelik bir içeriği kapsayacak şekilde hazırlanmıştır. Gemi Geometrisi dersi, henüz öğrencilik yıllarını geçirmekte olan mühendis adaylarını (gelecegin mühendislerini) en genel ifadeyle gemi mühendisliğine ısındıracak ve bu mesleği sevdirecek önde gelen meslek derslerinden biri durumundadır. Bu nedenle bu husus, kitabın hazırlanması sürecinde daima göz önünde tutulmaya çalışılmıştır.

Beni İTÜ Balıkçı Gemisi Serisiyle tanıştıran Sayın Doktora Hocam Prof. Dr. S. Aydın ŞALCI’ya ve Sayın Emekli Hocam Prof. Dr. Kemal KAFALI’ya teşekkür etmeyi bir borç bilirim. Kendisine Gemi Geometrisi dersinde yardımcı olduğum ve bu esnada da gemi geometrisi ve gemi resmi bilgilerimi artırmamda benden yardımlarını hiçbir zaman esirgememiş olan Sayın Hocam Yard. Doç. Dr. A. Cemil DİKİLİ’ye de çok teşekkür ederim.

Bu kitabın birinci baskısının Deniz Harp Okulunda bir ders kitabı olarak basılmasında yardımlarını esirgememiş olan Deniz Harp Okulu Dekanı Sayın Dz. Kur. Kd. Alb. Orhan BABAOĞLU’na ve Gemi inşaatı Mühendisliği Bölüm Başkanı Sayın Y. Müh. Kd. Yzb. Bahadır AYTAÇ’a teşekkürlerimi arz ederim.

Ayrıca bu kitabın ikinci baskısının gerçekleştirilmesi sürecinde ilgilerini ve yardımlarını esirgememiş olan TMMOB Gemi Mühendisleri Odası 41. Dönem Yönetim Kurulu Üyelerine çok teşekkür ederim.

Dr. Muhsin Aydın

İstanbul, Ocak 2009

SİMGE LİSTESİ 5

ÖNSÖZ 9

1. BÖLÜM: GİRİŞ 11

2. BÖLÜM: GEMİ GEOMETRİSİ 12

2.1. Gemi Geometrisine İlişkin Tanımlar 13

2.1.1. Boy, Genişlik, Su Çekimi (Draft), Derinlik ve Fribort Tanımları 13

2.1.2. Deplasman Kuvveti, Gemi Ağırlığı ve Dedveyt (DeadWeight) Tonu Tanımları 15

2.1.3. Deplasman Hacmi, Gros Tonaj ve Net Tonaj Tanımları 16

2.1.4. En Kesit Alanı, Su Hattı Alanı ve Islak Yüzey Alanı Tanımları 18

2.1.5. Su Hattı Eğrisi ve En Kesit Alanları Eğrisi Tanımları 13

2.1.6. Su Altı Hacim Merkezi, Ağırlık Merkezi ve Yüzme Merkezi Tanımları 20

2.1.7. Kıç Bodoslama, Baş Bodoslama, Temel Hattı, Şiyer Çizgisi ve Çene Çizgisi Tanımları 22

2.1.8. Sintine, Güverte Sehimi ve Güverte Daralması Tanımları 25

2.1.9. Balp (Yumru Baş) 26

2.2. Gemi Su Altı Form Katsayıları 28

2.2.1. Blok Katsayısı 28

2.2.2. En Kesit Alan Katsayısı 29

2.2.3. Su Hattı Alan Katsayısı 29

2.2.4. Prizmatik Katsayı 30

2.2.5. Düşey Prizmatik Katsayı 31

2.2.6. Profil Alanı, Profil Alan Katsayısı ve Enine Prizmatik Katsayı Tanımları

2.2.7. Çözümlü Problemler 32

2.3. Gemi Formunu Elde Etme Yöntemleri 39

2.3.1. Standart Gemi Formu Serilerine Dayalı Yöntemler 39

2.3.2. Dizayn Eğrileri Yaklaşımı 40

2.3.3. Bir Ana Gemi Formundan Yararlanılarak Yeni Bir Form Geliştirme 42

3. BÖLÜM: GEMİ RESMİ ÇİZİM ESASLARI 43

3.1. Gemi Resmi Araç ve Materyalleri, Standart Yazı ve Çizgi 44

3.1.1. Gemi Resmi Çizim Kâğıtları 44

3.1.2. Kağıt Formaları 45

3.1.3. Gemi Resmi Çizim Tahtası, Çizim Masası ve Çizim Makinesi 46

3.1.4. Kurşun Uçlu Kalem ve Silgi 46

3.1.5. Rapido (Rapidograf) Takımı 47

3.1.6. T Cetveli, Gönye, Düz Cetvel ve Ölçekli Düz Cetvel, Hinar, Pistole ve Bükülebilir Pistole, Tiriz, Daire Şablonu ve İletki 47

3.1.7. Pergel 48

3.1.8. Standart Yazı 49

3.1.9. Gemi Resminde Kullanılan Çizgi Tipleri 50

3.1.10. Gemi Resmi Kâğıdının Çizim ve Yazı Bölgeleri 50

3.1.11. Resim Başlığı ve Resim Ölçeği 50

3.1.12. Çizim Bölgeleri Arasındaki Düşey Mesafenin Hesabı 51

3.1.13. Resim Kâğıtlarının Katlanması 51

3.2. Ana Değerler Tablosu ve Ofset Tablosu 52

3.2.1. 60 Serisinden Bir Gemi İçin Ofset Tablosu Oluşturma 54

3.2.2. İTÜ Balıkçı Gemisi Serisinden Bir Balıkçı Gemisi İçin Ofset Tablosu Oluşturma 57

3.3. Ağ Çizgilerinin Çizimi 58

3.4. Kıç ve Baş Bodoslama ile Temel Hattı ve Şiyerin Çizimleri (Profilin Çizimi) 60

3.4.1. 60 Serisinden Bir Geminin Profilinin Oluşturulması 61

3.4.2. İTÜ Balıkçı Gemisi Serisinden Bir Geminin Profilinin Oluşturulması 63

3.5. En Kesitlerinin Çizimi 66

3.5.1. En Kesitlerinin Çizim Prosedürü 67

3.6. Su Hatlarının Çizimi 71

3.6.1. Su Hatlarının Çizim Prosedürü 72

3.7. Batokların Çizimi 74

3.7.1. Batok Eğrilerinin Çizim Prosedürü 74

3.8. Diyagonallerin Çizimi 79

3.8.1. Diyagonal Eğrilerinin Çizim Prosedürü 80

3.9. Meyilli Su Hattının Çizimi 82

3.9.1. Sancak Tarafına Meyilli Durum 82

3.9.2. İskele Tarafına Meyilli Durum 83

3.9.3. Φ Açısı Kadar Sancağa Meyilli Su Hattının Sancak ve İskele Taraflarının Çizim Prosedürü 85

3.10. Trimli Su Hattının Çizimi 87

3.10.1. Başa Trimli Durum 88

3.10.2. Kıça Trimli Durum 88

3.10.3. Başa Trimli Su Hattının Çizim Prosedürü 89

3.11. Hem Meyilli Hem de Trimli Su Hattının Çizimi 91

3.11.1. Φ Açısı Kadar Sancağa Meyilli ve Φ Açısı Kadar Başa Trimli Bir Su Hattının Çizim Prosedürü 93

3.12. Bilgisayar Destekli Gemi Resmi Çizimine Giriş 97

4. BÖLÜM: SAYISAL İNTEGRASYON ve HİDROSTATİK HESAPLAR 104

4.1. Sayısal İntegrasyon 105

4.1.1. Yamuk (Trapez) Kuralı 105

4.1.2. Simpson Yöntemi 108

4.1.3. Çözümlü Problem 113

4.2. Hidrostatik Hesaplar 116

4.2.1. En Kesit Alanları Hesabı 117

4.2.2. Su Hattı Alanının Hesabı 118

4.2.3. ∇ Deplasman Hacmi ve ∠ Deplasman Kuvveti Hesapları 118

4.2.4. Su Altı Hacim Merkezinin Boyuna Konumunun (LCB’nin) Hesabı 119

4.2.5. Su Altı Form Katsayılarının Hesabı 120

4.3. En Kesit Alanları Eğrisinin Çizimi 121

4.3.1. En Kesit Alanları Eğrisinin Çizim Prosedürü 123

KAYNAKÇA 125

TERMİNOLOJİ (TÜRKÇE – İNGİLİZCE) 126

DİZİN 132