Bu kitap, bizlerin varlık sebebi olan sevgili öğrencilerimizin Deniz Ticareti Hukuku ders kitabı ihtiyacının karşılanması amacıyla hazırlanmıştır. Öğrencilerimiz, tabii olarak her zaman bir ders kitabına ihtiyaç duyarlar. Özellikle dersi kendilerine anlatan hocalarının yazdığı bir kitap, onlar için çok önemlidir.

Öteden beri yazmayı düşündüğüm eser, yaklaşık bir yılı aşan bir zamanda tamamlanabilmiştir. Çalışmamızda Milletlerarası sözleşmeler dâhil mevzuattaki en son değişiklikler dikkate alınmış, meselelerin kolay anlaşılması için yer yer örnekler verilmiştir. Eserin yazımında basit ve anlaşılır bir dil kullanılmasına özen gösterilmiştir. 

Eserin kaleme alınmasında Türk Dili Kurumu Sözlüğü ve Yazım Kılavuzu esas alınmıştır. Sözcüklerin anlamları ve yazım şekli, bu Sözlük ve Kılavuza uygun olarak belirlenmiştir. Terim birliği açısından mümkün olduğu ölçüde resmî metinlerde kullanılan terimlerin seçilmesine gayret edilmiştir.

-ÖNSÖZ i

-KISALTMALAR  xxvii

BİRİNCİ BÖLÜM – GİRİŞ

I.   GENEL OLARAK 3

II.   DENİZ TİCARETİ HUKUKU KAVRAMI  4

A. Deniz Ticareti Hukukunun Yerine Dair Görüşler  4

1.  Deniz Hukukunun Bir Kolu Olduğu Görüşü  4

a. Deniz Hukuku Kavramı  4

b.  Deniz Kamu Hukuku – Deniz Özel Hukuku  5

aa. Deniz Kamu Hukuku  5

i.  Milletlerarası Deniz Hukuku  5

ii.  Deniz İdare Hukuku  6

iii. Deniz Ceza Hukuku  6

iv. Deniz Usul ve Takip Hukuku  6

v. Deniz Sosyal Hukuku  7

vi. Deniz Ekonomi Hukuku  7

bb.  Deniz Özel Hukuku  7

i. Genel Olarak  7

ii. Deniz Ticareti Hukuku  8

2. Seyrüsefer Hukukunun Bir Kolu Olduğu Görüşü  8

3. Ticaret Hukukunun Bir Kolu Olduğu Görüşü  8

B. Değerlendirme  9

III.  DENİZ TİCARETİ HUKUKUNUN TARİHÇESİ  10

IV. DENİZ TİCARETİ HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ  12

A. Kendine Özgü Bir Hukuk Dalı Olması  12

1. Denizdeki Tehlikelerin Büyüklüğü  12

2. Deniz Ticaretine Ayrılan Sermayenin Büyüklüğü  13

3. Deniz Yoluyla Taşıma Tekniğindeki Gelişmeler  13

4. Deniz Kazaları ve Deniz Kirliliğinin Ağır    Sonuçları  14

5. Deniz Ticaretinin Stratejik Bir Öneme Sahip    Olması  15

B. Dinamik ve Hızlı Gelişen Bir Yapıya Sahip Olması  16

C. Milletlerarası Nitelik Taşıması  16

1.  Milletlerarası Sözleşmelerin Kabulü  17

2.  Hukukun Uyarlanması  17

3.  Milletlerarası Örgütlerin Çalışmaları  18

a. Hükümetlerarası Örgütler  18

b. Hükümet Dışı Örgütler  19

V.  DENİZ TİCARETİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI  21

A. Milletlerarası Sözleşmeler  21

B. Kanunlar ve Kanun Hükmünde Kararnameler  27

1.  Türk Ticaret Kanunu  27

2.  Diğer Kanunlar ve Kanun Hükmünde     Kararnameler  28

C. Tüzükler  29

D. Yönetmelikler  30

VI.  TÜRK DENİZCİLİK İDARESİ  34

A. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı  34

B. Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü  34

VII.   MESLEK ÖRGÜTLERİ  35

A. Deniz Ticaret Odaları  35

B. Diğer Meslek Örgütleri  35

VIII. KABOTAJ HAKKI  36

A. Genel Olarak  36

B. Kabotaj Hakkının Kapsamı  37

1.  Türk Bayraklı Gemiler  37

2.  Türk Tabiiyetindeki Kişiler  37

a. Gemi ve Su Araçlarıyla Yürütülen Faaliyetler  37

b. Denizcilik Mesleklerine İlişkin Faaliyetler  38

3.  Ticari veya Mesleki Amaç  38

C. İstisnalar  39

1.  Kurtarma Hizmetleri  39

2.  Petrol Arama ve Üretim Faaliyetleri  39

3. Ticari Olmayan veya Spor Amaçlı Su Ürünlerinin  Çıkartılması  39

4. Deniz Turizmi Araçlarının Faaliyetleri  40

D. Tabiiyetin Belirlenmesi  40

E. Kabotaj Hakkının İhlali  41

IX. DEVLET TEKELİ  42

A. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü  42

B. Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü  43

İKİNCİ BÖLÜM – G E M İ

I.   GEMİNİN TANIMI VE UNSURLARI  47

A. Genel Olarak  47

B. Tanım  48

C. Unsurlar  49

1. Araç  49

2. Suda Hareket Etmeyi Gerektiren Bir Amaca Tahsis Edilmesi  50

3. Yüzme Özelliğinin Olması  51

4. Pek Küçük Olmaması  52

5. Kendiliğinden Hareket Etmesi İmkânına Sahip Olmasının Gerekmemesi  52

II. GEMİ OLMA NİTELİĞİNİN KAZANILMASI  53

III. GEMİ OLMA NİTELİĞİNİN KAYBEDİLMESİ  54

A. Geminin Unsurlarından Birinin Geçici Olarak  Kaybedilmesi  54

B. Gemi Niteliğini Kaybettiren Hâller  54

1. Kurtarılamayacak Şekilde Batma  54

2. Araç Niteliğinin Kaybı veya İmha  55

3. Tamir Kabul Etmez Hâle Gelme  55

4. Devamlı Olarak Suda Hareketi Gerektirmeyen Bir Amaca Tahsis Edilme  56

IV. GEMİNİN BÜTÜNLEYİCİ PARÇALARI VE EKLENTİLERİ  56

A. Asli Unsurlar  57

B. Geminin Bütünleyici Parçaları  57

C. Geminin Eklentileri  59

D. Sair Unsurlar  60

V. GEMİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ  61

A. Geminin Taşınır Eşyadan Olması  61

B. Geminin Taşınmazlarla İlgili Hükümlere Tabi Olması 62

1.  İcra ve İflas Kanunu Hükümleri  62

2.  Türk Medeni Kanunu Hükümleri  62

VI. GEMİNİN TÜRLERİ  63

A. Ticaret Gemileri ve Ticaret Gemisi Olmayan Gemiler 64

B. Devlet Gemileri ve Özel Gemiler  65

C. Türk Gemileri ve Yabancı Gemiler  66

D. Deniz Gemileri ve İç Su Gemileri  67

E. Sicile Kayıtlı Gemiler ve Sicile Kayıtlı Olmayan Gemiler 68

F. Denize Elverişli Gemiler ve Denize Elverişsiz Gemiler 68

G. Yola Elverişli Gemiler ve Yola Elverişsiz Gemiler  69

H. Yüke Elverişli Gemiler ve Yüke Elverişsiz Gemiler  70

I. Tamir Kabul Etmez Gemiler ve Tamire Değmez Gemiler 71

İ. Diğer Türdeki Gemiler  72

VII. GEMİNİN KİMLİĞİ  72

A. Geminin Adı  72

B. Geminin Tanınma İşareti  73

C. IMO Gemi Kimlik Numarası  73

D. Geminin Tonajı  74

E. Geminin Sınıfı  76

1.  Kavram 76

2.  Sınıflandırma Belgesi  77

3. Sınıflandırma Kuruluşlarının Hukuki Sorumluluğu  78

a. Sözleşmeye Dayanan Sorumluluk  78

b. Sözleşme Dışı Sorumluluk  80

F. Geminin Bağlama Limanı  81

G. Geminin Tabiiyeti  82

1.  Genel Olarak  82

2. Türk Ticaret Kanununa Göre Türk Bayrağı Çekme Hakkı  83

a. Gerçek Kişilere Ait Gemiler  83

b. Tüzel Kişilere Ait Gemiler  84

aa. Ticaret Şirketleri Dışındaki Tüzel Kişilere Ait Gemiler  84

bb. Ticaret Şirketlerine Ait Gemiler  84

i. Genel Kural  84

ii. Anonim ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlere Ait Gemiler  85

c. Donatma İştirakine Ait Gemiler  85

d. Türk Bayrağı Çekme Hakkının İstisnaları  86

aa.  Bir Türk Gemisinin Yabancı Bayrak Çekmesi  86

bb.  Bir Yabancı Geminin Türk Bayrağı Çekmesi  87

e.  Türk Bayrağı Çekme Hakkının Sona Ermesi  87

f. Türk Bayrağı Çekme Hakkının İspatı ve Kullanılması 88

aa.  Gemi Tasdiknamesi  88

bb.  Bayrak Şahadetnamesi  89

cc.  Muafiyet  90

3. Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanununa Göre Bayrak  Çekme Hakkı  90

4. Bağlama Kütüğü Uygulama Yönetmeliğine Göre Türk  Bayrağı Çekme Hakkı 91

VIII.  GEMİNİN BELGELERİ  92

A. Gemi Tasdiknamesi  92

B. Bayrak Şahadetnamesi  92

C. Denize Elverişlilik Belgesi  92

D. Liman Çıkış Belgesi  93

E. Tonilato Belgesi  93

F. Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü  93

G. Emniyet Belgeleri  94

H. Sıhhat Patentası  94

I. Yükleme Sınırı (Fribord) Belgesi  94

İ. Gemiadamı Belgeleri  94

J. Manifesto  95

K. Gemi Jurnali  95

L. Sigorta veya Mali Güvence Belgeleri  96

IX. TÜRK TİCARET KANUNUNUN DENİZ TİCARETİNE  DAİR HÜKÜMLERİNİN UYGULANACAĞI GEMİLER  97

A. Ticaret Gemileri  97

B. Diğer Gemiler  97

1. Yatlar, Denizci Yetiştirme Gemileri Gibi Sadece Gezinti, Spor, Eğitim, Öğretim ve Bilim Amaçlarına Tahsis Edilmiş Gemiler  97

2. Münhasıran Bir Kamu Hizmetine Tahsis Edilen Devlet  Gemileriyle Donanmaya Bağlı Harp    Gemileri ve Yardımcı Gemiler  98

3. Yabancı Bir Devlet veya Onun Vatandaşları Adına  Türkiye’de Yapılmakta Olan Gemiler 98

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – TÜRK GEMİ SİCİLLERİ VE BAĞLAMA KÜTÜĞÜ

I.   GENEL OLARAK  101

II.   MİLLÎ GEMİ SİCİLİ  102

A. Teşkilat  102

B. Yetkili Sicil Müdürlüğü  103

C. Sicile Tescil Edilecek Gemiler  103

1.  Tescili Caiz Gemiler  103

2.  Tescili Zorunlu Gemiler  105

3.  Tescili İsteğe Bağlı Gemiler  105

D. Sicile Tescili Caiz Olmayan Gemiler  106

E. Sicil İşlemleri ve İtiraz  106

1.  Tescil  106

a. Geminin Tescili  106

b. Hukuki İlişkilerin Tescili  108

2.  Değişiklikler  109

3.  Silinme  110

a. Geminin Silinmesi  110

aa.  İstem Üzerine Silinme  110

i. Tescili Zorunlu Gemiler  110

ii.  Tescili İsteğe Bağlı Olan Gemiler  112

bb.  Resen  112

i.  Tescili Caiz Olmayan Bir Geminin Tescil Edilmiş Olması  112

ii.  Geminin Kurtarılamayacak Şekilde Batması, Tamir Kabul  Etmez Hâle Gelmesi ve Türk Bayrağı Çekme Hakkını  Kaybettiğinin Bildirilmemesi  113

iii. Gemi Hakkında Yirmi Yıldan Beri İşlem Yapılmaması  113

iv.  Türk Uluslararası Gemi Siciline Tescil  114

b.  Gemiyle İlgili Muhtelif Kayıtların Silinmesi  114

aa.  Maddi Olgularla İlgili Kayıtların Silinmesi  114

bb. Hukuki İlişkilere İlişkin Kayıtların Silinmesi  115

4. İtiraz  116

F. Sicil Kayıtlarının Hükümleri  116

1.  Sicilin Açıklığı  116

2.  Kayıtların Açıklayıcı ve Kurucu Etkisi  117

a. Açıklayıcı Kayıtlar  117

b. Kurucu Kayıtlar  117

3.  Sicil Karineleri  118

4.  Sicilin Düzeltilmesi, İtiraz ve Şerh  119

a. Sicilin Düzeltilmesi  119

b.  İtiraz  120

c. Şerh  121

5.  Sicile Güven İlkesi  122

a. Kavram  122

b. Şartları  122

aa. Belirli Ayni Hakların Kazanılması   122

bb.  Belirli Hukuki İşlemlerin Yapılması  123

i. Bir Hukuki İşlem ile Gemi Üzerindeki  Ayni Hakların İktisabı  123

ii. Sicilde Lehine Bir Hak Tescil Edilmiş   Bir Kişiye Bu Hakkı  Sebebiyle Bir Edimde Bulunulması  125

iii. Sicilde Lehine Bir Hak Tescil Edilmiş Kişinin Üçüncü Bir Kişi ile Sicile Kayıtlı  Bir Hak Üzerinde Bir Tasarruf İşlemi Yapması  125

cc. İktisap Edenin İyi Niyetli Olması  125

c. Hükümleri  126

aa. Haklar Bakımından  126

bb. Tasarruf Sınırlandırmaları Bakımından  127

cc. İtirazlar ve Şerhler Bakımından  127

6. Zamanaşımına İlişkin Hükümlerin

Uygulanmaması  128

G. Devletin Sorumluluğu  129

III. YAPI HÂLİNDEKİ GEMİLERE ÖZGÜ SİCİL  129

A. Mahiyeti ve Önemi  129

B. Yetkili Sicil Müdürlüğü  130

C. Tescil Şartları ve Usulü  130

D. Tescilin Hükümleri  131

E. Sicil İşlemleri  132

1. Tescil  132

2. Değişiklikler  133

3. Silinme  133

IV.  TÜRK ULUSLARARASI GEMİ SİCİLİ  134

A. Amaç ve Kuruluş  134

B. Hukuki Mahiyeti  135

C. Tescil Şartları  136

1. Malike İlişkin Şartlar  136

2. Gemilere İlişkin Şartlar  136

D. Tescil Usulü  138

E. Tescilin Hükümleri  138

1. Türk Bayrağı Çekme  138

2. Yabancı Gemi Adamı Çalıştırma  139

3. Yurt Dışında Sigorta Yaptırılması  140

4. Kayıt ve Yıllık Tonaj Harcı Ödenmesi  141

5. Mali Teşvikler ve İstisnalar  142

F. Sicil İşlemleri  142

G. Geminin Sicilden Silinmesi  143

1. İstem Üzerine  143

2. Resen  144

V. BAĞLAMA KÜTÜĞÜ  145

A. Amaç ve Kuruluş  145

B. Hukuki Mahiyeti  147

C. Teşkilat  147

D. Kayıt Şartları  148

E. Kayıt Usulü  150

F. Resen Kayıt  151

G. Kaydın Hükümleri  151

1. Bağlama Kütüğünün Açıklığı  151

2. Türk Bayrağı Çekme  151

3. Bağlama Kütüğü Ruhsatnamesinin Düzenlenmesi  152

4. Mülkiyetin Devri  152

H. Kütük İşlemleri  153

1. Genel Olarak  153

2. Gemi, Deniz ve İç Su Aracının Silinmesi  153

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM – GEMİ ÜZERİNDEKİ AYNİ HAKLAR

I.  GENEL OLARAK  157

II.  GEMİ MÜLKİYETİ  158

A. Gemi Mülkiyetinin İktisabı 159

1.  Kamu Hukuku Kurallarına Göre İktisap  159

a. Zapt ve Müsadere  159

aa.  Denizde Zapt ve Müsadare Kanununa Göre 159

bb.  Türk Ceza Kanununa Göre  159

cc.   Kaçakçılıkla Mücadele Kanununa Göre 160

b. İstimval  160

c. Cebrî İcra  161

2.  Özel Hukuk Kurallarına Göre İktisap  161

a. Sicile Kayıtlı Olmayan Gemi, Gemi Payı ve İştirak Payı  161

b. Sicile Kayıtlı Gemi  162

aa.   Aslen İktisap   162

i. Sahiplenme  162

ii. Olağan Zamanaşımı  163

iii. Olağanüstü Zamanaşımı  163

bb.  Devren İktisap  165

i. Şartları  165

ii.  İstisna  167

iii. Devrin Kapsamı  167

c. Sicile Kayıtlı Gemi Payı ve İştirak Payı  168

aa.   Aslen İktisap  168

i. Genel Olarak  168

ii. İştirak Payının Bırakılması  168

bb.  Devren İktisap   169

d.  Yapı Hâlinde Bulunan Gemiler ve Yapı Payları Üzerindeki Mülkiyet  170

aa. Yapı Siciline Kayıtlı Olmayan Yapılar ve Yapı Payları  170

bb. Yapı Siciline Kayıtlı Yapılar ve Yapı Payları  170

B. Gemi Mülkiyetinin Kaybedilmesi  171

1.  Kamu Hukuku Kurallarına Göre Kaybetme  171

a.  Zapt ve Müsadere  171

b. İstimval  171

c. Cebrî İcra  171

2.  Özel Hukuk Kurallarına Göre Kaybetme  171

a. Sicile Kayıtlı Olmayan Gemi, Gemi Payı ve İştirak Payı  171

b. Sicile Kayıtlı Gemi  172

aa. Geminin Zıyaı  172

bb. Terk  172

cc. Zamanaşımı  172

c. Sicile Kayıtlı Gemi Payı ve İştirak Payı  173

d. Yapı Hâlinde Bulunan Gemiler ve Yapı Payları Üzerindeki Mülkiyet  173

III.    GEMİ REHNİ  173

A. Sicile Kayıtlı Olmayan Gemiler  174

1.  Kural  174

2.  İştirak Payının Rehni  175

3.  Gemi Alacaklısı Hakkının Doğması  175

B. Sicile Kayıtlı Gemiler ve Yapılar  175

1.  Gemi İpoteği  175

a. Genel Olarak  175

b. Tanımı ve Mahiyeti  177

c. İpoteğin Kurulması  178

aa. İpotek Sözleşmesi  179

bb. Tescil  179

d. İpoteğin Türleri  180

aa. Birlikte Gemi İpoteği  180

bb. Üst Sınır İpoteği  181

cc. Yabancı Para Üzerine İpotek  182

dd. Sabit Kıymetli İpotek  183

ee. Kıymetli Evraka Bağlı Alacak İçin Kurulan İpotek  183

e. İpoteğin Temin Ettiği Alacaklar  184

aa. Anapara  184

bb. Takip Giderleri ve Gecikme Faizi  184

cc. Sözleşme Faizi  184

dd. Zorunlu Masraflar ve Sigorta Primi  185

f. İpoteğin Kapsamı  185

aa. Gemi  186

bb. Kira Bedeli  186

cc. Kamulaştırma Bedeli  187

dd. Tazminat Alacakları  187

ee. Sigorta Tazminatı  187

i. Genel Olarak  187

ii. Sigorta Tazminatının Gemi Malikine Ödenmesi  188

g. İpotekli Alacaklının Sigorta Güvencesini Sürdürme İmkânı  190

h. Sigortacının Tazminat Borcundan Kurtulması  191

ı. Gemi İpoteğinin Sigortacıya İntikali  192

i. İpoteğin Derecesi  193

j. İpoteğin Değiştirilmesi  194

aa. İpoteğin Derecesinin Değiştirilmesi  194

bb. İpoteğin İçeriğinin Değiştirilmesi  195

cc. İpoteğin Teminat Altına Aldığı Alacağın Değiştirilmesi  195

k. İpoteğin Devri  195

l. İpoteğin Hükümleri  196

aa. Alacağın Muaccel Olmasından Önce  196

i. İpoteğin Sağladığı Teminatın Tehlikeye Düşmesi  196

ii. İpoteğin Sağladığı Teminatın Tehlikeye Düşme İhtimali  197

iii. Malikin İpotekli Alacaklıya Karşı İleri Sürebileceği Def’iler  198

iv. Malikin İpotekli Alacaklıya Bildirimde Bulunması  198

bb. Alacağın Muaccel Olmasından Sonra 199

i. Alacaklının İpoteğin Paraya Çevrilmesini İstemesi  199

ii. Gemi Malikinin Borcu Ödeme Hakkı 199

m. İpoteğin Sona Ermesi  200

aa. Alacağın Sona Ermesi  200

bb. Alacaklı ve Malik Sıfatlarının Aynı Kişide Birleşmesi  200

cc. İpotekli Alacaklı ve Malikin Anlaşması  200

dd. Alacaklının Feragati  200

ee. İpoteğin Süresinin Dolması  201

ff. Alacaklının Gemi Malikine Karşı Sahip Olduğu İstem  Hakkının Zamanaşımına Uğraması  201

gg. Mahkeme Kararı  201

i. Gemi Siciline Son Kayıt Tarihinden İtibaren On Yıllık Sürenin Geçmesi….  201

ii. Gemi Siciline Son Kayıt Tarihinden İtibaren On Yıllık Sürenin Geçmemesi  202

hh. Geminin Müsadere Edilmesi  202

ıı. Cebrî İcra  203

ii. Geminin Sicilden Silinmesi  203

2.  Yapı İpoteği  203

a. Konusu  203

b. Kuruluşu  203

c. Kapsamı  204

d. Yapının Tamamlanması  204

e. Uygulanacak Hükümler  205

3.  Tersane Sahibinin İpotek Hakkı  205

a. Hukuki Mahiyeti  205

b. Şartları  206

aa. Tersane Sahibinin Geminin Yapımı ve Onarımından Doğan Bir Alacağı Mevcut Olmalıdır  206

bb. Tersane Sahibi İşi Kısmen veya Tamamen Yapmış Olmalıdır  207

cc.  Alacak Malik Tarafından Kabul Edilmiş  veya Mahkeme Kararına Bağlanmış Olmalıdır  207

dd. Malik Alacaklıya Yeterli Güvence Göstermemiş Olmalıdır  208

ee. Üç Ay İçinde İstemde Bulunulmalıdır  208

c. Tescil  208

d. Sırası  209

e. Önceliği  209

C. Gemi Alacaklısı Hakkı  210

1.  Genel Olarak 210

2.  Kavram  211

3.  Gemi Alacakları  213

a. Gemi Adamları Hakları  213

b. Can Kaybı veya Diğer Bedensel Zararlar  214

c. Kurtarma Ücreti  214

d. Geçiş, Karantina ve Kılavuzluk Ücretleri  214

e. Geminin İşletilmesinin Sebep Olduğu Maddi Zıya veya Hasarlar  215

f. Müşterek Avarya Garame Payı Alacakları  215

4. Gemi Alacaklısı Hakkı Vermeyen Alacaklar  216

5. Kapsamı  217

6. Temin Ettiği Alacaklar  218

7. Önceliği  218

8. Sırası  219

9. Düşmesi  220

a. Müşterek Avarya Garame Payı Alacağı Dışındaki Gemi  Alacakları  220

b. Müşterek Avarya Garame Payı Alacağı  221

10.  Zamanaşımı  222

IV.    İNTİFA HAKKI  223

A. Kurulması  223

B. Taşınmazlara Dair Hükümlerin Uygulanması 224

BEŞİNCİ BÖLÜM – DONATAN, GEMİ İŞLETME MÜTEAHHİDİ VE  DONATMA İŞTİRAKİ

I. DONATAN  227

II. GEMİ İŞLETME MÜTEAHHİDİ  228

A. Kavram  228

B. Hukuki Durumu  229

1. İç İlişki  229

2. Dış İlişki  229

III. DONATMA İŞTİRAKİ  231

A. Kavram  231

B. Kurulması  233

C. İştirak Payı  233

D. İştirakin Yönetim ve Temsili  234

E. Gemi Müdürü  234

1. Atanması ve Görevden Alınması  234

2. Temsil Yetkisi  235

3. Yönetim Yetkisi  235

4. Yükümlülükleri  236

F. Paydaş Donatanların Hakları ve Borçları  236

1. İştirak Payı Üzerinde Tasarruf  236

2. İştirakten Ayrılma  237

3. Kazanca ve Zarara Katılma  238

4. Giderlere Katılma  238

5. İştirakin Borçlarından Sorumluluk  239

G. İştirakin Sona Ermesi  240

1.  Sona Erme Sebepleri  240

a. Geminin Zayi Olması  240

b. Gemi Paylarının Bir Kişinin Elinde Birleşmesi  240

c. Geminin Suda Menfaat Sağlama Amacıyla Kullanılmasından Vazgeçilmesi 240

d. İştirakin İflası  241

e. Fesih Kararı  241

f. Haklı Sebeple Fesih  241

2.  Tasfiye  241

IV. DONATANIN SORUMLULUĞU  242

A. Gemi Adamları ve Kılavuzların Fiillerinden Sorumluluk  242

1.  Sorumluluğun Şartları  242

a. Gemi Adamı veya Kılavuzun Hukuka Aykırı Bir Fiili Zarara Yol Açmalıdır  242

b. Gemi Adamı veya Kılavuz Görevini Yerine Getirirken Bir Zarara Yol Açmalıdır  244

c. Üçüncü Bir Kişi Zarar Görmüş Olmalıdır . 245

d. Gemi Adamı veya Kılavuz Kusurlu Olmalıdır  245

e. Gemi Adamı veya Kılavuzun Fiili ile Zarar  Arasında Uygun Nedensellik Bağı Bulunmalıdır 245

2.  Yükle İlgililere Karşı Sorumluluk  245

3.  Yolculara Karşı Sorumluluk  246

4.  Sorumluluğun Mahiyeti  246

B. Donatanın Adam Çalıştıran Olarak Sorumluluğu  247

C. Sorumluluğun Sınırlandırılması  248

ALTINCI BÖLÜM – KAPTAN

I.  GENEL OLARAK  253

II. KAPTANIN GÖREVLERİ  254

A. Borda Evrakını Gemide Bulundurma  254

B. Geminin Denize ve Yola Elverişli Olmasına Dikkat Etme  254

C. Geminin Yüklemeye ve Boşaltmaya Elverişli Olmasına Dikkat Etme  255

D. Yabancı Mevzuata Uyma  255

E. Yola Çıkma  255

F. Gemide Hazır Bulunma  256

G. Gemi Jurnalinin Tutulmasını Gözetme  256

H. Deniz Raporu Düzenlenmesini İsteme  256

III. KAPTANIN KANUNİ TEMSİL YETKİSİ  257

A. Donatanı Temsil Yetkisi  258

1.  Genel Olarak  258

2.  Gemi Bağlama Limanında İken  258

3.  Gemi Bağlama Limanı Dışında İken  258

a. Kural  258

b. Kredi İşlemleri  259

c. Kambiyo Taahhüdünde Bulunma  259

4. Temsil Yetkisinin Kaldırılması veya Sınırlandırılması  259

5.  Kaptanın Vekâletsiz İş Görmesi  260

B. Taşıyanı Temsil Yetkisi  260

C. Yükle İlgilileri Temsil Yetkisi  260

1. Yükle İlgililerin Menfaatlerini Koruma Yükümlülüğü  260

2.  Eşya Üzerinde Tasarruf Yetkisi  261

IV.   KAPTANIN SORUMLULUĞU  262

YEDİNCİ BÖLÜM – DENİZ TİCARETİ  SÖZLEŞMELERİ

I. GENEL OLARAK 267

II. GEMİ KİRA SÖZLEŞMELERİ  267

A. Genel Olarak  267

B. Tanım  268

C. Türleri  269

1. Çıplak Gemi Kira Sözleşmesi  269

2. Donatılmış Gemi Kira Sözleşmesi  269

D. Kurulması  271

E. Alt Gemi Kira Sözleşmesi  271

F. Gemi Siciline Şerh  272

G. Kiraya Verenin Borçları  273

1. Gemiyi Teslim Etmek  273

2. Geminin Ayıplarından Doğan İstemleri Karşılamak  274

3. Gemiye İlişkin Vergi ve Benzeri Mali Yükümlülükler ile Yan Giderlere Katlanmak  274

4. Donatılmış Gemi Kiralarında Gemi Adamlarının  Çalıştırılmasından Kaynaklanan Borç ve Yükümlülüklere Katlanmak  274

H. Kiracının Borçları  275

1. Gemiyi Teslim Almak  275

2. Kira Bedelini Ödemek  275

3. Gemiyi Sözleşmeye Uygun ve Özenle Kullanmak  276

4. Geminin Olağan Bakım ve İşletme Giderlerini Karşılamak  276

5. Geminin Kullanılmasından Kaynaklanan İstemleri  Karşılamak  276

6. Sigorta Yaptırmak  277

7. Gemiyi, Malzeme ve Teçhizatı İade Etmek  277

I. Zamanaşımı  278

III. ZAMAN ÇARTERİ SÖZLEŞMESİ  278

A. Tanımı  278

B. Kurulması  279

C. Hukuki Mahiyeti  279

D. Tahsis Edenin Borçları  281

1. Gemiyi Donatmak ve Teknik Yönetimi  Üstlenmek  281

2. Geminin Ticari Yönetimini Tahsis Olunana Bırakmak  282

E. Tahsis Olunanın Borçları  282

1. Geminin Ticari Yönetimini Devralmak  282

2. Tahsis Edenin Zararını Tazmin Etmek 283

3. Giderleri Ödemek  283

4. Tahsis Ücretini Ödemek  283

5. Gemiyi İade Etmek  284

F. Zamanaşımı  284

IV. NAVLUN SÖZLEŞMESİ  285

A. Genel Olarak  285

B. Tanımı  286

C. Unsurları  286

1. Eşya Taşımanın Üstlenilmesi  286

2. Taşımanın Denizde Yapılması  287

3. Taşımanın Navlun Karşılığında Yapılması  288

D. Kurulması  288

E. Sözleşmenin Tarafları ve Yükle İlgili Kişiler  289

1. Taşıyan  289

2. Taşıtan  289

3. Fiilî Taşıyan  289

4. Yükleten  290

5. Gönderilen  291

F. Hukuki Mahiyeti  291

G. Türleri  292

1.  Yolculuk Çarteri Sözleşmesi  292

2.  Kırkambar Sözleşmesi  293

3. Asıl Navlun Sözleşmesi – Alt Navlun Sözleşmesi  294

H. Sözleşmenin Yerine Getirilmesi  295

1.  Yolculuğa Hazırlık  295

a. Taşımayı Yapacak Gemi  295

b. Geminin Denize, Yola ve Yüke Elverişli Olması  296

c. Geminin Yükleme Limanına Getirilmesi  297

2.  Yükleme  298

a. Yükleme Yeri  298

b. Yükleme Giderleri  298

c. Yüklenecek Eşya  299

aa. Başka Eşya Yüklenmesi  299

bb. Taşıyana Doğru Bildirimde Bulunulması  300

cc. Belgelerin Verilmesi  301

d. Eşyanın Başka Gemiye Yüklenmemesi ve Aktarılmaması  302

e. Eşyanın Güverteye Konmaması  302

f. Bekleme Süreleri  303

aa. Yolculuk Çarteri Sözleşmeleri  303

i. Yükleme (Starya) Süresi  303

ii. Sürastarya Süresi  305

iii. Bekleme Sürelerinin Hesaplanması  306

iv. Hızlandırma Primi  307

v. Yolculuk Başlamadan Önce Sözleşmenin Feshi  308

vi. Yüklemenin Hiç Yapılmaması veya  Eksik Yapılması  308

bb. Kırkambar Sözleşmeleri  310

3.  Yolculuk  310

4.  Boşaltma  311

a. Boşaltma Yeri  311

b. Boşaltma Giderleri  311

c. Bekleme Süreleri  311

aa. Yolculuk Çarteri Sözleşmeleri  311

i. Boşaltma Süresi (Starya)  312

ii. Sürastarya Süresi  313

iii. Bekleme Sürelerinin Hesaplanması  314

iv. Hızlandırma Primi  315

v. Boşaltmanın Hiç Yapılmaması veya Süresinde Yapılmaması  315

vi. Kısmi Çarter Sözleşmeleri  316

bb. Kırkambar Sözleşmeleri  316

5. Teslim  316

I. Denizde Taşıma Senetleri  316

1. Konişmento  316

a. Tanımı  316

b. Hukuki Mahiyeti  317

c. Türleri  317

aa. Tesellüm Konişmentosu  317

bb. Yükleme Konişmentosu  318

d. Düzenlenmesi  318

e. İçeriği  320

aa. Eşyanın Cinsi, İşaretleri ve Miktarı  320

bb. Eşyanın Haricen Belli Olan Hâl ve Durumu  320

cc. Taşıyanın Adı ve Soyadı veya Ticaret Unvanı ve İşletme Merkezi  320

dd. Kaptanın Adı ve Soyadı  321

ee. Geminin Adı ve Tabiiyeti  321

ff. Yükletenin Adı ve Soyadı veya Ticaret Unvanı  321

gg. Gönderilenin Adı ve Soyadı veya Ticaret Unvanı  321

hh. Yükleme Limanı ve Taşıyanın Eşyayı Yükleme Limanında Teslim Aldığı Tarih  322

ıı. Boşaltma Limanı veya Buna İlişkin Talimat Alınacak Yer  322

ii. Düzenleme Yeri ve Tarihi  322

jj. Taşıyan veya Temsilcisinin İmzası  322

kk. Navlunun Gönderilen Tarafından Ödeneceğine Dair Kayıtlar ve Ödenecekse Miktarı  323

ll. Eşyanın Boşaltma Limanında Teslim Olunacağı Tarih ve Süre  323

mm.Sorumluluk Sınırlarını Genişleten Şartlar  323

nn. Diğer kayıtlar  323

f. İşlevleri  324

aa. Taşıyanı Belirleme  324

bb. Hukuki İlişkiyi Belirleme  325

cc. Eşyayı İspat  326

dd. Eşyayı Temsil  329

ee. Eşyanın Meşru Hamile Teslimi  330

2.  Deniz Yük Senedi  332

İ. Taşıyanın Sorumluluğu  333

1.  Genel Olarak  333

2.  Taşıyanın Sorumluluğuna İlişkin Düzenlemeler  333

a. Milletlerarası Sözleşme Hükümleri  333

aa. Lahey Kuralları  333

bb. Visby Kuralları  334

cc. Özel Çekme Hakkı Protokolü  335

dd. Hamburg Kuralları  335

ee. Rotterdam Kuralları  337

b. Türk Ticaret Kanunu Hükümleri  337

3.  Sorumluluk Hâlleri  337

a. Eşyanın Zıyaı veya Hasarı ya da Geç Tesliminden  Sorumluluk  338

aa. Sorumluluğun Şartları  338

i. Taşıyan Özen Borcuna Aykırı Davranmalıdır  338

ii. Eşya Zayi Olmalı veya Hasara Uğramalı ya da Geç Teslim Edilmiş Olmalıdır  338

iii. Eşyanın Zıyaı, Hasarı ve Geç Teslimi Eşya Taşıyanın  Hâkimiyetinde İken Meydana Gelmelidir  340

iv. Taşıyan Kusurlu Olmalıdır  340

bb. Mutlak Sorumsuzluk Hâlleri  342

i. Teknik Kusur  342

ii. Yangın  344

iii. Kurtarma  345

iv. Yükletenin Eşyanın Cinsini veya  Değerini Kasten Gerçeğe  Aykırı Bildirmesi  345

cc. Muhtemel Sorumsuzluk Hâlleri  346

b. Geminin Başlangıçta Denize, Yola ve Yüke Elverişli  Olmamasından Sorumluluk  347

4.     Eşyanın İncelenmesi  348

5.     Zararın Bildirilmesi  349

6. İnceleme ve Bildirim Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi  350

7.     Fiilî Taşıyanın Sorumluluğu  351

a. Genel Olarak  351

b. Sorumluluk Esasları  351

c. Sorumsuzluk Anlaşması  353

8. Sorumluluğun Sınırlandırılması  354

a.  Sorumluluğun Sınırlandırılması Hakkının Kullanılması  354

aa.  Eşyanın Zıyaı ve Hasarı Durumunda  354

bb. Eşyanın Geç Teslimi Durumunda  356

cc. Eşyanın Zıya ve Hasarı ile Geç Teslimin Birlikte Olması  Durumunda  356

b. Sorumluluğu Sınırlandırma Hakkının Kaybı  356

9.     Sözleşme Dışı İstemlerde Uygulama  357

10.  Dava Açma Süreleri  358

a. Hak Düşürücü Süre  358

b. Zamanaşımı Süresi  359

11.  Emredici Hükümler ve İstisnaları  359

a. Emredici Hükümler  359

b. İstisnalar  360

aa.   Canlı Hayvan Taşıması  361

bb.  Eşyanın Güvertede Taşınması  361

cc. Mutat Ticari Taşıma İşlerinden Olmayan Taşımalar  361

dd. Taşıyanın Eşyanın Yüklenmesinden Önce ve Boşaltılmasından Sonraki Yükümlülükleri  362

ee. Konişmentoya Müşterek Avaryaya İlişkin Konulan Kayıtlar  362

ff.    Yolculuk Çarteri Sözleşmesi  362

J. Taşıyanın Hakları  362

1. Navlunu İsteme Hakkı  363

a. Navlunun Belirlenmesi  363

b. Navlunun Borçlusu  364

c. Navlunun Ödenmesi  365

d. Eşyanın Zayi Olmasının Navluna Etkisi  365

2. Hapis Hakkı  366

V. DENİZ YOLUYLA YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ  367

A. Genel Olarak  367

B. Tanımı 368

C. Unsurları  369

1. Yolcunun veya Yolcu ve Bagajının Taşınmasının Taahhüt Edilmesi  369

2.  Taşımanın Deniz Yoluyla Yapılması  369

3.  Ücretin Zorunlu Bir Unsur Olmaması  369

D. Kurulması  370

E. Sözleşmenin Tarafları ve İlgili Kişiler  370

1.  Taşıyan  370

2.  Fiilî Taşıyan  371

3.  Yolcu  372

F. Bagaj  372

1.  Kavram  372

2.  Kabin Bagajı  373

3.  Kabin Bagajı Dışındaki Bagaj  373

4.  Değerli Eşya  374

G. Hukuki Mahiyeti  374

H. Taşıyanın Borçları  375

1.  Yolcuyu Sağ ve Salim Taşımak  375

2. Yolcu Bagajını Emniyetle Taşımak ve Teslim Etmek  376

3.  Sorumluluk Sigortası Yaptırmak  377

4.  Taşımayı Süresinde Tamamlamak  377

5.  Diğer Edimleri Yerine Getirmek  378

I. Yolcunun Borç ve Yükümlülükleri  378

1.  Taşıma Ücretini Ödemek  378

2.  Gemiye Zamanında Gelmek  379

3.  Bagaj Hakkında Doğru Bilgi Vermek  379

4.  Gemi Düzenine Uymak  380

İ. Taşıyanın Sorumluluğu  380

1.  Genel Olarak  380

2.  Gemi Kazasından Sorumluluk  382

a. Gemi Kazası Kavramı  382

b. Yolcunun Ölümü veya Yaralanması  383

c. Bagajın Zayi Olması veya Hasarı  384

d. Değerli Eşyanın Zayi Olması veya Hasarı  385

3.  Gemi Kazası Dışındaki Olaylardan Sorumluluk  386

a. Gemi Kazası Dışındaki Olaylar  386

b. Yolcunun Ölümü veya Yaralanması  386

c. Bagajın Zayi Olması veya Hasarı  386

d. Değerli Eşyanın Zayi Olması veya Hasarı  387

4. Taşımanın Fiilî Taşıyan Tarafından Gerçekleştirilmesi  387

5.  Birlikte Kusur  388

6.  İstemlerin Birleşmesi  388

7.  Sorumluluğu Sınırlandırma Hakkının Kaybı  389

J. Zamanaşımı  390

K. Emredici Hükümler  390

KAYNAKÇA 393