Pek çok kimse Osmanlı’nın 1700’lü yıllarında kaleme alınmış pek fazla bir kitap okumamıştır. “Bir Türk Denizcisinin Hatıraları” başlıklı kitap, tam da o yıllarda yazılmış. Neredeyse 300 yıl olmuş. Kitap sadece bu bakımdan önemli değil, aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu’nun gerilemeye başladığı bir dönemde, kazandığı bir başarıyı anlatıyor. Yani, Osmanlı’nın o yıllarına olduğu kadar denizcilik bakımından içinde bulunduğu koşullara da ışık tutuyor.

Bir döneme ışık tutan bu hatıralar, derleyenin notlarıyla daha zenginleşiyor ve fevkalade kıymetli hale geliyor.

1736-1737 yıllarında Ruslarla yapılan savaşı ve deniz seferini ayrıntılarıyla anlatan hatıralar ne yazık ki, uzun bir süre arşivlerde, yani tarihin arka odalarında bekliyor. Daha sonra, 1935 yılında Deniz Lisesi öğretmeni Fevzi Kurtoğlu tarafından arşivlerden çıkarılıyor. 335 sayılı Deniz mecmuasının tarihi ilavesi olarak okura ulaşıyor.

Fevzi Kurtoğlu’nun biraz sonra okuyacağınız kısa başlangıç yazısı, kitabın kıymetini bütün yönleriyle ortaya koyuyor. Bu nedenle ben ayrıntıya girerek okuru yormayı yersiz görüyorum. Sadece Okur Yazar Derneği Yayınları olarak dikkat çekmek istediğimiz birkaç hususu paylaşmayı faydalı buluyorum.

Kitabı nasıl okumalı?

Hatıralar Osmanlıca kaleme alındığı için, o dönemin dilini, kelimelerini göstermesi bakımından da tarihi önemi haizdir. Fakat bugün kullanılan dil açısından, okurların güçlük çekmemesi ve kitabı sürükleyici şekilde okuması için, eserde kullanılan Osmanlıca, Arapça, Farsça veya İtalyanca kelime ve kavramlar için kısa bir Sözlük hazırladık. Kitabı okurken, okuru bölmemesi için, Sözlüğe kitabın sonunda yer verdik.

Fevzi Kurtoğlu’nun “Başlangıç” yazısından sonra, “Bir Türk Denizcisinin Hatıraları”nı okumadan evvel, okurun bu sözlüğü kısaca gözden geçirmesini, kelimelere aşina olmak bakımından öneririz.

Bu kitabı tarih ve savaş konusuna, bilhassa Osmanlı tarihine ve denizciliğine ilgi duyanlar beğeniyle okuyacaktır.

Akademisyenler, askeri öğrenciler, uluslararası ilişkiler uzmanları ve stratejistler ile diplomatlar da geçmişte uygulanan dış politika uygulama ve hamlelerine dair birçok hususu görebilecek ve bugün için de önemli sonuçlar çıkarabilecektir. Kitap, tarihi öneminin yanı sıra, bugün açısından da büyük kıymet taşımaktadır.

Kısaca, ülkemizin tarihi birikimine ve kültür hayatına mütevazı bir katkı olması dileğiyle.

Prof. Dr. H. Emre Bağce
Aralık 2021 / İstanbul