ÖZET

Cumhuriyet’in kazanım mücadelesinde hizmet etmiş isimsiz kahramanlardan bir tanesi de Selanik Gemisi’dir. Selanik gemisi, son anda hurda olmaktan kurtarılmış ve Rahmi M. Koç Müzesince (RMK) sahiplenilerek bazı temel özellikleri korunmuş ve günümüze kadar ulaştırılabilmiş nadir gazi gemilerimizdendir.

Selanik Gemisi’nin orijinal makine özellikleri göz önüne alındığında 20. Yüzyıl başında (1907–1909’da) İngiltere’de inşa edildiği değerlendirilmektedir. Selanik Liman İşletmesi’nde römorkör olarak kullanılan gemi, Eylül 1911’de Osmanlı Devletince sahiplenilerek Çanakkale’ye getirilmiş ve aynı tarihlerde mayın gemisi vasfı kazandırılmıştır. Trablusgarp ve I. Dünya Savaşları’nda Çanakkale’de görev alarak boğazın iki kez mayınlanmasında ve daha sonra mayınların kaldırılmasında aktif rol oynamıştır. Mayın dökme ve toplama eğitimlerinde görev alan gemi zaman zaman gerçekleştirilen tatbikatlarda görevlendirilmiş ve aynı zamanda gemi kurtarma çalışmalarında da görev almıştır.

Selanik Gemisi’nin adı ilerleyen yıllarda Konca ve Gonca olarak iki kez değiştirilmiştir. Gemi, zaman içinde mayın gemisi olma vasfını kaybetmiş olup, yardımcı gemi statüsünde Y-1003 borda numarası ile Gölcük’te yer alan Marmara ve Boğazlar Deniz Kolordu Komutanlığında görevlendirilmiştir. İstanbul Boğaz Komutanlığı emrinde 1960’lı yıllara kadar römorkör ve personel taşıma hizmetlerinde kullanılmıştır. Hurdaya çıkarıldığı dönemde ise Rahmi M. Koç Müzesi (RMK) tarafından fark edilerek sahiplenilmiş, tadil edilerek korunmuş ve müzeye kazandırılmıştır. Şu anda RMK korunan Gonca gemisi önemli bir Cumhuriyet değerimizdir.

ÖZET VI

1. GİRİŞ 1

1.1. Selanik Liman İşletmesi 1
1.2. Selanik Gemisi’nin Özellikleri 2

2. SELANİK’TEN GONCA’YA YAŞAM SÜRECİ 3

2.1. Selanik Gemisi’nin İnşası ve Göreve Başlaması (1907-1909) 3
2.2. Çanakkale’ye Getirilme ve Donanmada Görevlendirilmesi (1911) 3
2.3. Birinci Mayın Dökücü Olarak Görevlendirilmesi (1911-1912) 7
2.4. Birinci Mayın Toplayıcı Olarak Görevlendirilmesi (1914) 7
2.5. Mayın Nakil ve Dökme amaçlı Görevlendirilmesi (1914) 8
2.6. İkinci Mayın Dökücü Olarak Görevlendirilmesi (1914-1915) 9
2.7. İkinci Mayın Toplayıcı Olarak Görevlendirilmesi (1916-1918) 12
2.8. Eğitim Tatbikatlarında Görevlendirilmesi (1923-1940) 12
2.9. Selanik İsminin Değiştirilmesi (1940) 13
2.10. Kurtarma Gemisi Olarak Görevlendirilmesi (1940) 14
2.11. Personel Taşıma ve Römorkör Süreci (1944-1989) 15
2.12. Geminin Hizmet Dışı Bırakılması (1989-1992) 16
2.13. Konca Gemisi’nin RMK’ya Kazandırılması (1993-2000) 16

3. DEĞERLENDİRME 18

4. KAYNAKLAR 20