Bir hiç uğruna şehit edildiler..

Sümer Şilebi´nin yaşadığı sıkıntılı yolculuğun haberi, el altından yayılırken, 23 Haziran 1941 günü Refah Şilebi Mersin açıklarında batırılmıştı.

Refah´ın batırılması ile ülkede heyecan ayyuka çıkmıştı. Erenköy´deki evinde bir gün olsun istirahat etmek isteyen Donanma Komutanı Koramiral Şükrü Okan´a felaket haberini Gölcük´ten ileten kurmay başkanı, komutanın feryatlarıyla daha sarsıldı. Donanma Komutanı elinde kalan telefon ahizesini bırakmadan bağırmaktaydı:

– Bütün yetişmiş subaylarım, erbaşlarım kurban edildi. Mahvolduk, hepsini ölüme gönderdiler.

Eşi bir an ne olduğunu anlayamamış, soruyordu:

– Şükrü Paşa ne oldu, birisinin başına bir felaket mi geidi?

– Refah´ı torpillemişler! Gemi batmış, yüzlerce genç insanımız boğulmuş!

O yıllarda haberleşme kaynağı´ olarak sadece Anadolu Ajansı bulunuyordu. “Refah FaciasÇnın ilk duyurusu da, birçok sansürden geçtikten sonra, ancak 26 Haziran 1941 günü basına ulaştırıldı ve 27 Haziran günü gazeteler, Anadolu Ajansı´nın haberini yayınladılar.

O gün, Cumhuriyet Gazetesi birinci sayfadan “Bir Vapurumuz Akdeniz´de Batırıldı” başlığıyla çıkıyordu. Haberdeki ikinci başlıkta ise “Refah Vapuru´nda bulunan 185 yolcudan 5O´si kurtarıldı” denilmekteydi.

Haber, “Tahkikat Yapılıyor” ara başlığıyla “Mersin´den İskenderiye´ye gitmekte olan geminin torpillendiği mi, yoksa mayına mı çarptığı henüz malûm değil” diye devam etmekteydi.

Yıllarca hep soruldu “Refah´ı kim batırdı? İngilizler mi, Almanlar mı, İtalyanlar mı? Yaşanan facianın Mersin´de gemiye yerleştirilmiş bir mıknatıslı mayından kaynaklandığı ise bugünlere kadar hayal bile edilemedi.

Osman Öndeş, kitaba adını veren “Refah´ı Kim Batırdı” sorusuna yanıt ararken, İtalyan sualtı komandolarının II. Dünya Savaşı sırasında İskenderun ve Mersin limanlarından yaptıkları mayın saldırılarının sır perdesini aralıyor.

Refah Şilebi Faciası ´nın tanıklarıyla söyleşilerin, özel mektupların, mahkeme kayıtlarının ve pek çoğu ilk kez yayınlanacak fotoğrafların yer aldığı bir belgesel sunuyor.

Öndeş ´in “Refah ´ı Kim Batırdı” çalışmasını okurken, Türk denizcilik tarihinin en önemli olaylarından birinin karanlıkta kalan ayrıntılarını öğrenecek, Akdeniz´in ortasında yaşanan insanlık dramına tanıklık edecek ve Türkiye´nin katılmadığı bir savaşta ne denli kritik role sahip olduğunu göreceksiniz.