Denizler, asırlardır toplumların refah düzeyini, sosyal alanını, güvenlik algısını ve uluslararası ilişkilerini şekillendirmiştir. Farklı kültürleri, uygarlıklan ve dinleri bir araya getiren, üç tarafı denizlerle çevrili olan topraklarımızı çevreleyen bu sular, ülkemizin güvenliği ve refahı açısından kritik bir öneme sahiptir. Denizlerimiz ülkemizde yaşanan iklim koşulları, bitki örtüsü, hayvan türleri, ulaşım ve turizm gibi birçok faaliyet üzerinde oldukça büyük etkilere sahiptir. Bu etkilerin biri de kara yolu, hava yolu ve demir yoluna kıyasla en ekonomik taşımacılığın deniz taşımacılığı olmasıdır Bu açıdan da baktığımızda yaşadığımız ülkenin ne kadar benzersiz bir coğrafyaya sahip olduğunu hem ekonomik hem ekolojik olarak değerine paha biçilemez olduğunu anlıyoruz.

Bu doğrultuda nice güzelliği içinde barındıran şehrimizin en verimli şekilde değerlendirileceği projelere öncülük eden bizler ilimize uygun çalışmalar yaparak kentimizin cazibesini artırmaya devam ediyoruz. Denizden daha fazla istifade etmek ve şehri denizle bütünleştirmek adına hayata geçirdiğimiz çalışmalarla Ordu’muzu deniziyle barıştırıyoruz. 3 ay değil, 12 ay kentimizi yaşayabilmemiz için hem turizm hem üretim hem de taşıma amaçlı denizimizi canlandırıyoruz. Şehit Temel Şimşir Gemisi’yle seferler düzenliyor, Ordu’muzun eşsiz güzelliğini denizden görebilme şansı buluyoruz. Hayata geçirdiğimiz donanımıyla Türkiye’de tek olan Durgun Su Sporları Merkezi ve Kamp Alanı ile ulusal ve uluslararası yarışlara ev sahipliği yapıyoruz. Eğitim merkezlerimizde kano, yelken, sörf dersleri veriyor, gençlerimize hem denizi hem de sporu sevdiriyoruz. Zihinsel, fiziksel ve ruhsal gelişimlerine faydası olacak, sağlıklı nesillerin yetişmesine olanak sağlıyoruz.

Denizimizi hayatımızda daha etkin kılmak amacıyla başlattığımız çalışmalara her geçen gün bir yenisini daha ekliyor, geleceğin Barbaroslarını, Piri Reislerini yetiştireceğimiz Karadeniz’imizi çocuklarımızla gençlerimizle artık daha renkli bir denize dönüştürüyoruz. Ve yapacağımız nice projelerle kentimizin rengine renk katmaya devam ediyoruz.

Bu vesileyle geçmişimize ışık tutan Hüseyin Naim GÜNEY’e özveriyle hazırlamış olduğu arşiv niteliğindeki “Ordu’da Denizle İç İçe Geçen Yıllar” adlı kitabının. bölgemizin ve ilimizin sahip olduğu değerleri hatırlatması noktasında önemli bir kılavuz olmasını temenni ediyorum.

Dr. Mehmet Hilmi Güler

Ordu Büyükşehir Belediye Başkanı

-GİRİŞ 15

-BİR ZAMANLAR ORDU’DA DENİZLE İÇİÇE YAŞADIĞIMIZ NE GÜZEL GÜNLER VARDI 17

-FOTOĞRAFÇI MÜRSEL ENGİN ORDU’NUN TARİHİ YÜK VE YOLCU İSKELELERİNI TANITIYOR 18

-M.Ö. 670 DE MİLETLİ DENİZCİLER BİR LİMAN KASABASI OLAN “KOTYORA”YI KURMUŞLARDI 20

-11. YÜZYILDAN İTİBAREN CENEVİZLİLER KARADENİZ KIYILARINDA KALELER İNŞA ETMİŞLERDİ 22

-1380’DE HACIEMİROĞULLARI ESKİPAZAR’DA “BAYRAMLI KASABASI”NI İHDAS ETMİŞLERDİ 24

-17. YÜZYILIN BAŞLARINDA DON KAZAKLARI KARADENİZ’DE KORSANLIĞA BAŞLAMIŞLARDI 26

-1834 SENESİNDE FATSA’DA Kİ GEMİ TEZGAHLARINDA BİR SAVAŞ GEMİSİ İNŞA EDİLMİŞTİ 28

OSMANLI DEVLETİ ZAMANINDA KARADENİZ’DE AYANLARIN YAPTIĞI DENİZCİLİK FAALIYETLERİ 31

-OSMANLI DÖNEMİNDE DOĞAL BİR LİMAN OLAN VONA’NIN ÖNEMİNE DAİR BİR RAPOR VARDI 33

-19. YÜZYILDA ORDU KASABASINDA GAYRİMÜSLİM DENİZ ACENTELERİ VE YABANCI GEMİLER 37

-1883 SENESİNDE Kİ BÜYÜK YANGINDAN ÖNCE ORDU ÇARŞISINDAN RENKLİ GÖRÜNTÜLER 39

-1883’DE Kİ ÇARŞI YANGINDAN SONRA ORDU’DA İMAR FAALİYETLERİ VE İLK İSKELE YAPILIŞI 42

-1892’DE ORDU, VONA, ÜNYE İSKELELERİNDE KARANTİNALAR VE TAHAFFUZHANELER VARDI 51

-OSMANLI DÖNEMINDE FRANSIZ PAKE VAPUR ŞİRKETİNİN KARADENİZ’DEKİ FAALİYETLERİ 54

-OSMANLI’DAN CUMHURİYETİN İLANINA KADAR KARADENİZ’DE TAŞIMACILIK FAALİYETLERİ 58

-19. YÜZYILIN SONLARI VE 20. YÜZYILIN BAŞLARINDA ORDU LİMANINDA YAŞANAN SORUNLAR 63

-20. YÜZYIL BAŞLARINDA ORDU LİMANINDA TAHMİL VE TAHLİYE İŞLERİ OLDUKÇA YOĞUN İDİ 69

-I. DÜNYA SAVAŞINDA ÇARLIK RUSYASI KRUVAZÖRLERİ ORDU’YU DEFALARCA BOMBALAMIŞTI 73

-1916’DA RUSLARIN TRABZON’U İŞGALİ ÜZERİNE ORDU’YA DOĞRU BÜYÜK GÖÇ BAŞLAMIŞTI 78

-I. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA ORDU KASABASININ EKONOMİSİNDE YAŞANILAN SIKINTILAR 87

-MÜTAREKE YILLARINDA KAYIKÇILAR VE ORDU İSKELESİNDE MEYDANA GELEN HADİSELER 90

-1919 YILINDA ORDU İSKELESİNE ÇIKAN İNGİLİZ ASKERLER İLE KASABADA YAŞANANLAR 94

-MÜTAREKE YILLARINDAN CUMHURİYET KURULANA KADAR ORDU KASABASINDA GELİŞMELER 97

-1920’Lİ YILLARDA KARADENİZ’DEN VE ORDU’NUN YÜK VE YOLCU İSKELELERİNDEN HABERLER 100

-1921’DE İSTİKLAL HARBİNIN GAZİ GEMİSİ “RÜSUMAT 4 NUMARA”NIN DERLENMİ$ BİR ÖYKÜSÜ 109

-1921’DE ORDU’NUN “MÜSTAKIL SANCAK LİVA” OLMASININ SEBEPLERDEN BİRİ VONA İSKELESİYDİ 122

-1922’DE ORDU İSKELESİNDE KAZIM KARABEKİR PAŞA İLE PAKE VAPURU HADİSESİ YAŞANMIŞTI 129

-29 EKIM 1923 DE TÜM ÜLKEDE OLDUĞU GİBİ ORDU’DA DA CUMHURİYET İLAN EDİLMİŞTİ 132

-1924 YILINDA ZORUNLU GÖÇ İLE ORDU İSKELESİNE GELEN MÜBADİLLERİN HİKAYESİ 133

-19 EYLÜL 1924 DE GAZİ MUSTAFA KEMAL PAŞA HAMİDİYE GEMİSİYLE ORDU’YA GELMİŞTİ 135

-1925’DE VALİ HÜSNÜ ÇAKIR DÖNEMİNDE ORDUYA DENİZ YOLUYLA YAPILAN ÖNEMLİ ZİYARETLER 139

-1925 – 1927 YILLARI ARASINDA DEVLET SALNAMELERİNDE ORDU VİLAYETİNDEN BİLGİLER 141

-1926 TEMMUZ’DA KABUL EDİLEN “KABOTAJ KANUNU” İLE EMPERYALİZME BAŞ KALDIRILMIŞTIR 143

-1927 YILINDA İKTISADİ VE TİCARİ YÖNDEN AYDINLATICI BİR ORDU REHBERİ YAYINLANMIŞTI 147

-1928 YILINDA MİLLİ EĞİTİM BAKANI MUSTAFA NECATİ BEY BİR VAPURLA ORDU’YA GELMİŞTİ 149

-1928’DE HALKIN YARDIMIYLA ALINAN “GÜZEL ORDU” TAYYARESİ ORDU’DA DENİZE İNMİŞTİ 153

-1930 YILINDA ORDUDA BİRÇOK FINDIK FABRİKASI ELEKTRİĞINİ JENARATÖRLE ÜRETİYORDU 156

-1930’LARDA COĞRAFYACI SAMİ ÖNGÖR ORDU’NUN VAPURLU YILLARINI ANLATIYOR 163

-16 EKİM 1933’DE AKŞAM GAZETESINDE “ORDU HAKKINDA MALUMATLAR” YAYINLANMIŞTI 170

-1930’LARDA KARADENİZ’DE DRAMATİK VE DUYGU DOLU DENİZ ÖYKÜLERİ YAŞANMIŞTI 174

-ORDU’DA MEYDANA GELEN BÜYÜK FIRTINALARDA DENİZDE BATAN RUS GEMİLERİNİN HİKAYESİ 183

-1930’DA TİCARİ VE EKONOMİK HAYAT ÇIKMAZA GİRİNCE “FORS MAJÖR” KARARI VERİLMİŞTİ 186

-1932’DE ORDU VALİSİ NAZİF BEY KOÇBOYNUZU YOLUNU KEŞİF İÇİN ATLA YOLA ÇIKMIŞTI 189

-1933’DE ÖZEL SEKTÖRCE” VAPURCULUK SOSYETESİ TÜRK ANONİM ŞİRKETİ” KURULMUŞTUR 191

-1937’DE KÖY BAYRAMI KUTLAMAK İÇIN ORDUDAN YALIKÖY’E YAPILAN DENİZ YOLCULUĞU 195

-1938 YILINDA VEHBİ KOÇ AVRUPA’DAN GEMİYLE ORDU’YA İÇME SUYU BORULARI GETİRMİŞTİ 197

-KARADENİZ İNSANI TARAFINDAN DENİZDE NAKLİYE İÇİN YAPILAN ÖZEL BİR VASITA “ÇAPAR” 200

-KARADENİZ’İN SEMBOLÜ OLAN UNUTULMAZ BİR DENİZ VASITAS1 “TAKA” 206

-BİR ZAMANLAR DENİZLERDE DOLAŞAN MAVNALARIN, ÇAPARLARIN, ÇEKTİRMELERİN ÖYKÜSÜ 212

-1930’LU YILLARDA ORDU VE GİRESUN LİMANLARINDA FINDIK BAYRAMLARI KUTLANIRDI 217

-1933 SENESİNDE CUMHURİYET’İN 10. YILINDA DENİZLER VE İSKELELERDE DE KUTLAMALAR VARDI 219

-BİR ZAMANLAR ADLARINA TÜRKÜLER, ŞİİRLER, ŞARKILAR SÖYLENMİŞ BAZI GEMİLERİMİZ 222

-1937’DE VALA NURETTİN’İN TARI VAPURUYLA ÜNYE’YE YAPTİĞI SEYAHATİN İZLENİMLERİ 225

-1940’LI YILLARDA ORDU VİLAYETİNİN ULAŞIM VE LİMAN İHTIYACI İÇİN YAZILAN RAPORLAR 228

-1941 SENESİNDE ORDU’LU DENİZCİ GENÇLER KARADENİZ’DE KÜREK ŞAMPİYONU OLMUŞLARDI 232

-1947’DE CUMHURBAŞKANI İSMET İNÖNÜ VE CELAL BAYAR GEMİLERLE KENTİ ZİYARET ETMİŞLERDİ 235

-1947’DE İSKELEDE TOPLANAN GENÇLİK ORDU’DA BİR LİSE KURULMASI İÇİN EYLEM YAPMIŞTI 237

-1949 YILINDA ORDU İSKELESİNİN MEVCUT DURUMU VE LİMANA KAYITLI DENİZ VASITALARI 242

-1950’Lİ YILLARDAN İTİBAREN KARADENİZ’DE SEYAHAT EDİLMEYE BAŞLAYAN BAZI GEMİLER 244

-BİR ZAMANLAR DENİZLERİMİZDE GÖRÜLEN “ORDU VAPURU” İSE TAM BİR EFSANEYDİ 246

-1950 KIŞININ ORTASINDA FATSA’DAN PERŞEMBE’YE ÇAPAR’LA YAPILAN ZORLU BİR SEYAHAT 249

-1952’DE AKSU VAPURUNUN AMBARINDA YAŞAR KEMAL’DE BİR KARADENİZ SEYAHATİ YAPMIŞTI 252

-1940 – 1950’Lİ YILLARDA ORDU’NUN BİR TÜRLÜ DÜZELTİLEMEYEN “VAPUR DERTLERİ” VARDI 257

-1952 YILINDA SITKI ÇEBİ’DEN 18 LİRA 75 KURUŞA YAPTIRILAN ORDU RIHTIMININ ÖYKÜSÜ 266

-1950’LERDE ORDU VE İLÇELERİNDE YENİ YAPILAN LİMANLARIN VE İSKELELERİN TARİHSEL SÜRECİ 269

-1957 DE ORDU LİMANINA DONANMANIN ZİYARETİ ŞEHİRDE ADETA BİR BAYRAMA DÖNMÜŞTÜ 274

-1958’DE SABAHIN 5’İNDE ÇORUM VAPURUNUN CANAVAR DÜDÜĞÜ ŞEHRİ AYAĞA KALDIRMIŞTI 277

-1958 SENESİNDE MAVNACILAR, ORDU POSTASI GAZETESİNE BİR TEŞEKKÜR İLANI VERMİŞTİ 278

-BİR ZAMANLAR DENİZLERDE İCRA EDİLEN GARİP VE ACILI BİR MESLEK “YUNUS AVCILIGI” 281

-1960’DA GÖSTERİLER YAPAN GENÇLİK, DENİZE BİR VİNCİN UÇMASI VE RIHTIMDAN ŞİKAYETLER 285

-1960’LARDA MEYDANA GELEN FIRTINALARDA DENİZDE BOĞULAN BALIKÇILAR, BATAN KAY IKLAR 288

-1967 YILININ KIŞINDA ÇIKAN FIRTINDA KAHRAMANLAŞAN DENİZCİ “EROL ÖZDENİZ”İN ÖYKÜSÜ 291

-KİRAZLİMANININ DANTEL KIYILARINDA DENİZLE İÇİÇE YAŞANMIŞ YILLARIN HİKÂYESİ 293

-1960’LARDA KARADENİZ’DEKİ HAMSİ AVCILIĞINDAN GÜNÜMÜZE KALAN ANILAR 302

-OSMAN KADEMOĞLU ESKİ DENİZ YOLCULUKLARINI ANLATIYOR: “SİNOP, TEMMUZ, AĞUSTOS” 306

-ORDU’DA ASIRLARDIR KUTLANAN GELENEKSEL DENİZ VE DOĞA BAYRAMI “MAYIS YEDİSİ” 312

-GEÇMİŞİN DENİZ HAMAMLARINDAN GÜNÜMÜZDEKI HALK PLAJLARINA YAŞANAN SÜREÇ 316

-1975’DE TİCARET VE SANAYİ ODASI “ORDU’ YA LİMAN YAPILMASI” GEREKTİĞİNİ RAPOR ETMİŞTİ 321

-1984’DE ARGONOTLAR GÜRCİSTAN’A GİDERKEN ARGO TEKNESİYLE ORDU’YA DA UĞRAMIŞTI 322

-1985’DE BAHRİYE ÜÇOK “ORDU’YA LİMAN YAPILMASI” İÇİN TBMM’DE KONUŞMA YAPMIŞTI 324

-RAHMETLİ TUNCER ENGİN’DEN NOSTALJİK BİR ANI “ORDU’NUN RIHTIM İSKELESİ” 329

-ESKİ YÜK İSKELESİNİN ÜZERİNDE “MIDI MEHMET'”İN DE BALIK LOKANTASI VARDI 330

-YOLCU İSKELESİNİN YANINDA “AYIŞIĞI RESTORAN” BİR TURİZM MARKASI OLARAK PARLAMIŞTI 332

-RAHMETLİ GAZETECİ KAZIM VARDAL HALEN SORUYOR “NEREDE O ESKİ FERİBOTLAR?” 335

-KARADENİZ SULARINDA SON YILLARDA AVLANAN BAZI BALIK ÇEŞİTLERİNİ DE UNUTMAYALIM 337

-KARADENİZ’DE BALIKLAR AYLARA VE MEVSİMLERE GÖRE DAHA FARKLI VE LEZZETLİ OLURDU 346

-OSMANLI ARŞİVLERI UZMANI ADNAN YILDIZ HAMSİYLE İLGİLİ TARİHİ BİLGİLER VERİYOR 347

-ŞEHİT TEMEL ŞİMŞİR GEMİSİ, KANO VE YELKENLERLE DENIZDE UMUTLAR YENIDEN YEŞERİYOR 349

-KAYNAKLAR 357