Devletler arasında istihbarat toplama ve casusluk faaliyetleri uluslararası hukuk açısından çok ilginç bir görünüm arz etmektedir. Konu hakkında devlet uygulamalarının çok yaygın olduğu bilinmekle birlikte yine devletlerin kendilerine karşı yürütülen istihbarat ve casusluk faaliyetlerine tolerans göstermedikleri de aşikardır. Devletlerin bu paradoksal davranışının neticesi olarak uluslararası hukukta istihbarat toplama ve casusluk faaliyetleri açıkça yasaklanmadığı gibi açıkça da düzenlenmemiştir.

Teknolojinin gelişmesine paralel olarak kullanımı yaygınlaşan ve vazgeçilmez hale gelen telli ve telsiz iletişim, hedef tespit ve teşhis sistemleri ile en güncel teknolojiler ile donatılmış silahlar ve askeri araçlar hakkında bilgi edinmek suretiyle potansiyel hasımların niyet ve kabiliyetlerini en gerçekçi şekilde saptamaya yönelik teknik istihbaratın (TECHINT) özellikle nükleer silahların kurduğu dehşet dengesi ile şekillenen Soğuk Savaş döneminde büyük önem kazanması, gemiler ve özellikle de su altında saklanarak fark edilmeden görev icra edebilen denizaltılar aracılığıyla istihbarat toplama operasyonlarını devletlerin güvenliği açısından hayati bir faaliyet haline getirmiştir. Bu durum devletler arası rekabetin arttığı günümüzün yüksek teknolojili dünyasında evleviyetle geçerlidir. Oysa 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren akdi hale gelen uluslararası deniz hukukunda bu hayati faaliyet oldukça sınırlı bir şekilde ele alınmış, denizden istihbarat toplama operasyonlarının hukuki rejimi birçok önemli noktada muğlak bırakılmıştır. Bu muğlaklık, hakkında istihbarat toplanan devletler ile istihbaratı toplayan devletler arasında değişik ölçeklerde potansiyel sıcak çatışmaları doğurma riskini de beraberinde getirmiştir ve getirmektedir.

Bu eser kamuoyuna açıklanan denizaltı istihbarat operasyonlarından elde edilen bilgiler ışığında akdi deniz hukukunda muğlak bırakılan hususların teamül hukuku ile doldurulup doldurulmadığını; eğer dolduruluyorsa denizaltı istihbarat operasyonlarının güncel deniz hukukunda nasıl bir rejime tabi tutulduğunu ortaya koymak amacını taşımaktadır. (Arka Kapaktan)

İçindekiler:

GİRİŞ: Denizde Teknik İstihbaratın Karanlık Sularına Yelken Açmak

BİRİNCİ BÖLÜM – BİR İSTİHBARAT TOPLAMA PLATFORMU OLARAK DENİZALTI

I. DENİZDEN İSTİHBARAT TOPLAMA: MARK I İNSAN GÖZÜ VE KULAĞINDAN KAMERA VE ANTENLERE
II. SOĞUKTAN GELEN CASUS: SOĞUK SAVAŞ VE DENİZALTILARIN İSTİHBARAT TOPLAMA ROLÜNÜN YERLEŞMESİ/ OLGUNLAŞMASI

A. Bloklar arası nükleer rekabette deniz gücü ve denizden istihbaratın artan önemi
B. Denizden istihbarat toplamaya Sovyet yaklaşımı: ‘Bilgi’ tutan balıkçı gemileri
C. İstihbarat toplama görevlerinin ihtiyaçlarının denizaltı dizaynına doğrudan etkisi

III. OPERATION SAND DOLLAR: ‘CASUSLUĞA’ ÖZGÜLENMİŞ ‘ÖZEL DENİZALTI’ KONSEPTİ
IV. DENİZDEN İSTİHBARAT TOPLAMA FAALİYETLERİNİ YAYGINLAŞTIRMAK: U.S.S. LIBERTY VE U.S.S. PUEBLO ACI DENEYİMLERİ VE DENİZALTILARA DÖNÜŞ
V. SESSİZ DERİNLİKLERDEKİ KEDİ FARE OYUNU

A. Operation Holystone: Devam
B. Denizden istihbarat toplama faaliyetlerinin yüksek risklerinin yönetimi: Faaliyetlerin hukuki bir çerçeveye oturtulması çabaları

VI. DENİZALTI CASUSLUĞU, TAM YOL İLERİ: SOVYETLERİN TELEFONLARINI DİNLEMEK VE OPERATION IVY BELLS
VII. İSTİHBARAT OPERASYONLARI MERCEK ALTINDA
VIII. DENİZDE NÜKLEER CAYDIRICILIK: YENİ BİR SAYI VE MENZİL DENKLEMİ
IX. SOĞUK SAVAŞTA SON PERDE: GELİŞEN KABİLİYETLER, ÇÖZÜLEMEYEN NİYETLER VE ZİRVE YAPAN DENİZALTI İSTİHBARAT OPERASYONLARI
X. ‘BİR KRAL SALTANATINI SÜRER VE ÖLÜR BU KAÇINILMAZ (MI)DIR’: SOĞUK SAVAŞ’IN SONU VE DENİZALTI İSTİHBARAT OPERASYONLARININ DÖNÜŞÜMÜ

A. Casus denizaltıların geri dönüşü
B. Siber çağın siber denizaltıları

XI. “DÜNYANIN KALANININ SU ALTI YETENEKLERİ ASLA YERİNDE SAYMAZ”: DENİZALTIDAN İSTİHBARAT TOPLAMA OPERASYONLARI KARANLIK DERİNLİKLERİ ISITMAYA DEVAM EDECEK

İKİNCİ BÖLÜM – DENİZ HUKUKU ALTINDA DENİZDE VE DENİZALTI İLE İSTİHBARAT TOPLAMA OPERASYONLARININ HUKUKİ REJİMİ

I. KARASULARI VE İÇ SULARDA İSTİHBARAT TOPLAMA OPERASYONLARI

A. Karasularının hukuki statüsü ve zararsız geçiş hakkı
B. Savaş gemileri, istihbarat toplama ve karasularından geçişin zararsızlığı:
C. Kural ve uygulaması: Kısa bir değerlendirme
D. Özelin de özeli bir durum: Denizaltılar
E. İç sularda istihbarat toplanması

II. MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGEDE İSTİHBARAT TOPLAMA FAALİYETLERİ

A. Münhasır Ekonomik Bölgede İstihbarat Faaliyetlerinin Hukuka Aykırılığı Hakkında
B. Deniz Bilimsel Araştırma (Marine Scientific Research)
C. Kıyı Devletinin MEB’ine İstihbarat Toplama Amacıyla Yerleştirilen Askeri Cihazlar

III. DENİZALTI KABLOLARI ÜZERİNDEN İSTİHBARAT TOPLANMASI

A. Denizaltı iletişim kablolarının önemi ve korunmasızlığı
B. Denizaltı iletişim kablolarına sağlanan hukuki korumanın yetersizliği

IV. AÇIK DENİZ

A. Deniz Yüzeyi ve Su Altında TECHINT
B. Derin Deniz Yatağında İstihbarat Toplanması

SONUÇ YERİNE: Denizde Teknik İstihbaratın Karanlık Sularında Seyrüsefer

-KAYNAKÇA