Dördüncü Baskıya Önsöz

Geçmişten bu güne önemi sürekli artan su taşımacılığının hukuku olan deniz ticareti hukuku kitabımızın 3. Baskısını yapmamız nihayet gündeme geldi ve biz de önceki iki baskımızdan aldığımız tecrübe il bu baskıyı hazırladık. Dünya tedarik zincirinin olmazsa olmazı deniz ticareti ve hukuku kuşkusuz üçer tarafı denizlerleçevrili güzel ülkemiz Trakya ve Anadolu anakaralarından oluşan T.C. için de çok önemlidir. Deniz ticaretinin önemi için birinci baskımızın önsözünde de önemli açıklamalarda bulunmuştuk.

Kitabımızın üçüncü baskısını da ilk iki baskıdaki bakış açımızla gerçekleştirdik. Kimi eklemeler, çıkarmalar ve olmazsa olmaz tashihler gerçekleştirdik. Bu baskımızın da tüm hukukçu ve ilgili paydaş arkadaşlarımıza yararlı olmasını temenni ederiz.

Prof. Dr. Şaban Kayıhan
İstanbul Ticaret Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku ABD.
Öğretim Üyesi
İstanbul, Ağustos 2024

BİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ İV

İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ Vİ

KISALTMALAR XXİİİ

§ 1. Giriş, Kısa Tarihçe, Temel Kaynaklar ve Görevli ve Yetkili Mahkeme 1

I. Giriş 1

II. Kısa Tarihçe 4

III. Deniz Ticareti Hukukunun Temel Kaynakları 6

A. Kanunlar 6

B. Uluslararası Andlaşmalar 8

IV. Deniz Ticareti Hukukundan Kaynaklı Davalarda Görevli ve Yetkili Mahkeme 10

BİRİNCİ BÖLÜM – GEMİ

§ 2. Geminin Tanımı, Yasal Unsurları ve Türleri 17

I. Geminin Tanımı, Yasal Unsurları ve Hukuki Niteliği 17

A. Genel Olarak 17

B. Tanımı ve Yasal Unsurları 17

C. Geminin Hukuki Niteliği 18

II. Geminin Türleri ve Bütünleyici Parçaları ile Eklentileri 19

A. Geminin Türleri ve TTK.’nın Uygulama Alanı 19

1. Geminin Türleri 19

2. Türk Ticaret Kanunu’nun Uygulama Alanı 20

B. Geminin Bütünleyici Parçaları ile Eklentileri 21

1. Genel Olarak 21

2. Bütünleyici Parça ve Eklenti Olmanın Hukuki Sonucu 21

§ 3. Geminin Hukuki Statüsünün Belirlenmesi İçin Gerekli Olan Hususlar 22

I. Geminin Adı 22

II. Tanıma İşareti 23

III. Bağlama Limanı 23

IV. Tonajı 24

V. Klası (Sınıfı) 25

A. Genel Olarak 25

B. Klas, Geminin Kamu Düzenine Uygun Olup Olmadığının Denetlenmesidir 27

C. Tarafların Akit Yapma Amacı Geminin Klas Denetiminden Geçirilmesidir 27

D. Klas Denetimi Deneme Sürüşüyle Yapılır 29

E. Tersanenin Edimini İfası Klas Onayından Sonra Gerçekleşir ve Ücret Talep Hakkı Bundan Sonra Doğar 32

F. Uluslararası sözleşmelerdeki Kamu Düzenine İlişkin Düzenlemelerin Denetimi Klas Kuruluşu Tarafından Yapılır 35

G. Gemi Klas İşlemi Bitmeden Ayrılmaya Hazır Olmaz 35

VI. Geminin Milliyeti – Türk Bayrağı Çekme 36

A. Genel Olarak 36

B. Türk Bayrağı Çekme Hakkının Kazanılması ve Kullanılması 37

1. Türk Bayrağı Çekme Hakkının Kazanılması 37

a. Türk Bayrağı Çekebilecek Gemiler 37

2. Yabancı Bir Geminin Türk Bayrağı Çekebilmesinin Koşulları 39

3. Bir Türk Gemisinin Yabancı Bayrak Çekebilmesinin Koşulları 40

4. Türk Bayrağı Çekme Hakkının Kullanılması  40

a. Genel Olarak 40

b. Kural 40

c. Gemi Tasdiknamesinin İstisnaları (Gemi Tasdiknamesi Olmadan Türk Bayrağı Çekme Hakkının Kullanılabilmesi) 41

C. Türk Bayrağı Çekme Hakkının Kaybedilmesi 42

Ç. Türk Uluslararası Gemi Sicili (TUGS.) Kanunu Çerçevesinde Türk Bayrağı Çekme Hakkı 42

1. Genel Olarak 42

2. TUGSK. Çerçevesinde Bayrak Çekme Hakkı 43

§ 4. Gemi Niteliğinin Edinimi ve Sona Ermesi 43

I. Gemi Niteliğinin Edinimi 43

II. Gemi Niteliğinin Sona Ermesi 44

A. Kurtarılamayacak Şekilde Batma 44

B. Tamir Kabul Etmez, Tamire Değmez Gemi 44

§ 5. Gemi Sicilleri 45

I. Genel Olarak 45

II. Millî Gemi Sicili 47

A. Gemi Sicilini Tutma Yetkisi, Aleniyet ve Sorumluluk 47

1. Genel Olarak 47

2. Gemi Sicilini Tutma Yetkisi ve Yetkili Sicil Müdürlüğü 47

3. Aleniyet 48

4. Sicilin Tutulmasından Sorumluluk 48

B. Gemilerin Sicile Tescili  49

1. Gemi Siciline Tescili  49

a. Tescili Zorunlu Gemiler 49

b. Tescili İhtiyari Gemiler 49

2. Gemi Siciline Tescili Hukuken Mümkün Olmayan Gemiler 49

3. Tescil Usulü 49

a. Talep Üzerine Tescil 49

b. Sicil İşlemlerini Yaptırmaya Davet 50

C. Gemilerin Sicilden Terkini (Silinmesi) 51

1. İstem Üzerine Terkin 51

2. Re’sen Terkin 52

a. Genel Olarak 52

b. Özel Durumlar 52

Ç. Gemi Sicilindeki Kayıtlar ve Hukuki Etkileri 53

1. Açıklayıcı – Kurucu Etki 53

2. Karineler ve Gemi Siciline Güven 53

a. Karineler 53

b. Sicile Güven İlkesi 54

D. Sicilin Tadili, Tashihi, İtiraz ve Şerh 55

1. Sicilin Tadili ve Tashihi 55

2. İtirazın Sicile Kaydı 56

3. Sicile Şerh Verilmesi 56

III. Yapı Halindeki Gemilere Özgü Sicil 56

A. Genel Olarak 56

B. Yapının Tescili 57

C. Yapının Terkini 57

IV. Türk Uluslararası Gemi Sicili 58

A. Genel Olarak 58

B. TUGSK.’nın İrdelenmesi 59

1- Kuruluş, Tanım ve Amaç 59

2- TUGS.’a Tescil Koşulları 59

3- TUGS.’a Tescilin Hukuki Sonuçları 60

a. Bayrak Çekme Hakkı 60

b.TUGS.’a Tescilli Gemilerde Gemi Adamı Çalıştırılması 61

c. Gemi Adamlarının Sosyal Güvenliği ve Çalışma Koşulları 61

ç. Yabancı Uyruklu Gemi Adamlarının Ülkeye Giriş – Çıkış ve Konaklamalarında Kolaylık 61

V. Bağlama Kütüğü 62

§ 6. Gemi Üzerinde Ayni Haklar 63

I. Genel Olarak 63

II. Gemi Üzerinde Mülkiyet Hakkı 64

A. Gemi Mülkiyetinin Edinimi 64

1. Gemi Mülkiyetinin Özel Hukuk Hükümlerine Göre Edinimi 64

a. Hukuki İşlem Yoluyla 64

b. Hukuki İşlem Dışında Yollarla Edinimi (Aslen Kazanım) 66

2. Gemi Mülkiyetinin Kamu Hukukuna Göre Edinimi 68

a. Denizde Zapt ve Müsadere Kanunu (10/07/1940 tarihli ve 3894 Sayılı) Hükümlerine Göre 68

b. TCK. Hükümlerine Aykırılık Sebebiyle 68

c. Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu Hükümlerine Göre 68

B. Gemi Mülkiyetinin Kaybedilmesi 69

1. Geminin Zıyaı 69

2. Terk 69

3. Kazandırıcı Zamanaşımı 69

4. Sicile Kayıtlı Gemi Payı ile İştirak Payı Üzerindeki Mülkiyetin Sona Ermesi 69

III. Gemi İpoteği 69

A. Genel Olarak 69

B. Tanımı ve Kurulması 71

1. Tanımı 71

2. Kurulması 72

C. İpotek Hakkının Kapsamı 74

1. Gemi ve Kira 74

2. Sigorta Tazminatı 75

3. Kamulaştırma Bedeli Tazminat İstemleri 75

Ç. İpotek Hakkının Derecesi ve İpoteğin Devri ile Değiştirilmesi 75

1. İpotek Hakkının Derecesi 75

2. İpoteğin Devri ile Değiştirilmesi 76

D. İpotekli Alacaklının Hakları 77

1. Alacak Muaccel Olduktan Sonraki Zaman Diliminde 77

2. Alacak Muaccel Olmadan Önceki Zaman Diliminde 78

E. İpoteğin Sona Ermesi ve Sicilden Terkini 79

F. İpoteğin Özel Türleri 81

1. Birlikte Gemi İpoteği 81

2. Üst Sınır (Maksimal) İpotek 81

3. Yabancı Para Üzerinden İpotek 81

4. Kıymetli Evraktan Doğan Borçlar İçin Gemi İpoteği 82

5. Sabit Değerli İpotek 82

6. Yapı İpoteği 82

7. Kanuni İpotek 83

IV. Gemi Üzerinde İntifa Hakkı 83

§ 7. Geminin Borda Evrakı  84

İKİNCİ BÖLÜM – DONATAN, GEMİ İŞLETME MÜTEAHHİDİ, DONATMA İŞTİRAKİ, GEMİ ADAMLARI VE GEMİ ACENTESİ

§ 8. Donatan ve Gemi İşletme Müteahhidi 85

I. Donatan – Geminin Mülkiyetine Sahip Olan 85

A. Tanımı ve Unsurları 85

1. Tanımı 85

2. Unsurları 85

B. Donatanın Tacir Sıfatı 86

II. Gemi İşletme Müteahhidi – Geminin Mülkiyetine Sahip Olmayan Donatan 86

A. Tanımı 86

B. Unsurları 87

C. Gemi İşletme Müteahhidinin Hukuki Konumu 87

1. Gemi Maliki ile Olan Hukuki İlişkisi 87

2. Üçüncü Kişilerle Olan Hukuki İlişkisi 88

Ç. Gemi Malikinin Üçüncü Kişilere Karşı Hukuki Konumu 88

§ 9. Donatma İştiraki 90

I. Donatma İştirakinin Tanımı ve Unsurları 90

A. Tanımı 90

B. Unsurları 90

1. Kişi Unsuru 90

2. Gemi Üzerinde Paylı (Müşterek) Mülkiyet Bulunmalıdır 90

3. Gemi Bütün Paylı Ortaklar Adına ve Hesabına İşletilmelidir 91

4. Sözleşme Unsuru 91

5. Gemin Suda Hareket Etmesini Gerektirecek Bir Amaca Özgülenmesi 91

6. Geminin Suda Ticari Bir Amaç İçin İşletilmesi  91

II. Donatma İştirakinin Tescili 92

III. Donatma İştirakinin Yönetimi ve Temsili 92

A. Genel Olarak 92

B. Donatma İştirakinin Temsili 92

C. Donatma İştirakinin Yönetimi 93

Ç. Kâr ve Zarara Katılım ile Masraflar 93

D. İştirak Payının Hukuki İşlemlere Konu Olması 94

1. Temliki (Devri) 94

2. Rehni 94

IV. Gemi Müdürü 95

A. Atanması ve Azli 95

B. Görev ve Yetkileri 95

1. Yönetim 95

2. Temsil 95

a. Genel Temsil Yetkisi 95

b. Özel Temsil Yetkisi 96

c. Yetkilerin Sınırlandırılması 96

3. Gemi Müdürünün Yükümlülükleri 97

a. Özen Yükümlülüğü 97

b. Defter Tutma ve Belgeleri Saklama Yükümlülüğü 97

c. Bilgi ve Hesap Verme Yükümlülüğü 97

V. Ortakların Üçüncü Kişilere Karşı Sorumluluğu ve Yetkili Mahkeme 97

VI. Donatma İştirakinin Sona Ermesi ve Tasfiyesi 98

A. Sona Ermesi 98

1. İradi Sona Erme Sebepleri 98

a. Fesih Kararı 98

b. Geminin Devri 98

2. Haklı Sebeple Ortaklıktan Çıkma Talebi Sonucu Mahkeme Kararı İle Fesih 98

3. Donatma İştirakinin İflası 99

B. Donatma İştirakinin Tasfiyesi 99

§10. Donatanın Sorumluluğu ve Sorumluluğunun Sınırlandırıldığı Durumlar 100

I. Donatanın Sorumluluğu 100

A. Genel Olarak 100

1.Genel Olarak 102

aa. Gemi Adamlarının ve Kılavuzların Görevlerini İfa Ederlerken Kusurlarından Dolayı Sorumluluğu 102

bbb. Sorumluluğun Şartları 103

bb. Kaptanın İşlemlerinden Dolayı Sorumluluğu 105

aaa. Kaptanın Yasal Temsil Yetkisine Dayanarak Akdettiği Hukuki İşlemlerden Doğan Sorumluğu 105

bbb. Kaptanın Yükle İlgili İş ve İşlemlerinden Sorumluluğu 105

cc. Müşterek Avaryada Kurtarılan Gemi ve Navlun Sebebiyle Sorumluluğu 106

çç. Çatma ve Kurtarma Sebebiyle Donatanın Sorumluluğu 106

II. Donatanın Sorumluluğunun Sınırlandırılması Sistemi ve Kapsamı (-ile Sorumluluk) 110

A. Genel Olarak 110

B. Sorumluluğun Sınırlandırılmasında Sistem 113

III. Sınırlamaya Tabi Alacaklar ve Sınırlama Hakkını Ortadan Kaldıran Hareketler ile Sınırlama Dışında Bırakılan Alacaklar 118

§ 11. Gemi Adamları 124

I. Kaptan 124

A. Kaptanın Görevleri 124

1. Geminin Denize ve Yola Elverişli Olup Olmadığına Dikkat Etme Görevi 124

2. Geminin Yüklemeye ve Boşaltmaya Elverişli Olup Olmadığına Dikkat Etme Görevi 124

3. Yabancı Mevzuata Uyma 124

4.Yola Çıkma 124

5. Gemide Hazır Bulunma 125

6. Gemi Jurnali Tutma Görevi 125

7. Deniz Raporu Tutma Görevi 125

B. Kaptanın Yetkileri 126

1. Donatanı Temsil Yetkisi 126

a. Kapsamı 126

b. Kaptanın Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması 128

c. Fesihten Sonra Kaptanın Yetkilerinin Kaldırılması 128

ç. Kaptanın Vekâletsiz İş Görmesi 128

2. Taşıyanı Temsil Yetkisi 128

3. Yükle İlgilileri Temsil Yetkisi 128

C. Kaptanın Hukuki Sorumluluğu 129

1. Özen Yükümlülüğü 129

2. Sorumluluğu 129

II. Diğer Gemi Adamları 130

§ 12. Gemi Acenteleri 131

I. Genel Olarak 131

II. Acentelerin Türleri 132

III. Acentenin Temsil Yetkisi 132

IV. Acentenin Belirlenmesi 135

V. Acentenin Görevlendirilmesi  136

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – DENİZ TİCARETİ SÖZLEŞMELERİ

§ 13. Gemi Kira Sözleşmesi 139

I. Genel Olarak 139

II. Tanımı, Unsurları ve Türleri 139

A. Tanımı 139

B. Unsurları 140

C. Türleri 140

III. Sözleşmenin Kurulması ve Gemi Siciline Şerh 140

A. Sözleşmenin Kurulması 140

B. Gemi Siciline Şerh 142

IV. Tarafların Hak ve Borçları 143

A. Kiralayanın Borçları ve Hakları 143

1. Borçları 143

2. Hakları 144

B. Kiracının Borçları ve Hakları 144

1. Borçları 144

2. Hakları 145

V. Zamanaşımı 145

§ 14. Zaman Çarteri Sözleşmesi (Time Charterparties) 146

I. Genel Olarak 146

II. Tanımı, Hukuki Niteliği, Kurulması ve Tarafları 147

A. Tanımı ve Hukuki Niteliği 147

1. Tanımı 147

2. Hukuki Niteliği 148

B. Kurulması, Şekli, Tarafları ile Tarafların Hakları ve Borçları 149

1. Kurulması ve Şekli 149

2. Tarafları 149

3. Tarafların Borçları ve Hakları 149

a. Tahsis Edenin Borçları ve Hakları 149

b. Tahsis Olunanın Borçları ve Hakları 151

4. Zamanaşımı 152

§ 15. Navlun Sözleşmeleri, İfası ve Taşıma Senetleri 153

I. Navlun Sözleşmelerinin Tanımı, Unsurları, Tarafları, Diğer İlgili Kişiler ve Çeşitleri 153

A. Tanımı ve Unsurları 153

1. Tanımı 153

2. Unsurları 154

a. Eşya (Yük) Taşınmasının Üstlenilmesi 154

b. Taşımanın Deniz Yolu ile Yapılması 154

c. Taşımanın Gemi ile Yapılması 154

ç. Eşyanın Taşıyanın Zilyetliğine Girmiş Olması 155

d. Taşımanın Ücret (Navlun) Karşılığında Yapılması 155

B. Navlun Sözleşmesinin Tarafları ve Diğer İlgili Kişiler 155

1.Tarafları 155

a. Taşıyan 155

b. Taşıtan 156

2. Diğer İlgili Kişiler 156

b. Yükleten 157

c. Gönderilen 158

C. Navlun Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ve Kurulması 158

1. Navlun Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 158

2. Navlun Sözleşmesinin Kurulması 159

Ç. Navlun Sözleşmesinin Çeşitleri 160

1. Genel Olarak 160

2. Yolculuk Çarteri (Voyage Charter) Sözleşmeleri 160

a. Tam Yolculuk Çarteri Sözleşmesi 160

b. Kısmi Yolculuk Çarteri Sözleşmesi 160

3. Kırkambar Sözleşmesi 162

4. Asıl Navlun – Alt Navlun Sözleşmeleri 163

II. Navlun Sözleşmesinin İfası 164

A. Yolculuğa/Sefere Hazırlık 164

1. Sözleşmede Kararlaştırılan Geminin Kullanılması 164

2. Geminin Yükleme Limanına Getirilmesi 164

a. Denize Elverişli Gemi 165

b. Yola Elverişli Gemi 166

c. Yüke Elverişli Gemi 167

B. Yükleme 167

1. Yüklemeye Hazırlık İhbarı ve Belgeler 167

2. Yükleme – İstif İşlemleri ve Giderleri 169

3. Güvertede Taşınan Eşya 169

4. Yükleme İçin Bekleme Süreleri 170

a. Genel Olarak 170

b. Starya Süresi (Yükleme Süresi – Laytime) 170

c. Sürastarya Süresi 171

ç. Yükleme Sürelerinin Hesaplanması ve Süreleri Etkileyen Durumlar 173

d. Bekleme Süreleri İçinde Hiç Yükleme Yapılmaması veya Eksik Yükleme Yapılması  174

D. Yolculuk 175

E. Boşaltma 175

1. Boşaltmada Bekleme Süreleri 175

a. Genel Olarak 175

b. Boşaltma İçin Hazırlık Bildirimi 176

c. Boşaltma Süresi (Starya) 176

ç. Sürastarya Süresi ve Parası 177

2. Boşaltma Sürelerinin Hesaplanması ve Süreleri Etkileyen Durumlar 178

3. Boşaltmanın Hiç veya Süresinde Yapılmaması 178

F. Yükleme / Boşaltmada Hızlandırma Parası (Dispatch Money) 179

III. Taşıma Senetleri 180

A. Konişmento (Bill of Lading) 180

1. Tanımı 180

2. Türleri 180

3. Düzenlenmesi 180

4. Konişmentonun Muhtevası 181

5. Konişmentonun Hükümleri 182

a. Kıymetli Evrak Olma Niteliği 182

b. Konişmentonun Eşyayı Temsil Niteliği 183

6. Konişmentonun İspat İşlevi 184

a. Hukuki İlişkiyi İspat İşlevi 184

b. Taşıyanı İspat İşlevi 185

c. Eşyanın Genel Olarak Cinsini, İşaretlerini, Koli veya Parça Adedini, Ağırlık ve Miktarını İspat İşlevi 185

ç. Navlunu İspat İşlevi 186

d. Yükleten Tarafından Konişmentoya Verilen Garantiler 186

B. Diğer Taşıma Senetleri 187

§ 16.Taşıyanın Sorumluluğu ve Sorumluluğunun Sınırlandığı Haller  188

I. Genel Olarak Uluslararası Hukukta ve Ulusal Hukukta Taşıyanın Sorumluluğunun Düzenlenmesi 188

II. Taşıyanın Sorumluluğunun Sebepleri ve Sorumluluktan Kurtulabilme Halleri 191

A. Geminin Başlangıçta Denize, Yola ve Yüke Elverişli Olması 191

B. Eşyanın Zıyaı veya Hasara Uğraması ya da Eşyanın Geç Teslimi 191

1. Sorumluluk Koşulları 191

2. Sorumluluktan Kurtulma Halleri 193

a. Genel Olarak 193

b. Taşıyanın Kendisinin ve Adamlarının Kusursuzluğunu İspat Etmesi 194

c. Taşıyanın Mutlak Sorumsuzluk Halleri 195

ç. Taşıyanın Muhtemel Sorumsuzluk Halleri 199

III. Eşyanın İncelenmesi ve Bildirim 200

A. Eşyanın İncelenmesi 200

B. Bildirim 201

IV. Taşıyanın Sorumluluğunu Sınırlandırma Hakkı ve Bu Hakkın Kaybı 202

A. Sorumluluk Sınırları 202

1. Eşyanın Zıyaa veya Hasara Uğraması Halinde 202

a. Zararın Tespiti 202

b. Sorumluluğun Sınırı 202

2. Eşyanın Geç Teslim Edilmesi Halinde 204

3. Sınırların Birlikte Uygulanması 204

B. Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkının Kaybı 204

V. Taşıyanın ve Adamlarının Sözleşme Dışı Sorumluluğu 205

VI. Yükün Zıyaı ve Hasarından ya da Geç Tesliminden Doğan Dava Hakkının Düşmesi 205

VIII. Zamanaşımı 206

VIII. Taşıyanın Sorumluluğuna İlişkin Emredici Hükümler ve Uygulanmadığı Haller 206

A. Emredici Niteliği Haiz Hükümler 206

B. Emredici Hükümlerin Uygulanmadığı Haller (Emredici Hükümlerin İstisnaları) 208

1. Yolculuk / Sefer Çarteri Sözleşmesi 208

2. Canlı Hayvan Taşıması 208

4. Taşımanın Yüklemeden Önce ve Boşaltmadan Sonraki Safhaları 211

5. Mutad (Alışılmış) Taşıma İşlerinden Olmayan Sözleşmeler 212

6. Müşterek Avaryaya İlişkin Anlaşmalar 213

IX. Taşımanın İcra Edilmesinin Fiilî Taşıyana Bırakılması Halinde Taşıyanın ve Fiilî Taşıyanın Sorumluluğu 213

A. Fiilî Taşıyan (Taşıyıcı) Kavramı 213

B. Fiilî Taşıyanın Sorumluluğu 214

§ 17. Taşıyanın Hakları 216

I. Navlun Alacağı ve Diğer Alacaklar 216

A. Navlun Alacağı Hakkı 216

1. Genel Olarak 216

2. Navlun Miktarının Belirlenmesi 216

a. Genel Olarak 216

c. Navlun Alacağının Muacceliyeti 217

ç. Navlun Alacağının Borçlusu 217

B. Diğer Alacaklar 217

II. Eşyanın Hasara ve Zıyaa Uğramasının Navlun Alacağına Etkisi 218

A. Eşyanın Hasara Uğraması 218

B. Eşyanın Zıyaa Uğraması 218

III. Taşıyanın Kanundan Doğan Rehin Hakkı (Hapis Hakkı) 218

§ 18. Navlun Sözleşmesinin Sona Ermesi 221

I. Genel Olarak 221

II. Navlun Sözleşmesini Hükümden Düşüren Haller 222

A. Geminin Zayi Olması veya Denize Elverişsiz Hale Gelmesi 222

1. Geminin Zayi Olması 222

a. Yolculuk Başlamadan Önce Geminin Zayi Olması 222

b. Yolculuk Başladıktan Sonra Gemini Zayi Olması 222

2. Geminin Denize Elverişsiz Hale Gelmesi 222

B. Yükün Zayi Olması  223

1. Yolculuk Başlamadan Önce 223

a. Eşya Sözleşmede Ferden Belirlenmişse 223

b. Eşya Navlun Sözleşmesinde Tür veya Cinsi ile Belirlenmişse 223

2. Yolculuk Başladıktan Sonra 224

a. Eşyanın Tamamının Zayi Olması Durumu 224

b) Eşyanın Bir Kısmının Zayi Olması Durumu 224

II. Tarafların (Taşıyan veya Taşıtanın) Belirli Kanuni Sebeplerle Navlun Sözleşmesini Feshetmesi 225

A. Taraflara Fesih Hakkı Veren Hal 225

B. Tarafların Fesih Hakkına Sahip Olmadığı Hâller 226

III. Taşıtanın Navlun Sözleşmesini Feshetmesi 226

A. Yolculuk Çarteri Sözleşmesi 226

B. Kırkambar Sözleşmesi 227

§ 19. Deniz Yoluyla Yolcu Taşıma Sözleşmesi 228

I. Genel Olarak 228

II. Tanımı 228

III. Sözleşmenin Kurulması Hukuki Niteliği ve Tarafları 229

A. Kurulması 229

B. Hukuki Niteliği 230

C. Sözleşme ile İlgili Kişiler 230

1. Tarafları 230

a. Taşıyan 230

b. Yolcu 231

2. Fiilî Taşıyan 231

Ç. Bagaj 232

IV. Tarafların Borçları ve Hakları 233

A. Genel Olarak 233

B. Yolcunun Borç ve Yükümlülükleri 234

1. Taşıma Ücretini Ödeme Borcu 234

2. Kaptanın Talimatlarına Uyma Yükümlülüğü 234

3. Bagaj Hakkında Doğru Bilgi Verme Yükümlülüğü 234

4. Gemiye Zamanında Gelme Yükümlülüğü  235

B. Taşıyanın Borçları  235

1. Yolculuğu Zamanında Yapma 235

2. Yolcuyu Sağ – Salim Taşıma 236

3. Yolcu Beraberindeki Bagajı Taşıma 236

4. Sorumluluk Sigortası Yaptırma 237

V. Taşıyanın Sorumluluğu 237

A. Yolcunun Ölümü ve Yaralanmasından Sorumluluk ve Sınırı 237

1. Genel Olarak 237

2. Gemi Kazası Sonucu Yolcunun Yaralanması veya Ölümü 238

a. Taşıyanın Kusursuz Sorumluluğu 238

b. Taşıyanın Sorumluluğunun Yasal Sınırı 238

3. Gemi Kazası Dışında Bir Sebep Yüzünden Yolcunun Ölümü veya Yaralanması 239

B. Bagajın Zıyaı veya Hasara Uğramasından ya da Geç Teslim Edilmesinden Sorumluluk ve Sınırı 240

1. Genel Olarak 240

2. Kabin Bagajı 240

3. Kabin Bagajı Dışındaki Bagaj 241

4. Kıymetli Eşya 241

C. Taşımanın Kısmen ya da Tamamen Fiilî Taşıyana Bırakılması Durumunda Taşıyanın ve Fiilî Taşıyanın Sorumluluğu 242

Ç. Sorumluluk Sınırlarının Sözleşme ile Değiştirilebilirliği 243

D. Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkının Kaybı 243

VI. Zamanaşımı 244

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM – DENİZ KAZALARI

§ 20. Müşterek Avarya 245

I. Müşterek Avarya Kavramı ve Kısa Tarihçesi 245

II. Müşterek Avaryaya Uygulanması Gereken Hükümler 247

III. Müşterek Avaryanın Tanımı ve Unsurları  249

A. Tanımı 249

B. Unsurları  249

1. Gemi ve Yükün Müşterek Deniz Serüvenine Atılmış Olması 249

2. Gemi ve Yükün Müşterek Bir Tehlike İle Karşılaşmış Olması 250

3. Müşterek Tehlikeden Gemi ve Yükü Korumak Amacıyla Olağanüstü Bir Fedakârlık veya Olağanüstü Bir Masraf Yapılmış Olması 252

4. Fedakârlığın İradi Yapılması 252

5. Fedakârlığın Makul Olması 253

6. Fedakârlığın Faydalı Sonuç Vermesi 254

IV. Müşterek Avaryaya Giren Zarar ve Masraflar 254

V. İkame Masrafları 255

VI. Belli Başlı Müşterek Avarya Türleri  256

A. Denize Yük Atılması 256

B. Karaya Oturtma 257

C. Yüzdürmede Makine ve Kazanlara Verilen Zarar 258

Ç. Hafifletme  259

D. Yangın Söndürme 260

E. Barınma 261

F. Geçici Tamir 263

G. Kurtarma 263

VI. Dispeç 264

§ 21. Çatma 267

I. Genel Olarak 267

II. Çatma Fiilînin Uluslararası Alanda Düzenlenmesi 267

III. Çatma Fiilinin Tanımı Unsurları 269

IV. Çatmada Hukuki Sorumluluk 270

V. Çatma Hükümlerinde Sorumluluk 271

A. Kusursuz Çatma 271

B. Kusurlu Çatma 271

1. Bir Tarafın Kusuru ile Çatma 271

2. Ortak Kusurlu Çatma 272

C. Vasıtalı (Kıyasen) Çatma 274

VI. Tazminat Davası 274

§ 22. Kurtarma 275

I. Genel Olarak 275

II. Uluslararası Düzenlemeler 276

III. Türk Ticaret Kanunu’nda Kurtarmanın Düzenlenişi, Tanımı ve Unsurları 277

A. Düzenlenişi ve Tanımı 277

B. Unsurları 277

1. Su Aracı veya Diğer Eşyanın Kurtarılmasına Yönelik Faaliyet 277

2.Su Aracı veya Diğer Eşyanın Seyrüsefere Elverişli Sularda Tehlikeye Maruz Kalmış Olması 278

3. Kurtarma Faaliyetinin İfası 279

4. Faydalı Sonuç (No Cure – No Pay) 281

III. Kurtarma Sözleşmesi 282

bb. Özel Tazminat 288

VI. Zamanaşımı 292

VII. İnsan Kurtarma 292

BEŞİNCİ BÖLÜM – DENİZ İCRA HUKUKU

§ 23. Gemi Haczi 295

I. Genel Olarak 295

II. Uygulanacak Hukuk 296

III. Gemi, Menkul Maldır Ancak Gayrımenkul Gibi İşlem Görür 297

IV. İhtiyati Haciz 298

A. Genel Olarak 298

B. Deniz Alacakları 298

C. İhtiyati Haciz İsteyebilme Hakkı 300

1. Genel Olarak 300

2. İcra İflas Kanunu ile İlişki 301

3. Alacak Deniz Alacağı Olmalıdır 302

4. Alacak Muaccel Olmalıdır 302

5. Rehinli Alacakların Durumu 304

D. Yetkili Mahkeme 304

V. Alacaklı Tarafından Delil Gösterilmesi 308

VI. Alacaklı Tarafından Teminat Yatırılması ve Teminatın Artırılması/Azaltılması 308

VII. İhtiyati Haczin Yapılması 311

A. Genel Olarak 311

B. Gemiye El Konulması ve Muhafaza Tedbirleri 311

C. İhtiyati Haczin Kapsamı 313

Ç.Geminin Haczedildiği Zamandaki Durumunun Korunması ile İdaresi ve İşletilmesi Masraflarının Alacaklıdan Alınması 313

D. İhtiyati Haciz Hakkının Kullanılması 318

E. Geminin Serbest Bırakılması 319

2.Gemi Değeri Depo Edilerek Geminin Serbest Bırakılması 319

3.Alacak Miktarınca Teminat Yatırarak İhtiyati Haczin Kaldırılması 321

4.Yeniden veya Aynı Alacak İçin İhtiyati Haciz 321

VIII. Rehinli Alacakların Takibi 322

A. Rehnin Feriliği İlkesi 322

B. İflas Yoluyla Takip Hakkı 323

C. Diğer Takip Yolları 323

D. Rehinli Alacaklıların Takip Hakkı 324

1. Kanunî ve Akdî Hapis Hakkı ve Rehin Hakkı 324

2. İpotek Sahipleri 327

IX. Cebri Satış  328

A. Haciz 328

B. Paraya Çevirme 329

C. Yabancı Sicile Kayıtlı Gemilerin Satışı İçin Hazırlıklar 329

D. Artırmanın İlanı 331

E. Vaktinden Evvel Satış  332

1.Genel Olarak 332

2. Mali Nedenlerle Vaktinden Evvel Satış 332

3. Faciaların Önlenmesi Amacıyla Vaktinden Evvel Satış 334

F. Satış ve İhalenin Sonucu 339

X. Eşya Hakkında 341

A. Hapis Hakkı İçin Defter Tutulması  341

B. İlâmlı İcra 341

C. İlamsız İcra 342

-Yararlanılan Kaynaklar 295