Denizci Kitaplığı

Türk Denizciliğinin Belleği

Deniz Ticareti Hukuku

Deniz Ticareti Hukuku

Deniz Ticareti Hukuku

Yazar: Hacı Kara

Filiz Kitabevi

648 Sayfa

ISBN: 9786255957061

Boyut: 16.5 x 23.5

Ciltli Kapak – 1.Hamur

2025

Kitap Hakkında

ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ

Yeni yargı kararları ve doktrindeki yeni yayınlar eklenerek kitap içeriği tekrar düzenlenmiştir. Yapılan ilavelerle içeriği daha da zenginleşen kitap okuyucuların kullanımına sunulmuştur. Kitap, güncel gelişmeleri takip etmekle birlikte, özellikle uygulamaya yardımcı olacak bilgiler içermektedir. Kitap tüm deniz ticareti hukuku konularını içermektedir. Kitabın kullanıcılara faydalı olmasını dilerim.

Acıbadem/İstanbul 2025

İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Deniz ve Sigorta Hukuku ABD Başkanı

İçindekiler

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

DENİZ TİCARETİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI LİSTESİ

A. ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER 3

I. ULUSLARARASI KURULUŞLAR 3

II. GEMİ 4

1. Gemilerin Tescili 4

2. İnşa Halindeki Gemiler 4

3. Gemilerin Kontrolü ve Limanlar 4

4. Gemilerin Rehni/Haczi 5

5. Gemilerin Tonajlarının Ölçümü 6

II. GEMİADAMLARI 7

IV. TAŞIMA 8

1. Yük Taşıma 8

2. Yolcu Taşıma 9

V. SORUMLULUK 10

VI. ÇATMA VE KURTARMA 12

1. Çatma 12

2. Kurtarma 13

VII. DENİZ KİRLİLİĞİ 14

VIII. DENİZDE EMNİYET 18

IX. UYDU VE HABERLEŞME 20

B. KANUNLAR 20

C. YÖNETMELİK, TEBLİĞ VE YÖNERGELER 24

BİRİNCİ BÖLÜM – DENİZ TİCARETİNE DAİR TARİHÇE VE DENİZCİLİĞİN İDARİ YAPISI

§1. DENİZCİLİĞİN VE DENİZ TİCARETİ HUKUKUNUN TARİHÇESİ 33

A. DÜNYADA DENİZCİLİK 33

B. TÜRKİYE’DE DENİZCİLİK 34

C. DENİZ TİCARETİ HUKUKUNUN TARİHÇESİ 36

§2. TÜRK DENİZCİLİK İDARESİNİN HUKUKİ YAPISI 37

A. HUKUKİ DÜZENLEME 37

B. BAKANLIK ANA HİZMET BİRİMLERİ 39

§3. DENİZ TİCARETİ HUKUKUNUN TEMEL KAYNAKLARI 40

A. DENİZ TİCARET HUKUKUNA UYGULANAN KANUNLAR 40

I. TÜRK TİCARET KANUNU 40

II. DİĞER KANUNLAR 43

B. ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER 44

C. TÜZÜK VE YÖNETMELİKLER 47

§4. DENİZ TİCARETİ DAVALARI 48

A. DENİZ TİCARETİ DAVALARINDA ARABULUCULUK 48

I. GENEL OLARAK 48

II. TİCARİ DAVALARDA DAVA ŞARTI OLARAK ZORUNLU ARABULUCULUK 49

1. Arabuluculuğa Dair Hükümler 49

2. Ticari Davalarda Arabuluculuk Usulü 49

aa. Dava Açmada Arabuluculuk Şartı 49

bb. Arabulucunun Belirlenmesi 50

cc. Arabuluculuk Süresi 50

dd. Arabuluculuğun Hak Düşürücü ve Zamanaşımı Sürelerine Etkisi 50

B. DENİZ TİCARETİ DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 51

I. GÖREVLİ MAHKEME 51

II. YETKİLİ MAHKEME 57

C. DENİZ TİCARETİ DAVALARINDA TAHKİM 58

İKİNCİ BÖLÜM – GEMİ, DONATAN, DONATMA İŞTİRAKİ VE KAPTAN

§5. GEMİ 65

A. GEMİNİN TANIMI, UNSURLARI VE TÜRLERİ: 65

I. TANIMI VE UNSURLARI 65

1. Tanımı 65

2. Unsurları 66

a. Suda Hareket Gerektiren Bir Amaca Tahsis Edilmiş Olma 67

b. Yüzme Özelliğine Sahip Bulunma 68

c. Pek Küçük Olmamalıdır 68

3. Gemi Vasfının Kazanılması 71

II. TÜRLERİ 72

1. Kullanım Amacına Göre 72

2. Tahrik Gücüne Göre 73

3. Kullanıldığı Yere Göre 73

4. Kazanç Sağlayıp, Sağlamadıklarına Göre 73

B. GEMİLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE ÖZELLİKLERİ 74

I. GEMİLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ 74

II. ÖZELLİKLERİ 76

1. Bütünleyici Parça (Mütemmim Cüz) 76

2. Eklenti 77

3. Tüketilir (Müstehlik) Malzemeler 78

III. GEMİNİN DENİZE ELVERİŞLİLİĞİ 78

1. Tanımı 78

2. Geminin Denize Elverişsiz Hale Gelmesi 80

a. Tamir Kabul Etmez Gemi 80

b. Tamire Değmez Gemi 80

IV. GEMİNİN AYIRT EDİCİ UNSURLARI 81

1. Geminin Adı 81

2. Geminin Bayrağı 81

a. Türk Bayrağı Çekme Hakkı 82

aa. Gerçek Kişilere Ait Gemiler 82

bb. Donatma İştirakine Ait Gemiler 82

cc. Tüzel Kişilere Ait Gemiler 82

aaa. Kuruluş, Kurum, Dernek ve Vakıflara Ait Olan Gemiler 82

bbb. Ticaret Şirketlerine Ait Olan Gemiler 82

b. Türk Bayrağı Çekme Hakkının İstisnaları 82

aa. Türk Gemisinin Geçici Olarak Yabancı Bayrak Çekmesi 82

bb. Yabancı Geminin Türk Bayrağı Çekebilmesi 83

c. Türk Bayrağı Çekme Hakkının İspatı 84

aa. Gemi Tasdiknamesi 84

bb. Bayrak Şahadetnamesi 85

3. Bağlama Limanı 87

4. Geminin Tonajı 88

a. Gros Tonilato 89

b. Net Tonilato 89

c. Ölü Ağırlık 89

5. Geminin Klası 89

C. GEMİ SİCİLLERİ 91

I. MİLLİ GEMİ SİCİLİ 91

1. Gemi Sicil Teşkilatı 92

2. Gemilerin Sicile Tescili 93

a. Sicile Tescil Edilebilecek Gemiler 93

b. Tescili Zorunlu Gemiler 93

c. Tescili İsteğe Bağlı Gemiler 93

d. Tescili Mümkün Olmayan Gemiler 93

3. Sicile Tescil İşlemleri 94

a. Gemideki Değişikliklerin İşlenmesi 94

b. Silinme 95

aa. İstem Üzerine 95

bb. Kendiliğinden 96

4. Gemi Siciline Tescilin Hükümleri 97

a. Gemi Sicilindeki Kayıtlar 98

aa. Açıklayıcı Kayıtlar 98

bb. Kurucu Kayıtlar 98

b. Şerhler 98

II. TÜRK ULUSLARARASI GEMİ SİCİLİ 99

1. Tescil Edilecek Gemiler ve Yatlar 99

a. Gemiler 100

b. Yatlar 101

2. Kayıt Harcı 101

3. Yıllık Tonaj Harcı 102

4. TUGS’a Tescil ve Sonuçları 103

a. Türk Bayrağı Çekme Hakkından Yararlanma 103

b. TUGS’a Kayıtlı Gemilerde Gemi Adamı İstihdamı 103

aa. Gemi Adamlarının Uyruğu ve İstihdamı 103

bb. Gemi Adamlarının Sosyal Güvenliği ve Çalışma Şartları 104

cc. Yabancı Uyruklu Gemi Adamlarının Ülkeye Giriş-Çıkış ve Konaklamaları 104

dd. Gemi Adamlarının Ücretleri 104

c. TUGS’a Kayıtlı Gemilerin Sigortası 105

d. TUGS’a Dair Mali Hükümler 106

III. YAPI HÂLİNDEKİ GEMİLERE ÖZGÜ SİCİL 107

D. BAĞLAMA KÜTÜĞÜ 108

1. Tanımı 109

2. Hukuki Niteliği 110

3. Bağlama Kütüğüne Kayıtlı Gemi ve Deniz ve İçsu Araçlarının Devri 112

E. GEMİLERİN MÜLKİYETİ 113

I. UYGULANACAK HÜKÜMLER 113

II. MÜLKİYETİN KAZANILMASI 114

1. Aslen İktisap 114

a. Sahiplenme 114

b. Zamanaşımı İle Kazanma 114

aa. Olağan Zamanaşımı İle Kazanma 114

bb. Olağanüstü Zamanaşımı İle Kazanma 115

2. Devren İktisap 117

a. Devrin Şekli 117

b. Devrin Kapsamı 119

III. MÜLKİYETİN KAYBI 120

1. Geminin Zıyaı 120

2. Terk 120

3. Zamanaşımı 120

F. GEMİLER ÜZERİNDE SINIRLI AYNİ HAKLAR 121

I. GEMİ REHNİ 121

1. Sicile Kayıtlı Olmayan Gemilerin Rehni 121

2. Sicile Kayıtlı Olan Gemilerin Rehni 122

a. Tersane Sahibinin Kanuni İpotek Hakkı 123

aa. Tanımı 123

bb. Kapsamı 124

cc. Süresi 125

dd. Tersane Sahiplerinin Sırası 125

b. Sözleşmeye Dayalı İpotek Hakkı 126

II. GEMİ İPOTEĞİ 126

1. Özellikleri ve Tanımı 126

2. Niteliği 127

3. Kurulması 128

a. Şekli 128

b. Tescili 128

c. Tescil Edilecek Hususlar 128

4. İpoteğin Türleri 129

a. Birlikte Gemi İpoteği 129

b. Üst Sınır İpoteği 130

c. Yabancı Para İpoteği 130

d. Sabit Değerli İpotek 132

e. Kıymetli Evraka Ait İpotek 132

f. Yapı İpoteği 132

5. İpoteğin Teminat Altına Aldığı Alacak 133

6. İpoteğin Kapsamı.133

a. Genel Olarak 133

b. Kiralanmış Olan Gemideki İpoteğin Kapsamı 135

c. Birden Çok Gemi ve Gemi Payı Üzerindeki İpoteğin Kapsamı 135

d. İpotekli Gemide Sigorta Tazminatı 136

aa. Gemi İpoteğinin Sigortacıya Bildirilmesi 136

bb. Sigortacının Malike Ödeme Yapması 137

cc. Sigortacının Borcundan Kurtulması 138

7. İpoteğin Hükümleri 138

a. Alacağın Muaccel Olmasından Önce 138

aa. Malik Aleyhine 138

aaa. İpotekli Gemiyle İlgili Önlemler 138

bbb. Alacağa Dair Önlemler 139

bb. Üçüncü Kişiler Aleyhine 139

b. Alacağın Muaccel Olmasından Sonra 140

8. Gemi İpoteğinin Devri ve Değiştirilmesi 140

a. İpoteğin Devri 140

b. İpoteğin Değiştirilmesi 141

aa. İpoteğin İçeriğinin Değiştirilmesi 141

bb. İpoteğin Derecesinin Değiştirilmesi 142

cc. İpoteğe Konu Alacağın Yerine Başka Bir Alacağın Konulması 142

9. Gemi İpoteğinin Sona Ermesi 143

a. Tarafların Anlaşması 143

b. Alacağın Sona Ermesi 143

c. Alacaklının Feragat Etmesi 143

d. Alacaklı ve Malik ya da Alacaklı ve Borçlu Sıfatlarının Aynı Kişide Birleşmesi 144

e. Birlikte Gemi İpoteğinde Malikin Alacaklıya Ödemede Bulunması 144

f. Geminin İcra Yoluyla Paraya Çevrilmesi 144

g. Alacaklının Gemi Malikine Karşı Sahip Olduğu Talep (Alacak) Hakkının Zamanaşımına Uğraması 145

h. İpoteğin Süresinin Dolması 145

i. Mahkemece İpoteğin Düşmesine Karar verilmesi 145

aa. Alacaklının Belli Olmaması Hâlinde 145

bb. Paranın Tevdii Hâlinde 146

j. Geminin Türk Bayrağını Çekme Hakkını Kaybetmesi 146

k. İpotekli Borcun Gemi Malikinin Onayı Olmaksızın Başkasına Nakli 146

III. TAŞINIR REHNİ KANUNU 147

IV. YAPI HÂLİNDEKİ GEMİLER ÜZERİNDE İPOTEK 148

1. Konusu 148

2. Kurulması 149

3. Kapsamı 149

4. Derecesi 149

V. GEMİLER ÜZERİNDE İNTİFA HAKKI 150

§6. DONATAN VE DONATMA İŞTİRAKİ 150

A. DONATAN 150

I. DONATANIN SORUMLULUĞUNU GEREKTİREN HALLER 151

1. Donatanın Haksız Fiil Sorumluluğu 151

2. Gemi Adamlarının Kusurlarından Doğan Sorumluluğu 152

3. Kılavuz Kaptanların Kusurlarından Doğan Sorumluluğu 153

4. Donatanın, Kaptanın Yaptığı İşlemlerden Doğan Sorumluluğu 154

a. Kaptanın Kanuni Yetkisi Dâhilinde Yaptığı İşlemlerden Sorumluluk 154

b. Kaptanın Yükle İlgili İşlemlerinden Sorumluluk 155

5. Donatanın Deniz Kirliliğinden Sorumluluğu 155

6. Donatanın Çatmadan Sorumluluğu 157

7. Donatanın Kurtarmadan Sorumluluğu 157

8. Donatanın Müşterek Avaryadan Sorumluluğu 158

II. DONATANIN SORUMLULUĞUNU SINIRLANDIRMASI 158

III. DONATANA KARŞI AÇILACAK DAVALARDA YETKİLİ MAHKEME 158

B. GEMİ İŞLETME MÜTEAHHİDİ 158

C. DONATMA İŞTİRAKİ 159

§7. KAPTAN 160

A. KAPTANIN GÖREV VE YETKİLERİ 161

I. GÖREVLERİ 161

1. Geminin Denize ve Yola Elverişli Olup Olmadığına Dikkat Etmek 161

2. Geminin Yüklemeye ve Boşaltmaya Elverişli Olup Olmadığına Dikkat Etmek 161

3. Gemide Hazır Bulunmak 162

4. Beklemeksizin Yola Çıkmak 162

5. Uygun Rotayı Takip Etmek 162

6. Gemi Jurnali Tutmak 163

7. Yabancı Mevzuata Uymak 163

8. Denizde Can Kurtarmak 163

9. Deniz Raporu Düzenletmek 164

a. Tespit Edilecek Konular 165

b. Deniz Raporu Düzenleme Yeri 165

c. Tespit Usulü 165

10. Borda Evrakını Gemide Bulundurmak 166

II. KAPTANIN YETKİLERİ 170

1. Donatanı Temsil Etmek 170

a. Gemi Bağlama Limanında İken 170

b. Gemi Bağlama Limanı Dışında İken 170

aa. Genel Temsil Yetkisi 170

bb. Kredi İşlemleri 171

cc. Kambiyo Taahhüdünde Bulunmak 171

c. Kaptanın Donatanı Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması veya Kaldırılması 171

2. Kaptanın Yük İlgililerini Temsil Yetkisi 172

a. Yük İlgililerinin Menfaatlerini Korumak Yükümlülüğü 172

b. Eşya Üzerinde Tasarruf Yetkisi 172

B. KAPTANIN SORUMLULUĞU 173

I. DONATANA KARŞI SORUMLULUĞU 173

1. Donatana Bilgi Verme Yükümlülüğü 173

2. Navlun ve Diğer Paraları Donatana Verme Yükümlülüğü 173

3. Kendi Hesabına Gemiye Eşya Yüklememe 173

II. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI SORUMLULUĞU 173

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – DENİZ TİCARETİ SÖZLEŞMELERİ

§8. SÖZLEŞME TÜRLERİ 177

A. GENEL OLARAK 177

B. GEMİ KİRA SÖZLEŞMESİ 179

I. TANIMI VE UNSURLARI 179

1. Tanımı 179

2. Uygulanacak Hükümler 179

3. Unsurları 179

a. Gemi 179

b. Tarafların Anlaşması 181

c. Kira Bedeli 182

d. Zilyetliğin Kiracıya Devri 182

II. GEMİ KİRA SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMLERİ 184

1. Kiraya Verenin Borçları 184

a. Gemiyi Teslim Etmek 185

b. Gemiyi Kullanıma Uygun Bulundurmak 185

c. Sözleşmede Belirlenen Kullanım Amacına Uygun Gemi Adamı Tahsis Etmek 185

d. Kira Sözleşmesini Gemi Siciline Şerh vermek 186

e. Gemiye Ait Vergi ve Benzeri Mali Yükümlülükler İle Yan Giderlere Katlanmak 187

f. Kiralananın Ayıbından Sorumluluk 188

aa. Kiralanan Geminin Teslim Anındaki Ayıplarından Sorumluluk 188

bb. Kiralananın Sonradan Ayıplı Hâle Gelmesinden Sorumluluk 188

cc. Ayıbın Giderilmesini İsteme ve Fesih Hakkı 189

dd. Kira Bedelinin İndirilmesini İsteme Hakkı 189

ee. Zararın Giderimini İsteme Hakkı 189

g. Geminin Zaptından Sorumluluk 189

aa. Kiralananın El Değiştirmesi 189

bb. Üçüncü Kişinin Sınırlı Ayni Hak Sahibi Olması 190

2. Özel Durumlar 190

a. Kiralanan Gemide Değişiklik Yapılması 190

b. Alt Kira ve Kullanım Hakkının Devri 190

3. Kiracının Borçları 190

a. Gemiyi Teslim Alma 190

b. Kira Bedelini Ödeme 191

aa. İfa Zamanı 191

bb. Kiracının Temerrüdü Halinde Alacağın Teminat Altına Alınması 192

c. Gemiyi Amacına Uygun ve Özenle Kullanma 193

d. Gemi Adamlarının Çalıştırılması 193

e. Bakım Giderlerine Katlanma 194

f. Sigorta Yaptırma 194

g. Geminin Kullanılmasından Doğan İstemleri Karşılama 196

h. Ayıpları Kiraya Verene Bildirme 196

i. Geminin Ayıplarının Giderilmesine ve Gemide Yenilik ve Değişiklik Yapılmasına Katlanma Borcu 197

j. Geminin Bakımı, Tamirleri ve Parçalarının Değiştirilmesi İle İşletilmesinden Doğan Giderlere Katlanma 197

k. Gemiyi İade Etme 198

III. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ 198

IV. ZAMANAŞIMI 199

C. ZAMAN ÇARTERİ SÖZLEŞMESİ 199

I. TANIMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 200

1. Tanımı 200

2. Hukuki Niteliği 201

II. UNSURLARI 203

1. Sözleşme Bulunmalı 203

2. Gemi Donatılmış Olmalı 203

3. Geminin Ticari Yönetimi Tahsis Olunana Bırakılmalı 204

4. Ücret Ödenmelidir 204

III. TAHSİS EDENİN BORÇLARI 204

1. Gemiyi Teslim Etmek 204

2. Geminin Teknik Yönetimini Üstlenmek 204

3. Geminin Sigortalarını Yaptırmak 205

4. Gemiyi Donatmak 205

5. Masrafları Karşılamak 205

6. Gemiye Gerekli Erzak Ve Levazımatı Temin Etmek 205

7. Geminin Belgelerini Temin ve Muhafaza Etmek 205

IV. TAHSİS EDİLENİN (ÇARTERERİN) BORÇLARI 205

1. Geminin Ticari Yönetimini Üstlenmek 205

2. Giderleri Karşılamak 208

3. Ücret Ödemek ve Ücretin Teminatı 209

a. Tahsis Ücreti 209

b. Teminat 209

aa. Hapis Hakkı 209

bb. Alacak Rehni 210

cc. Üçüncü Kişilerden Olan Alacaklarla İlgili Hapis Hakkı 211

4. Gemiyi İade Etmek 211

V. ZAMANAŞIMI 212

D. NAVLUN SÖZLEŞMESİ 212

I. GENEL OLARAK 212

II. YABANCILIK UNSURU TAŞIYAN NAVLUN SÖZLEŞMELERİ 213

III. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN TANIMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 215

1. Tanımı 215

2. Hukuki Niteliği 216

III. TÜRLERİ 216

1. Yolculuk Çarteri 216

a. Tam Çarter 217

b. Kısmi Çarter 217

2. Kırkambar Sözleşmesi 217

IV. UNSURLARI 219

1. Taşıma İşlemi Taahhüt Edilmiş Olmalıdır 219

2. Taşıma Deniz Yoluyla ve Gemi İle Gerçekleşmelidir 219

3. Eşya Taşıyanın Zilyetliğinde Olmalıdır 220

4. Navlun Ödenmesi Gerekir 220

V. ŞEKLİ 221

VI. SORUMSUZLUK ANLAŞMALARI 222

1. Asıl Navlun-Alt Navlun Sözleşmesi 223

VII. TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI VE YÜK İLGİLİLERİ 225

1. Sözleşmenin Tarafları 225

a. Taşıyan 225

aa. Taşıyanın Adamları 225

bb. Fiilî Taşıyan 227

b. Taşıtan 228

2. Yük İlgilileri 228

a. Yükleten 228

b. Gönderilen 229

VIII. SÖZLEŞMENİN İFASI 230

1. Teslim Alma 231

2. Yükleme 232

a. Yükleme Yeri 232

b. Yükleme (Starya) Süresi 233

aa. Yükleme Süresinin Hesaplanması 233

bb. Yükleme Süresinden Sayılmayan Haller 234

c. Sürastarya (Demurrage) Süresi 236

d. Sürastaryanın Hukiki Niteliği 238

e. Hızlandırma Primi 238

f. Yükleme Giderleri 239

g. Yüklemenin Hiç Yapılmaması veya Eksik Yapılması 240

aa. Yüklemenin Hiç Yapılmaması 240

bb. Yüklemenin Eksik Yapılması 241

h. Taşıtanın Yüklemeyle İlgili Talimat vermemesi 242

i. Birden Fazla Taşıtan ve Yükleten Bulunması 242

aa. Birden Fazla Taşıtan Bulunması 242

bb. Birden Fazla Yükleten Bulunması 242

3. Yolculuk 243

4. Boşaltma 243

a. Boşaltma Giderleri 243

b. Boşaltma Süresi 243

c. Eşyanın Boşaltılmaması veya Teslim Alınmaması 244

5. Teslim Etme 245

IX. TAŞIMA BELGELERİ 245

1. Konişmento 245

a. Tanımı 245

b. Düzenlenmesi 246

c. Türleri 246

aa. Tesellüm Konişmentosu 246

bb. Yükleme Konişmentosu 246

d. Konişmentonun Niteliği 247

e. İçeriği 247

aa. Konişmentoda Yer Alan Kayıtlar 247

bb. Yazıdan Doğan Sorumluluk 250

f. Konişmentonun İşlevleri 250

aa. Taşıyanın Belirlenmesi 250

bb. Taraflar Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi 251

cc. Taşımaya Dair Hükümlerin Tespiti 252

dd. Eşyayı Tanımlayan Bazı Özelliklerin İspatı 252

g. Konişmentolu Yükün Teslim Edilmesi 253

2. Deniz Yük Senedi 254

a. Tanımı 254

b. İşlevi 255

X. TAŞIYANIN SORUMLULUĞU 255

1. Taşıyanın Sorumluluğuna Dair Düzenlenme 255

a. Lahey/Visby Kuralları 255

b. Hamburg Kuralları 256

c. Rotterdam Kuralları 256

d. TTK Hükümleri 257

2. Başlangıçtaki Elverişsizlikten Sorumluluk 257

a. Denize, Yola ve Yüke Elverişlilik 258

aa. Denize Elverişli Gemi 258

bb. Yola Elverişli Gemi 258

cc. Yüke Elverişli Gemi 260

b. Sorumluluğun Niteliği 260

c. Elverişsizlik Kavramının Nispiliği 261

d. Zarar Kavramı ve İspat Yükü 262

3. Taşıyanın Eşyanın Zıya ve Hasarı veya Geç Tesliminden Doğan Zararlardan Sorumluluğu 263

a. Genel Olarak 263

b. Hasar, Zıya veya Gecikme 265

aa. Hasar 265

bb. Zıya 267

cc. Gecikme 269

c. Bildirim Yükümlülüğü 271

aa. Zıya ve Hasar Halinde 271

bb. Geç Teslim Halinde 272

4. Özel Sorumluluk Halleri 272

a. Başka Gemiye Yükleme ve Aktarmadan Sorumluluk 272

b. İzinsiz Güverteye Yüklemeden Sorumluluk 273

c. Haksız Sapmadan Sorumluluk 274

aa. Takip Edilmesi Gereken Rota 274

bb. Geminin Umulmayan Bir Hâl Nedeniyle Zıyaı 274

cc. Haklı Nedenle Rotadan Sapma 274

XI. TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNUN SINIRLANDIRILMASI 275

1. Tanım 275

2. Koli ve Ünite Kavramı 275

3. Sorumluluğunun Sınırlandırabileceği Miktar 276

4. Taşıyanın Sınırlı Sorumluluktan Yararlanamayacağı Haller 278

a. Eşyanın Cins ve Değerinin Belirtilmesi 278

b. Eşyanın Cins ve Değerinin Kasten Gerçeğe Aykırı Bildirilmesi 278

c. Taşıyanın Kastı ve Pervasızca Sorumluluğunun Bulunması 278

aa. Taşıyanın Sınırlı Sorumluluktan Yararlanamaması 278

bb. Taşıyanın Adamlarının Sınırlı Sorumluluktan Yararlanamaması 283

5. Tazminatın Miktarı 283

XII. TAŞIYANIN VE FİİLÎ TAŞIYANIN SORUMLULUĞU 284

XIII. TAŞIYANIN SORUMLU OLMADIĞI HALLER 285

1. Mutlak Sorumsuzluk Halleri 285

a. Genel Olarak 285

b. Teknik Kusur 286

c. Yangın 287

d. Denizde Kurtarma 288

2. Muhtemel Sorumsuzluk Halleri 288

3. Mutlak ve Muhtemel Sorumsuzluk Halleri Arasındaki Farklar 290

XIV. TAŞITAN VE YÜKLETENİN SORUMLULUĞU 290

XV. TAŞIYANIN HAKLARI 291

1. Taşıyanın Eşya Üzerinde Zilyetlik Kurma Hakkı 291

2. Taşıyanın Maddi Hakları 291

a. Navlun 291

b. Mesafe Navlunu 292

c. Ölü Navlun 293

d. Fesih Tazminatı 293

XVI. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 293

1. Tarafların Herhangi Bir Sebep Göstermeksizin Sözleşmeyi Feshetmesi 293

2. Tarafların Haklı Nedenle Sözleşmeyi Feshetmesi 294

3. Geminin ve Yükün Zayi Olması Nedeniyle Sözleşmenin Hükümden Düşmesi 296

a. Geminin Zayi Olması 296

aa. Yolculuk başlamadan önce 296

bb. Yolculuk başladıktan sonra 296

b. Yükün Zayi Olması 297

aa. Yolculuk Başlamadan Önce 297

i. Eşya Sözleşmede Ferden Belirlenmişse 297

ii. Eşya, Sözleşmede Tür veya Cinsi İle Belirlenmişse 297

bb. Yolculuk başladıktan Sonra 298

i. Eşyanın Tamamının Zayi Olması 298

ii. Eşyanın Bir Kısmının Zayi Olması 298

XVII. TAŞIMA SÖZLEŞMELERİ GEREĞİNCE EMREDİCİ HÜKÜMLER 298

1. Taşıyanın Borç ve Sorumluluklarına İlişkin Emredici Hükümler 299

2. Taşıtan ve Yükletenin Borç ve Sorumluluklarına İlişkin Emredici Hükümler 299

3. Denizde Taşıma Belgelerine İlişkin Emredici Hükümler 300

4. Emredici Hükümlerin İstisnası 300

XVIII. ZAMANAŞIMI SÜRESİ VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE 305

E. DENİZ YOLUYLA YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ 308

I. YOLCULARIN TAŞINMASI HAKKINDA ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER 309

II. DENİZ YOLUYLA YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ TANIMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 310

1. Tanımı 310

2. Hukuki Niteliği 310

3. Şekli 310

III. SÖZLEŞMENİN TARAFLARI 311

1. Taşıyan ve Fiilî Taşıyan 311

2. Yolcu 311

IV. YABANCILIK UNSURU BULUNMASI 312

V. TAŞIYANIN VE YOLCUNUN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 312

1. Taşıyanın Borç ve Yükümlülükleri 312

a. Yolcunun Gemide Seyahat Etmesi 313

b. Yolcu Bagajının Taşınması 313

aa. Yolcu Bagajı 313

bb. Değerli Eşyanın Taşınması 313

cc. Ölen Yolcunun Bagajı 314

c. Yolcunun Uğradığı Zararlardan Sorumluluk 314

d. Zorunlu Olarak Sigorta Yaptırmak 314

e. Yolcu Taşımayı Zamanında Tamamlamak 314

2. Yolcunun Borç ve Yükümlülükleri 315

a. Taşıma Ücretini Ödemek 315

b. Taşıyanın Hapis Hakkına Rıza Göstermek 315

c. Kaptanın Talimatına Uymak 315

d. Gemiye Zamanında Gelmek 315

e. Bagaj Hakkında Doğru Bilgi Verme Yükümlülüğü 315

f. Bagajın Zıyaı veya Hasara Uğradığının Bildirimi 316

3. Taşıyanın Yolcu Taşıması Dolayısıyla Sorumluluğu 316

a. Taşıyanın Sorumluluk Sınırları 316

aa. Yolcunun Gemi Kazasında Ölmesi veya Yaralanması 317

bb. Yolcunun Gemi Kazası Dışında Ölmesi veya Yaralanması 318

cc. Gemi Kazasında Yolcu Bagajının Zıyaı ve Hasara Uğraması 318

dd. İstemlerin Birleşmesi 319

ee. Sorumluluğu Sınırlandırma Hakkının Kaybı 319

b. Fiilî Taşıyanın Sorumluluğu 320

VI. TAŞIMA SÜRESİ 320

1. Yolcu ve Kabin Bagajı 320

2. Kabin Bagajı 321

3. Diğer Bagaj 321

VII. ZAMANAŞIMI SÜRESİ 321

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM – SORUMLULUĞUN SINIRLANMASI

§8. DENİZ ALACAKLARINA VE KİRLİLİĞE KARŞI SINIRLAMA 325

A. DENİZ ALACAKLARINA KARŞI SORUMLULUĞUN SINIRLANMASI 325

I. GENEL OLARAK 325

II. ALACAKLAR 328

1. Sınırlandırmaya Tabi Alacaklar 328

2. Sözleşmenin Uygulama Alanının Genişletilmesi 329

3. Sınırlandırılması Mümkün Olmayan Alacaklar 330

III. SORUMLULUĞU SINIRLAMA HAKKI 331

1. Sınırlama Limitleri 331

a. Ölüm veya Yaralanmadan İleri Gelen Alacaklar Hakkında 332

b. Malvarlığı Zararına İlişkin Alacaklar Hakkında 332

c. Yolcuların Alacakları Hakkında 333

2. Kılavuza Karşı Sınırlama Limitleri 334

IV. KİŞİSEL FON KURULMASI 334

V. SINIRLAMA HAKKININ ORTADAN KALKMASI 336

VI. ÖNCELİK HAKKI 337

VII. DİĞER BAZI SORUNLAR 338

1. Kanuni Halefiyet 338

2. Alacakların Teminatı 339

3. Diğer Alacaklılar 339

4. Faiz 339

B. PETROL KİRLİLİĞİ ZARARININ TAZMİNİNE DAİR ÖZEL HÜKÜMLER 340

I. GENEL OLARAK 340

II. 1992 TARİHLİ SORUMLULUK VE FON SÖZLEŞMELERİNİN UYGULANMASI 341

1. Sözleşmenin Uygulanması İçin Gerekli Şartlar 341

2. Sözleşmenin Uygulama Alanının Genişletilmesi 342

3. Yabancılık Unsuru 343

III. ZARARDAN SORUMLULUK 344

1. Zarardan Sorumlu Olan Kişi 344

IV. SORUMLULUK FONU 345

1. Sorumlu Kişinin Ortaklarının Fon Tesisi 345

2. Sınırlama Hakkının Ortadan Kalkması 346

3. Kılavuza Karşı Dava Açılması 346

4. Halefiyet 347

5. Alacakların Teminatı 347

V. DAVAYA DAİR ÖZELLİKLER 348

1. Görevli Mahkeme 348

2. Davanın İhbarı ve Davaya Müdahale 348

3. Yargılama ve Takip Giderleri 348

BEŞİNCİ BÖLÜM – DENİZ KAZALARI

§9. DENİZ KAZALARI 351

A. MÜŞTEREK AVARYA 351

I. GENEL OLARAK 351

II. TANIMI VE UNSURLARI 354

1. Tanımı 354

2. Unsurları 354

3. Müşterek Avarya’nın Hukuki Niteliği 355

4. Türleri 357

5. İkame Masrafları 357

III. DİSPEÇ (DISPATCH) 358

1. Tanımı 358

2. Dispeç Yaptırma Yükümlülüğü 359

a. Dispeçi Yaptıracak Kişi 359

b. Dispeçin Yapılacağı Yer 359

c. Dispeççinin Belirlenmesi 359

d. Dispeç Raporuna İtiraz ve Dispeçin Onaylanması 360

e. Dispeç Raporunun Onaylanması Hakkındaki Kararın Hükmü 361

f. Yurtdışında Yaptırılan Dispeç 361

IV. GARAME PAYLARININ BORÇLULARI VE TEMİNAT 362

1. Garame Paylarının Borçluları 362

2. Teminat 363

3. Müşterek Avarya Paylaştırması 363

a. Olay 364

b. Alacaklı Masa 365

c. Borçlu Masa 367

d. Müşterek Avarya Garame Oranı 368

4. Zamanaşımı 368

B. ÇATMA 368

I. GENEL OLARAK 368

II. ÇATMAYA İLİŞKİN HÜKÜMLERİN UYGULANMASI 369

1. TTK Hükümlerinin Çatmaya Uygulanması 369

2. Çatmaya Dair 1910 Tarihli Brüksel Sözleşmesinin Uygulanması 370

3. Türk Boğazlarına İlişkin Düzenleme 371

III. ÇATMANIN TANIMI VE TÜRLERİ 373

1. Tanımı 373

2. Hukuki Niteliği 374

3. Çatmanın Türleri 374

a. Kusursuz Çatma 374

b. Kusurlu Çatma 375

aa. Tek Taraflı Kusurlu Çatma 375

bb. İki Taraflı Kusurlu Çatma 375

c. Kıyas Yoluyla Çatma 376

IV. ÇATMA SONUCUNDA TAZMİNİ GEREKEN ZARARLAR 377

1. Maddi Zararlar 377

2. Bedeni Zararlar 379

V. VERİLEN ZARARLARDAN SORUMLU KİŞİLER 380

1. Donatan 380

2. Gemi Adamları 380

3. Kılavuz 380

4. Üçüncü Kişiler 381

VI. ÇATMADAN SORUMLULUK DAVASININ ÖZELLİKLERİ 381

VII. ZAMANAŞIMI 382

C. KURTARMA 382

I. KURTARMA FAALİYETİ 382

1. Genel Olarak 382

2. Kurtarma Faaliyetinin Tanımı ve Hukuki Niteliği 384

a. Tanımı 384

b. Hukuki Niteliği 385

3. Unsurları 385

a. Gemi veya Diğer Eşya Tehlikeye Uğramalıdır 385

b. Kaptan veya Malik Makul Bir Şekilde Açıkça Karşı Koymamış Olmalıdır 386

c. Kurtarma Faaliyetinin İfası 386

d. Faydalı Sonuç Alınmalıdır 387

e. Kurtarma Faaliyeti Gönüllü Olmalıdır 387

II. KURTARILACAK EŞYA 387

1. Gemi 387

2. Eşya 387

3. Navlun 388

III. KURTARMA SÖZLEŞMESİ 388

1. Kapsamı 388

2. Kurtarma Sözleşmesinin Uyarlanması veya Değiştirilmesi 389

3. Sözleşme İle Değiştirilemeyecek Hükümler 389

IV. TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 389

1. Kurtaranın Yükümlülükleri 389

a. Kurtaran 389

b. Kurtaranın Yükümlülükleri 390

2. Tehlike Altındaki Geminin Maliki ve Kaptanı veya Gemideki Eşyanın Malikinin Yükümlülükleri 391

V. KURTARMA ÜCRETİ VE GİDERLER 391

1. Kurtarma Ücreti ve Kapsamı 391

2. Özel Tazminat 392

3. Kurtarma Ücretinin Belirlenmesi 394

4. Kurtarma Ücretinden Sorumlu Olan Kişiler 394

5. Kurtarma Ücretinin Paylaştırılması 395

a. Kurtaranlar Bakımından 395

b. Gemi Adamlarına ve Kurtaranın Diğer Adamlarına Verilecek Pay 395

VI. TEMİNAT 396

VII. İNSAN KURTARMA 397

VIII. KURTARMA DAVASININ ÖZELLİKLERİ 397

IX. ZAMANAŞIMI 398

ALTINCI BÖLÜM – CEBRİ İCRAYA DAİR ÖZEL HÜKÜMLER

§9. GEMİ ALACAK HAKLARI VE GEMİ ALACAKLARININ CEBRİ İCRASI 403

A. GEMİ ALACAK HAKLARI 403

I. GEMİ ALACAKLISI KAVRAMI 405

1. Gemi Alacaklısı Hakkı veren Alacaklar 406

a. Gemi Adamı Alacakları 407

b. Ölüm ve Yaralanmadan Kaynaklanan Alacaklar 409

c. Kurtarma Ücreti 409

d. Karantina ve Kılavuzluk İçin Ödenecek Resimler 410

e. Haksız Fiil Alacakları 410

f. Müşterek Avarya Alacakları 410

2. Gemi Alacaklısı Hakkı vermeyen Alacaklar 410

3. Gemi Alacaklısı Hakkının Alacaklıları ve Borçluları 411

II. GEMİ ALACAKLARININ TEMİNAT ALTINA ALINMASI 413

1. Gemi Alacaklısı Hakkının Kapsamı 413

2. Gemi Alacaklısı Hakkına Dair Kanuni Rehin Hakkının Özellikleri 413

a. Temin Ettiği Alacaklar 413

b. Takip Hakkı 414

c. Önceliği ve Sırası 414

aa. Önceliği 414

bb. Sırası 414

3. Kanuni Rehin Hakkının Düşmesi 415

B. DENİZ ALACAKLARININ TAHSİLİ VE CEBRÎ İCRA USULÜ 416

I. İHTİYATİ HACİZ 418

II. DENİZ ALACAKLARININ TAHSİLİ İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR 419

1. Bir Deniz Alacağı Bulunmalıdır 419

2. Deniz Alacağı Muaccel Olmalıdır 424

a. Vadesi Gelmiş Deniz Alacakları Bakımından 424

b. Vadesi Gelmemiş Deniz Alacakları Bakımından 424

c. Yeniden veya Aynı Alacak İçin İhtiyati Haciz 424

3. Bir Gemi Bulunmalıdır 425

a. Deniz Alacağının Doğumuna Sebep Olan Geminin İhtiyati Haczi 425

b. Deniz Alacağını Teminat Almak İçin Malikin Diğer Gemilerinin Haczi 429

4. İhtiyati Hacze Yetkili Mahkeme Karar vermelidir 429

a. Esas Hakkında Dava Açılmadan Önce 429

aa. Türk Bayraklı Gemiler Bakımından 430

bb. Yabancı Bayraklı Gemiler 430

b. Esasa Dair Dava Açıldıktan Sonra 431

c. İhtiyati Hacze İtiraz Edilmişse 431

d. Tenfiz Davası Hakkında 432

e. Haksız Tedbire Dair Tazminat Davası Hakkında 432

5. Alacaklı Teminat Göstermelidir 432

III. İHTİYATİ HACZİN UYGULANMASI 434

1. Kararı Uygulama Süresi 434

2. Gemiye El Konulması ve Muhafazası 434

a. Geminin Limanda Olması 434

b. Geminin Seferde Olması 436

c. İhtiyati Haczin Kapsamı 436

d. Geminin Serbest Bırakılması 437

aa. Geminin Değerinin Depo Edilmesi 437

bb. İhtiyati Haczin Kaldırılması 437

cc. Tarafların Anlaşması 437

IV. GEMİLERİN CEBRİ İCRA YOLUYLA SATIŞI 438

1. Geminin Türkiye’de Cebri İcra Yoluyla Satışı 438

a. Yabancı Sicile Kayıtlı Gemilerin Satışı İçin Hazırlıklar 439

b. Geminin Satış Prosedürü 439

aa. Satış İlanı 439

bb. Vaktinden Önce Satış 439

cc. Pazarlık Suretiyle Satış 440

c. Satış ve İhalenin Sonucu 440

d. Sıra Cetveli 440

aa. Birinci Sıra 441

bb. İkinci Sıra 441

cc. Üçüncü Sıra 441

dd. Dördüncü Sıra 442

ee. Beşinci Sıra 442

ff. Altıncı Sıra 442

gg. Yedinci Sıra 442

hh. Sekizinci Sıra 442

e. Hapis Hakkı İçin Eşya hakkında Defter Tutulması 442

f. İlamlı İcra 442

g. İlamsız İcra 443

2. Bir Türk Gemisinin Yurtdışında Satılması 443

YEDİNCİ BÖLÜM – DENİZ TİCARETİ SÖZLEŞMELERİNDE KULLANILAN KLOZLAR

§11. ÇARTER PARTİLERE VEYA KONİŞMENTOLARA KONULAN MUHTELİF KLOZLAR 447

A. ÇARTER SÖZLEŞMELERİNE KONULAN KLOZLAR 447

I. ÇIPLAK GEMİ KİRA SÖZLEŞMESİNE (BAREBOAT ÇARTER) KONULAN KLOZLAR 447

1. Demise Klozu 447

II. NAVLUN SÖZLEŞMESİNDE YER ALAN KLOZLAR (CLAUSES) 448

1. Cancelling Klozu (Clause) 448

2. Ex Ship X Klozu 448

3. Freight Collect Klozu 448

4. Himalaya Klozu 448

5. Paramaunt Klozu 449

6. General lce Klozu 449

7. ldentity of Carrier Klozu (Demise Klozu) 450

8. Lost or not Lost Klozu 450

9. Reversible Klozu 450

10. Substitution Klozu 451

11. Wharf Klozu 451

12. Cesser Klozu 451

13. WIPON ve WIBON Klozu 451

14. Penalty Klozu (Indemnity Clause) 452

15. Negligence Klozu 452

16. Lost Or Not Lost Klozu 452

17. Belli Değil (Unknown) Klozu 452

III. ZAMAN ÇARTERİ SÖZLEŞMESİNE KONULAN KLOZLAR 452

1. Employment Klozu (T/CP) 452

2. Maintainance Klozu 453

3. Retention of Title Klozu 453

4. Off Hire Klozu 453

5. Net Kayıp Zamana İlişkin Klozlar (Net Loss of Time Clauses) 453

6. Bürüt Kayıp Zamana İlişkin Klozlar (Period Clauses) 453

7. Knock-for-Knock Klozu 454

B. MÜŞTEREK AVARYA KLOZLARI (CLAUSES) 454

I. GENERAL AVARAGE KLOZU 454

II. NEW JASON KLOZU 454

III. NEGLIGENCE KLOZU 454

C. ÇATMA KLOZLARI (CLAUSES) 455

I. BOTH TO BLAME COLLISION KLOZU 455

II. SAVAŞ KLOZU (WAR CLAUSE) 456

D. KURTARMA KLOZLARI 456

I. ÖZEL TAZMİNAT KLOZU (SPECIAL COMPENSATION PROTECTION AND INDEMNITY, SCOPIC CLAUSE) 456

EK: TÜRK TİCARET KANUNU 459

KAVRAM DİZİNİ 583

Yorumlar

İlk Yorumu Ekle

DENİZCİ KİTAPLIĞI