MÜTERCİMİN NOTU

Jules Verne’nin (Harikulade seyahatler) ismi altında yazmış olduğu bir çok eserlerden ilmi ve fenni malumat itibarile yüksek bir değeri ihtiva eden (Kaptan Hatteras) ı bitirmiş bulunuyoruz.

Bununla beraber, henüz yeni yetişen ve tahsil çağında bulunan genç okuyucularımıza, eserin mevzuuna temas eden tamamlayıcı mahiyetteki kısa bir malumatı vermeği lüzumlu görmekteyiz.

İlim ve fennin hemen her şubesile alakadar olmak, bilhassa tarih, coğrafya, kozmoğrafya ve astronomi ilimlerinin hemen her mevzuu üzerinde etüdler yapmak suretile roman tarzında kısa, fakat çok özlü bilgi aşılamak ve daima okuyucularına bir şeyler öğretmek gayesiyle bütün hayatı boyunca bir kütüphaneyi dolduracak kadar eser yazmış olan Jules Verne, kendi görüşlerine ve hesaplarına nazaran bir çok faraziyeler ileri sürmüş ve bu faraziyelerin hemen hemen bir çoğu tahakkuk etmiştir. Geçmiş zamanda, yani bundan en aşağı elli yıl önce, bir hayal mahsülü olarak telakki edilen bu eserleri bugün de seve seve okumaktayız ve ileri sürülen düşüncelerin ne kadar isabetli olduğunu takdir etmekteyiz.

Mesela, (Denizler altında yirmi bin fersah) isimli eserde, tahayyül edilmiş olan şeylerin ekserisi bugün bir hakikat olmuştur. (Havada seyahat) isimli eserdeki hava gemisi (Albatros) da, bugünkü terakkiyatin en mükemmel bir örneği olan uçan kalelere kısmen tahakkuk etmiş sayılmaktadır.

Jules Verne, (Kaptan Hatteras) ismindeki eserini yazdığı sıralarda, gerek kuzey, gerekse güney kutuplarına varmak gayesini güden bir çok seyahatler yapılmış ve seyahatlerde bir çok kaşiflerin muvaffakiyetsizliklere uğradıkları, seferi hey’etlere iştirak eden binlerce insanın bu uğurda hayatlarını feda ettikleri anlaşılmış ve bütün bu hadiseler kutupların keşfi tarihine mal olmuştur.

Bir roman olarak yazılmış bulunan bu eserde, kutup seyahatleri hakkında verilmiş malumat hakikate tamamen uygundur ki, bu seyahatlerin en son tarihi, romanda da belirtildiği gibi, 1860 yılına kadar dayanmaktadır.

Halbuki, bu tarihten sonra, gerek kuzey, gerekse güney kutbuna doğru bir sürü seyahatler yapılmıştır. Kaptan Hatteras isminde muhayyel bir İngiliz seyyahın romanının kahramanı yapmak, kuzey kutbunu bu kaptana keşfettirmek ve arz kürresi kutup noktalarının basıklığını hesaba almak suretiyle kuzey kutbu bölgesi hakkında bazı faraziyeleri ileri süren Jules Verne, yapmış olduğu hesaplarda kısmen yanılmış ve tasavvurlarının bazıları tahakkuk etmemiştir. Bu itibarla, genç okuyucularımızın kuzey kutbu hakkında yalnış bir bilgi sahibi olmaları endişesile, şu malumatı vermek lüzumu karşısında kalmış bulunuyoruz.

Bir çok denizciler, on sekizinci ve on dokuzuncu asırlarda şimal mıntıkalarının kutba en yakın olan kısımlarına varmak hususunda bir sürü seyahatler yapmış iseler de, hiç biri kutup noktasına varamamış ve bu seyahatler, nihayet kuzeye doğru ilerlemekten ve bir çok yerlerin keşfinden ibaret kalmıştır. Kaşifler içinde, en ileri gitmiş olan İngiliz denizcilerden William Edward Parry’dir ki, bu zat, bir sürü keşifleri arasında bilhassa Melville adasını keşfetmiştir.

Kuzey bölgesine yapılan seyahatlerden sonra, on dokuzuncu asrın ortasından itibaren kutba doğru seyahatler başlamıştır ki, bu seyahatler, romanda da belirtildiği gibi, çok değişik safhalar arzetmektedir.

Kuzey kutbuna, ilk defa olarak, 6 Nisan 1909 tarihinde, Amerikalı Robert Edwin Peary varmağa muvaffak olmuştur.

1923 yılında, kuzey kutbu üzerinden uçakla geçebilmiş, uçağın buzlar üzerine inmesine imkan görülmediği için tam kutup noktasına bir bayrak atılmıştır. Bundan sonra, 1938 yılında, Papapine ismindeki bir Rus da, nakliye uçakları, radyo cihazları ve saire gibi her türlü modern teknik vasıtalarla kutup seyahatini tamamlamıştır.

Riyazi esaslara göre, kutup noktası olarak tesbit olunan kısmın temamen bir buz sahasından ibaret olduğu görülmüştür ki, bu keşiflerin matematik bir doğruluğu ihtiva edip etmediği hakkında her ne kadar biraz şüphe mevcut ise de, kutup noktasında volkan ve açık deniz faraziyelerinin kabulüne imkan görülmemektedir.

Ferid Namık Hansoy