Altı asırdan uzun süre hüküm süren Osmanlı İmparatorluğu, Cezayir kıyılarından Kafkasya’da Gürcistan’a ve Macaristan’dan Hint Okyanusu kenarındaki Yemen’e kadar uzanan muazzam geniş coğrafya içerisinde sayısız coğrafya ve kartografya mirası bırakmıştır. Bu süre içerisinde siyasi, ticari ve kültürel boyutta Avrupa, Asya ve Afrika’da pek çok ülke ile ilişkiler geliştirmiştir. Kurulduğu zamandan günümüze kadar dünya çapında coğrafyacı ve haritacıların ilgi odağı haline gelerek bu alanda sayısız çalışmaya konu olmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu’nda coğrafya ve haritacılık çalışmaları ilk asırlarda daha çok İslam coğrafya-kartografya anlayışının izinde devam etmekte iken bu süreç 16. yüzyılın sonlarına kadar kendi içerisinde bir tekâmül devrini tamamlamıştır. Bu dönemde bir taraftan Arapça ve Farsçadan tercümeler yapılırken diğer taraftan günün ihtiyaçlarına binaen deniz ve kara yollarına dair seyahatnâme ve menzilnâmeler kaleme alınmıştır. İlk dönem coğrafya eserleri ekseri pratik ihtiyaçlara dayalı topografik içerikli metinler ve çizimlerden oluşur. Uluğ Bey (1394-1449) tarafından kurulan Semerkand Rasadhanesi’nde oluşan ekolün Ali Kuşçu (1403?-1474), Fethullah Şirvanî (1417-1453) gibi yetişen alimleri Osmanlı İmparatorluğu’nda astronomi ve hey’et coğrafyasının da temelini oluşturur.
Ali bin Abdurrahman tarafından Edirne’nin fethinden hemen sonrasında yazılan “Acâ’ibü’l-Mahlûkât”, Osmanlı coğrafyacılığının ilk eseri olarak kabul görür. Kazvinî (1268-1338)’nin aynı adlı meşhur eserine dayanan bu tercüme, daha sonraki coğrafyacıların ilgisini celbetmiş ve takip edilen bir geleneğin de başlangıcını oluşturmuştur. Sonraları Rükneddîn Ahmed, Ahmed Bîcan, Surûrî Muslihiddîn Mustafa Efendi, Rodosîzâde Mehmed Efendi bu türü devam ettiren şahsiyetler olarak karşımıza çıkar. Bu doğrultuda ilk coğrafya çalışmalarından biri de Ahmed Bîcan’ın “Dürr-i Meknûn” adlı eseridir. Sonraları İbnü’l-Verdî’nin “Harîdetü’l-Acâ’ib ve Ferîdetü’l-Garâ’ib” adlı eseri muhteviyatının bilimsel olarak değeri zayıf görülse de verdiği coğrafî bilgiler doğrultusunda dikkat çekmiş ve Mahmud Şirvânî tarafından Osmanlı Türçesine tercüme edilmiştir.

-ÖN SÖZ vii

-PREFACE xii

-KISALTMALAR xvii

I. KISIM / PART I – HARİTALANDIRMA / MAPPING

BÖLÜM 1 / CHAPTER 1

Osmanlı İmparatorluğunda Kartografya ve Ölçme Aletleri – Cartography and Surveying Instruments in The Ottoman Empire – Serdar Bilgi, H. Şeyma Selbesoğlu, Muhammed Yahya Bıyık, Reha Metin Alkan 3

CHAPTER 2

Cartographic Representation of the Western Black Sea Region in Ottoman Cartography – Ahmet Üstüner 55

BÖLÜM 3 / CHAPTER 3

16. Yüzyıl Osmanlı Deniz Haritalarında Kent Tasvirlerı ve Bunların Akdeniz Haritacılığıyla İlişkisi – Representations of Towns in Ottoman Sea Charts of the Sixteenth Century and Their Relation to Mediterranean Cartography – Günsel Renda, Çev. Kaan Doğan 113

BÖLÜM 4 / CHAPTER 4

Cartographic History of the Caspian Sea – Gregory C. Mcintosh 137

BÖLÜM 5 / CHAPTER 5

Evliyâ Çelebi: Seyahat Yazarı ve Haritacı – Evliya Çelebi: Travel Writer and Cartographer – Robert Dankoff, Çev. Fatma Erdim 155

BÖLÜM 6 / CHAPTER 6

Osmanlı Deniz Haritaları (1650-1800) – Ottoman Nautical Charts (1650-1800) – İdris Bostan 175

CHAPTER 7

Ottoman Map of the Vilayet of Bosnia From 1869/1870 – Elma Koric 189

II. KISIM / PART II – KEŞİFLER ÇAĞI VE PİRİ REİS / AGE OF DISCOVERIES AND PİRİ REİS

CHAPTER 8

Maximus Planudes and Piri Reis: Unusual Approaches on North America and its Baptistery – Patrick B. Shekleton 201

BÖLÜM 9 / CHAPTER 9

Yeni Dünya ve Osmanlı Coğrafyacıları 16. Yüzyıl Osmanlı Coğrafya Eserlerinde Amerika Kıtası’nın Keşfine Dair Bilgiler – The New World and Ottoman Geographers Information on the Discovery of the American Continent in 16th-Century Ottoman Geographic Works – İlhami Danış 287

CHAPTER 10

The Riddle of Piri Reis’ 1513 Map – Linda Belabdelouahab- Fernini 345

BÖLÜM 11 / CHAPTER 11

Keşifler Çağı’nda Osmanlı ve İspanyol İmparatorluklarında Denizcilik Bilimine ve Deniz Haritalarına Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım: Piri Reis ve Pedro De Medina – A Comparative Approach to Maritime Science and Nautical Charts in The Ottoman and Spanish Empires in the Age of Discovery: Piri Reis and Pedro De Medina – Hüseyin Serdar Tabakoğlu 357

CHAPTER 12

The Eastern Adriatic Coast in the Narratives of the Early-Modern Ottoman Navigator and Cartographer, Pîrî Reis – Dubravka Mlinaric, Josip Faricic 381

BÖLÜM 13 / CHAPTER 13

Osmanlı Haritacılığında Hayalî Mekânlar – Imaginary Lands in Ottoman Cartography – Mete Çınar 403

III. KISIM / PART III – AVRUPA PERSPEKTİFİNDEN OSMANLILAR / THE OTTOMANS FROM EUROPEAN PERSPECTIVE

BÖLÜM 14 / CHAPTER 14

Batılı Kartograflara Göre Türkiye ve Türkler (1100-1500) – Türkiye and the Turks According to Western Cartographers (1100-1500) – Emre Doğandor, Osman Gümüşçü 437

BÖLÜM 15 / CHAPTER 15

Batılı Haritalarda Kullanılan “Aladolı” Toponımı Üzerine On the Toponymy of “Aladoli” Used on Western Maps – Sevil Top Yılmaz 483

CHAPTER 16

Early Modern Portuguese Cartographic Representations of the Eastern Mediterranean and the Ottoman Empire (1480-1526) – Dejanirah Couto 505

CHAPTER 17

The Da Vinci Globe Dating from 1504 the First-Ever Naming of Asia Minor for Türkiye on a Globe – Stefaan Missinne 545

CHAPTER 18

Framing The Ottoman Empire: Venetian Chorographic Maps from the Renaissance – Toni Veneri 561

CHAPTER 19

Ottoman Europe in Ortelius’ Theatrum Orbis Terrarum – Marian Coman  589

CHAPTER 20

‘The Fruits of My Labour’: Juan Pacheco and the Christian Representations of Ottoman Algiers in the Sixteenth Century – Francesco Caprioli  607

IV. KISIM / PART IV – ETKİLEŞİM VE MODERNLEŞME / INTERACTION AND MODERNIZATION

CHAPTER 21

Cross-Cultural Exchange and Imperial Power: Ottoman Mappings of the World in the Seventeenth Century –  Pınar Emiralioğlu 623

CHAPTER 22

Rethinking Form in Ottoman Geographical Works – Işın Taylan 651

CHAPTER 23

Printing Does Matter: İbrahım Müteferrıka and His Contribution to Geography and Cartography in The Ottoman Empire – Orlin Sabev 671

V. KISIM / PART V – SINIRLAR VE COĞRAFYA / BORDERS AND GEOGRAPHY

BÖLÜM 24 / CHAPTER 24

Güneydoğu Anadolu’nun En Tartışmalı Ortaçağ Sınırı: Sugûru’ş-Şâmiyye’nin İslami Kartografik Vizyonunun İncelenmesi – The Most Contested Medieval Border of Southeastern Anatolia: Examining the Islamic Cartographic Vision of the Thughûr Al-Shâmiyya – Karen C. Pinto 695

BÖLÜM 25 / CHAPTER 25

Karlofça Antlaşması Sonrası Osmanlı-Venedik-Avusturya Üçlü Sınırının (Triplex Confinium/Hudûd-ı Selâse) Tespiti ve Haritalandırılması – Determining and Mapping of The Ottoman-Venice-Austria Triple Frontier (Triplex Confinium/Hudûd-ı Selâse) After the Treaty of Karlowitz – Güner Doğan 717

BÖLÜM 26 / CHAPTER 26

Osmanlı Döneminden Günümüze Sınır Tipolojisi ve Mülki Fragmanlar Perspektifinden Cezayir Topraklarının Tahlili – Analysis of Algerian Territories from the Perspective of Border Typology and Territorial Fragments from The Ottoman Period to the Present – Tarık Demir 747

VI. KISIM / PART VI – JEOPOLİTİK, TARİHİ COĞRAFYA VE EĞİTİM / GEOPOLITICS, HISTORICAL GEOGRAPHY AND EDUCATION

BÖLÜM 27 / CHAPTER 27

Osmanlı’dan Günümüze Askeri Coğrafyanın Şehirsel Kullanımına Dair Bir Analiz: Edirne Örneği – An Analysis of the Urban Use of Military Geography in The Ottoman Empire: The Example of Edirne – Kaan Kapan, Ömer Emre Kuşçu 767

BÖLÜM 28 / CHAPTER 28

Efsaneden Gerçeğe: Erken Modern Dönem Osmanlı Anlatılarında İstanbul’un Tarihi ve Coğrafi Tasviri – From Myth to Reality: Historical and Geographical Depiction of İstanbul in Early Modern Ottoman Narratives- Cumhur Bekar 795

BÖLÜM 29 / CHAPTER 29

Seyyah Ulrich Jasper Seetzen’in İzinde: İstanbul’un Tarihi Coğrafyasını Haritalandırmak – Mapping the Historical Geography of İstanbul According to the Traveler Ulrich Jasper Seetzen – Mustafa Kahraman 815

BÖLÜM 30 / CHAPTER 30

Ülkemizde Tarihi Coğrafyanın Öncü Bir Siması: Celal Nuri [İleri] ve Coğrafya-yı Târîh-i Mülk-i Rûm İsimli Eseri – A Leading Figure of Historical Geography in Our Country: Celal Nuri [İleri] and His Work Entitled Coğrafya-yı Târîh-i Mülk-i Rûm – İlker Yiğit 837

BÖLÜM 31 / CHAPTER 31

Osmanlı Eğitim Kurumlarında Kullanılan Coğrafya Atlasları Geography Atlases Used in Educational Institutions of The Ottoman Empire – Didem Sevtap Kaya 859

BÖLÜM 32 / CHAPTER 32

Osmanlı Antik Kentlerinin Haritalandırılması Üzerine Bazı Tespitler – Some Analyses on the Mapping of Ottoman Ancient Cities – Burcu Kutlu Dilbaz 911