ÖNSÖZ

Bilindiği Üzere Osmanlı – Hind Müslümanları ilişkileri hakkında şimdiye kadar derli toplu müstakil bir araştırma yapılmamıştır.

XVI. asırda artık hemen hemen tamamiyle İslam aleminin hamisi, gaza ve cihadın temsilcisi olarak kendisini bu aleme kabul ettirmiş bulunan Osmanlı’ların, Portekizlilerin Arap memleketleri ve Hindistan’ı tehdidi karşısında takınmış oldukları tavır ve güttükleri politika, şüphesiz çok ehemmiyetlidir. Bu hususu gözönüne alarak bu konuyu doktora tezi olarak seçtik. Konu; Türk, Arap ve Portekiz kaynakları esas alınmak suretiyle incelenmiştir. Bu hususta İran ve Hind kaynakları pek az olup, Uluğ Hani ve el-Mabari gibi belli başlı Hind kaynakları da Arapça olarak kaleme alınmıştır. Süleyman Paşa’nın Hint seferi hakkında şüphesiz en mühim kaynak, mektupları ve onunla birlikte sefere iştirak etmiş olan Venedikli Robert Kerr’in hatıratıdır. Hindistan’la ilgili kaynakların büyük bir kısmı İngiltere başta olmak üzere Avrupa arşiv ve kütüphanelerinde bulunmaktadır. Bu yüzden dört ay kadar Londra, Paris ve Viyana arşiv ve kütüphanelerinde çalışılmış, ilgili kaynakların fotoğrafları alınmıştır.

Çalışmalarım esnasında kıymetli vakitlerini benim için cömertçe sarfetmiş, kaynakların değerlendirilmesi ve onlardan istifade etme yollarını göstermiş, okunması ve çözülmesi zor eski metinlerin kullanılmasında değerli yardımlarını esirgememiş olan sayın hocam Prof. Dr. Halil İnalcık’a bu vesile ile teşekkür ve şükranlarımı sunmayı bir borç bilirim. Ayrıca çalışmalarım esnasında değerli zaman ve yardımlarını esirgemeyen sayın Doç. Dr. Muzaffer Arıkan’a, sayın Prof. Dr. Cengiz Orhonlu’ya ve sayın Prof. Dr. Şehabeddin Tekindağ’a şükranlarımı arzederim.

Londra’da, Paris’te ve İstanbul’da araştırma yaptığım zamanlarda yakın ilgi gösteren ve hertürlü yardımda bulunan İslam Araştırmaları Enstitüsü profesörlerinden sayın Dr. Muhammed Hamidullah’a, Pakistan Sind Üniversitesi Rektörü sayın Prof. Dr. N. A. Baloch’a ve Prof. Dr. Bernard Lewis’e de teşekkür etmek isterim. Ayrıca son tetkikte gerekli tenkitlerde bulunarak yardımcı olan arkadaşım Doç. Dr. Ali Alparslan’a, Mehmet Lüker, R.C.D. Kültürel Enstitüsü (Pakistan Branşı) Müdür Muavini Dr. Nasim Zia, Mustafa Uslu’ya, Murat İbak’a ve Latif Boluğur’a da teşekkür ederim.

Dr. M. Yakub Mughul

GİRİŞ – Prof. Dr. Halil İnalcık 8

ÖNSÖZ 14

BİRİNCİ BÖLÜM

I. Portekiz Keşiflerinin Sebepleri 17

II. 15. Yüzyılın Sonu ve 16. Yüzyılın Başında Hint Memleketlerinde Politik Durum 19

III. Portekizlilerin Hint Sularına Gelişi ve Faaliyetlerine Umumi Bir Bakış (1498-1505) 25

IV. Portekiz Tehlikesi ve Hint – Memlük Münasebetleri 33

V. Portekizlilere Karşı Birinci Memlük Seferi 41

VI. Portekizlilere Karşı İkinci Memlük Seferi 66

İKİNCİ BÖLÜM

I. Kızıldeniz’de Osmanlı Hakimiyetinin Başlangıcı: Hindistan Yolu 76

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

I. Türk Amirali Emir Mustafa İbn Behram Bey’in Hindistan Seferi 102

II. Emir Mustafa Kumandasındaki Türk Donanmasının 1531 Şubatında Hindistan’a Varışı 106

III. Süleyman Paşa’nın Hint Seferinden evvel Gücerat’taki Vaziyet ve Hadiseler 111

IV. Bahadur Şah ve Portekizliler 112

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

I. Süleyman Paşa’nın Hindistan Seferi 122

II. Bahadur Şah’ın Veziri Asaf Han’ın Sultan’ın Haremi ve Hazinesi ile Birlikte 1533’de Mekke’ye Gelişi 123

III. Bahadur Şah’ın Osmanlı Sarayına Gönderdiği Elçi 125

IV. Türk Amirali’nin Hayat Hikayesi 132

V. Sultan Süleyman’ın Portekizlilere Karşı Tertiplediği Sefer 134

VI. Aden ve Şihr Hükümdarlarından İtaat Etmelerinin İstenmesi 136

VII. Bahadur’un Katlinden Sonra Hint – Portekiz Münasetleri 141

VIII. Garcia da Sa Kalesinin İşgal Edilmesi 147

IX. Küçük St. Thomas Kalesi Tahrip Ediliyor 148

X. Deniz İstihkamına Hücum 149

XI. Türk Kaynaklarına Göre Süleyman Paşa’nın Seferi 156

XII. Türk Seferinin Başarısızlığının Sebepleri 156 (a)

XIII. İki Müttefik Arasındaki Ayrılıklar 159

XIV. Süleyman Paşa Tarafından Sultan Mahmud’un Vezirine Hakaret Edilmesi 161

XV. Sultan’a Kaftan Gönderilmesi 162

XVI. Bahadur’un Hazinelerine El Konulması 163

XVII. Amir’in Katledilişi ve Adne’in İlhakı 164

XVIII. Süleyman Paşa’nın Dönüşte Moha ve Zebid’i İşgal Edişi 167

XIX. Portekiz Esirlerinin Öldürülmesi 170

XX. Sonuç 173

Dipnotlar ve Açıklamalar

-Birinci Bölüm 175

-İkinci Bölüm 186

-Üçüncü Bölüm 193

-Dördüncü Bölüm 197

-Bibliyografya 210

-Kısaltmalar 229

-Umumi İndeks 231

KİTAP HAKKINDA BİRKAÇ SÖZ

I. Few Words About The Book – Prof. Dr. Muhammad Hamidullah 245

II. Prof. Dr. Şehabettin Tekindağ 249

III. Prof. Dr. Tahsin Yazıcı 251

IV. Zafer Hasan Aybek 252

V. Doç. Dr. Salih Tığ 255