Deniz hukuku; üzerinde bulunan nüfus, ekonomik niteliği ve bağlı olduğu devlet ana karası gibi özelliklerle şekillenir. Deniz hukukunda iyi olan devletler, dünya politikasını şekillendiren güçtedirler. Başka bir ifadeyle, politik manada oyun kurucudurlar. Unutulmamalıdır ki deniz hukukunun kodifikasyon çalışmalarına dair harcanan emek, köklü bir geçmişe dayanmaktadır. Elbette deniz hukukuna dair kamu hukukunun politikalarına şekil verecek detayları sunmak, devlet yetkisinde ve otoritesinde olan bir iştir ve deniz sınırlarının resmî olarak ortaya konması, tek bir alana dayalı olarak ortaya konamayacak kadar mühimdir. Bu doğrultuda Hukuki ve Teknik Bakış Açısıyla Uluslararası Deniz Hukuku isimli bu kitap, deniz hukukuna dair teknik ve teorik bilgileri ortaya koyarken bir yandan da uluslararası içtihat hukukundan faydalanarak çeşitli izahatlarda bulunmaktadır. Kitapta formüller ve çizelgeler, geometrik ifadeler kullanılarak Mavi Vatan üzerinde büyük etkisi bulunan deniz hukuku alan çalışmalarına katkıda bulunulmaya çalışılmıştır.

-Ön Söz iii

-Teşekkür vii

-Yazar Hakkında ix

BÖLÜM 1 – DENİZ SINIRLANDIRMASININ TARİHÇESİ

-1982 Öncesi Deniz Sınırlandırması 1

-Dünyada Deniz Sınırlandırmaları 9

-Deniz Sınırlandırmasında Bazı Kavramlar 11

BÖLÜM 2 – DENİZ SINIRLANDIRMA ALANLARI VE HUKUKİ BOYUTU

-Deniz Sınırlandırma Alanları 17

-1958 Cenevre Sözleşmelerinde Sınırlandırmaya Tabi Konular 18

1. Karasuları Sınırlandırması (Madde 12, Karasuları ve Bitişik Bölge Sözleşmesi) 18

2. Bitişik Bölge Sınırlandırması (Madde 24 (3), Karasuları ve Bitişik Bölge Sözleşmesi) 18

3. Kıta Sahanlığı Sınırlandırması (Madde 6, Kıta Sahanlığı Sözleşmesi) 19

-1982 Deniz Hukuku Sözleşmesi Kapsamında Deniz Sınırlandırma Hükümleri 19

1. Karasuları Sınırlandırması (Madde 15) 19

2. Karasuları Koordinatlarının Yayımlanması 19

3. Münhasır Ekonomik Bölge Sınırlandırması (Madde 74) 20

-Deniz Haritaları ve Coğrafi Koordinatlara İlişkin Listeler (Madde 75) 20

4. Kıta Sahanlığı Sınırlandırması (Madde 83) 20

-Kıta Sahanlığı Koordinatlarının Yayımlanması (Madde 84) 21

BÖLÜM 3 – DENİZ BÖLGELERİNDE SINIRLANDIRMAYA TABİ KONULAR

-Esas Hatlar 25

-Normal Esas Hatlar (Normal Baselines) 26

-Düşük Su Hattı (Low Water Line) 26

-Kayalıklar (Reefs) 26

-Cezir Zamanı Yükseltiler (Low Tide Evaluations) 27

-Düz Esas Hatlar (Straight Baselines) 27

-Nehir Ağızları (Mouths of Rivers) 28

-Körfezler (Bays) 28

-Limanlar (Ports) 29

-Demir Yerleri – Dış Limanlar (Roadsteads) 29

-Takımada Esas Hatları 30

BÖLÜM 4 – DENİZ SINIRLANDIRMA TEKNİKLERİ

-1982 BMDHS’de Yer alan Teknik Bakış Açısı 34

a. Jeodezi (Geodesy) 34

b. Hidrografi (Hydrography) 37

-Türkiye Oşinografi ve Hidrografi Dairesi Tarihçesi 39

c. Deniz Jeolojisi (Marine Geoscience) 41

-Uzay Jeodezi Teknikleri 42

-Modern Uzay Jeodezisi 43

BÖLÜM 5 – BM DENİZ SINIRI SINIRLANDIRMA 2014 REHBERLİĞİNDE YER ALAN “JEODENİZ VE POZİSYONU”

1. Uluslararası Yersel Referans Sistemi (International Terrestrial Reference System-ITRF) 45

2. Geoid/Jeoid/Jeoid 50

-Jeoid Belirleme Teknik ve Yöntemleri 51

3. Referans Elipsoid/The Reference Ellipsoid 57

-Coğrafi Koordinat Sistemi 67

-Deniz Sınırlandırmasında Koordinatlar 75

-Türkiye’de Kullanılan Datumlar 80

-Yermerkezli Olmayan Datumlar (Non-Geocentric Datums) 89

-Yermerkezli Datumlar (Geocentric Datums) 90

-Jeodezik Datumlar Arasında Dönüşüm – Transformation Between Geodetic Datums 93

-Düşey Datum 94

-Grafik Verisi/Chart Datum 101

-Türkiye’nin Deniz Sınırlarının Jeodezik Datumları 104

-Deniz Sınırlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Çıkarımlar 108

-Büyük Gelgit (Spring Tide) 114

-Küçük Gelgit (Neap Tide) 114

-Gelgit Akıntısının Çeşitleri 114

-Gelgit Unsurları 114

-Lines/Çizgiler 120

-Teknolojik Gelişmeler 131

-Küresel Konumlandırma Sistemi/Global Positioning System 131

-Uydu Konumlandırma/Satellite Positioning 132

-GPS 136

-GPS Konumlandırma Modları 136

-Göreceli/Bağıl Konum Belirleme (Relative GPS) 138

-Gerçek Zamanlı Kinematik Ölçme (Real-Time Kinematic (RTK)) 139

-Deniz Sınır Geometrisi 143

-Esas Hatların Belirlenmesi 149

-İnsansız Gemilerin Kullanımıyla Hidrografik Ölçümler 150

-Havadan Işık Algılama ve Menzil (LIDAR) 155

-Dijital Yükseklik Modeli Nedir? (What is a Digital Elevation Model) (DEM)? 156

-Dijital Arazi Modeli (DTM) 157

-Alanların Belirlenmesi 158

-Sınırları Denizde Konumlandırma 159

-Kıyı Şeridini Konumlandırma (Positioning the Coastline) 160

-Çizelgeler – Charts 161

-Grafiklerin Deniz Sınırlandırmasında Kullanılması 163

-Deniz Haritaları (Neutical Charts) 164

-Harita Projeksiyonları (Projections) 175

-Evrensel Enine Merkatör (UTM) 189

-Koordinat Sistemi ve Deniz Sınırında Teknik İzahatlar 190

-Türkiye’de Kullanılan Projeksiyonlar 193

-Türkiye’deki Jeodezik Ağlar 194

-Mesafe – Distance 195

-Alan/Area 195

-Ölçek/Scale 195

-Haritalar ve Pafta Bölümlemesi 198

-Düz Hatlar ve Mesafeler (Straight Lines and Distances) 201

-Düz Hatların Grafikte Gösterilmesi 203

-Bearings/Kerteriz 207

-Grafik (Chart) Üzerinde Çalışma 210

-Merkatör Haritalarında Enlem ve Boylamları Okuma 213

-Merkatör Grafiklerinde Enlem ve Boylama Göre Konumları Çizme 220

-Merkatör Olmayan Tablolarda Çalışma 221

-GIS/CBS içinde Elektronik Seyir Haritaları Üzerinde Çalışma Hakkında Bilgi 222

-CBS’de Temel İşlevleri 224

-CBS Yazılımları 226

BÖLÜM 6 – DENİZ SINIRLARININ BELİRTİLMESİ

-Esas Hatlar 233

-Normal Esas Hat 233

-Düşük Su Hattı 236

-Düz Esas Hat (Straight Baseline) 238

-Nehir Ağzı (Mouth of River) 238

-Körfez Kapatma Hattı (Bay Closing Line) 238

-Düz Esas Hat Sisteminin Bugün Kullanımı 240

-Asya’da Düz Hattı Kullanan 241

-Afrika’da Normal Esas Hattı Kullananlar 242

-Latin Amerika’da Normal Esas Hat Kullananlar 242

-Avrupa’da Normal Esas Hat Kullananlar 242

-Takımada Düz Esas Hatları (Straight Archipelagic Baselines) 244

-Sınır Olarak Düz Esas Hatlar 246

-Esas Hatların Yayınlanması 247

-Adalar 248

-Özel Durumlar 249

-Düşük Gelgit Yüksekliği (Madde 13) (Low-Tide Elevation) (Article 13) 250

-Kayalıklar (Reefs) 250

-Geodetik Yorum: Araştırmalar, Hatlar ve Alanlar 251

-Esas Hatlara İlişkin Bazı Ülkelerin Uyarlamaları 252

BÖLÜM 7 – DIŞ KITA SINIRLARI

-Mesafeye Bağlı Limitler 258

-Grafik Yapı 263

-Hesaplama 264

-Karasuları Sınırları 265

-Bitişik Bölge Sınırı 271

-Münhasır Ekonomik Bölge Sınırı 271

-Kıta Sahanlığının Dış Sınırları 271

-Kıta Sahanlığı Dış Kıta Sınırı Belirleme 273

-Kıta Eğiminin Ayağı (Foot of the Continental Slope) 273

-Tortu Kalınlığı Formül Çizgisi (Sediment Thickness Formula Line) 274

-60 Deniz Mili Formül Hattı (60 Nautical Mile Formula Line) 276

-Uzaklık Sınırlama Çizgisi (Distance Constraint Line) 276

-Derinlik Kısıtlama Hattı (Depth Constraint Line) 276

-Kıta Sahanlığı Sınırı (Limit of the Continental Shelf) 276

-Kıta Sahanlığı Ötesine Veri Toplama 280

-Devletlerin Deniz Sınırlarını BMDHS’ne Göre Yayımlaması 280

BÖLÜM 8 – DENİZ SINIRLANDIRMA METOTLARI

-Eşit Uzaklık Hattının İnşaası 283

-Eşit Uzaklık Metotdu 284

-Eşitlik Hattının İnşası (The Construction of the Equidistance Line) 285

-Paralel Çizgiler 288

-Paralel Çizgilerin Geçişleri 289

-Dikey Açılar (Vertical Angels) 289

-Dikey Açıortay 290

-Dikey Bisector Teoremi 291

-Çevre Teoremi 292

-Açı Bisectors 292

-Açı Bisector Teoremi 292

-Esas Hatları Seçme 293

-Esas Hatların Belirlenmesinde Metotlar 293

-Eşit Uzaklık Hattı Oluşturmanın Grafik Yöntemi 302

-Denizlerde Esas Hatlar 307

-Gelgit Analizi 307

-Bir Eşitlik Hattının Otomatik Hesaplanması 310

-Eşit Uzaklık ve İlgili Metotlar (Equidistance and Equidistance-Related Methods) 313

-Eşit Uzaklık Metodu 313

-Basitleştirilmiş Eşitlik Hattı/Modifiye Edilmiş Eşit Uzaklık Hattı 316

-Katı Eşit Uzaklık Hattı (Strict Equidistance) 317

-Esas Hatların Ayarlanması ve Kısmi Etki Ayarlaması (Adjustment of Baselines and Partial-Effect Adjustments) 318

-Basitleştirilmiş Eşit Uzaklık/Simplified Equidistance 320

-Ayarlanmış/Düzenlenmiş Eşit Uzaklık (Modified/Adjusted) 322

-“Lissage Yöntemi” 325

-Dikey Hatlar (Perpendicular Lines) 327

-Bisector – Lines 327

-Işınsal (Çapsal, Radial) Doğrultu/Hat (Radial-Lines) 328

-Eşit Oran Yöntemi (The Equi-Ratio Method) 330

-Eski Hollandalı Hidrograf Langeraar Tarafından Geliştirilen Equiratio Yöntemi 330

-Meridyen ve Paralleler (Meridians and Paralles) 331

-Paralel Hatlar (Koridor) (Parallel Lines (Corridor)) 332

BÖLÜM 9 – EŞİT UZAKLIK İLKESİNDEN TÜREYEN YÖNTEMLER

-Kısmi Etki/Parital Effect 333

-Voroni Diyagramı 334

-Sahil Şeridinin “Genel Yönü” ile İlgili Yöntemler (Methods Related to the “General Direction” of the Coastline) 336

Diğer Yöntemler 337

-Lines of Bearing/Kerteriz 337

-Talveg Kavramı 340

-Gezinilebilir Kanal (Talveg) 340

-Ana Kara Sınır Uzantısı (Prolongation of Land Boundaries) 342

-Keyfi Hatlar (Arbitrary Lines) 342

-Kapatma/Enklav (Enclaving) 342

-Enclaving 342

-Orantısallık/Kıyı Uzunluğu Kıyaslaması 346

-Kıyı Uzunluğu Kıyaslaması (Orantısallık) (Proportionality) 346

-Kıyı Uzunluğu Kıyaslaması 348

-Deniz Sınırlandırmasında Tripoint Konuları 350

BÖLÜM 10 – HAKKANİYET VE İLGİLİ DURUMLAR

-Hakkaniyet İlkesi/Equity 357

-Uluslararası Hukukta Hakkaniyet Kavramı 357

-Hakkaniyetin Kaynakları 358

1. Hakkaniyet/Equity: Ex Aequo et Bono 358

2. Uluslararası Hukukun Bir Parçası Olarak Hakkaniyet 359

3. Hukukun Genel İlkesi Olarak Hakkaniyet 360

-Hakkaniyetin İşlevleri 361

a. Contra Legem Hakkaniyet 361

b. Praetor Legen Hakkaniyet 361

c. Infra Legem Hakkaniyet 361

-Deniz Sınırı Sınırlandırmasında Hakkaniyetin Rolü (The Principle of Equity in Maritime Delimitation) 362

-İlgili Alan (Relevant Area) 364

-İlgili Bölgenin Coğrafi Bağlamı (Geographical Context of the Relevant Area) 364

-Mahkeme Uygulamaları: Hakça İlkeler 365

-Hakça Kriterler/İlgili Durumlar (Equitable Criteria/Relevant Circumstances) 370

-Doğal Uzantı 370

-Tecavüz Etmeme (Non-Encroachment) 371

BÖLÜM 11 – İLGİLİ DURUMLARI DÜŞÜNMEYE DERİN ODAKLANMA

-Karşıt Kıyılarda Bozulma 375

-Coğrafi Faktörler 378

-Kıyıların Konfigürasyonu (Karşıt/Zıt ve Yandaş, İçbükey veya Dışbükey Kıyımı ve Son Olarak Genel Kıyı (Sahil) Yönleri Nedir Bakılır?) 379

-İçbükey ve Dışbükey Kıyılar (Concave and Convex Coasts) 383

-Kıyıların Genel Yönü (General Direction of the Coast) 385

-Orantısallık (Kıta Sahanlığında Başka Tek Sınır Hattında Başka) 386

-Esas Hat/Baselines (Kıyı Esas Hattı veya Düz Esas Hat ile Sınırlandırmalarda Farklı) 393

-Adaların Varlığı (Presence of Islands) 396

-Adalara Dört Etki Unsuru 401

-Jeolojik ve Jemoforfolojik Faktörler (Geological and Geomorphological Factors) 407

-Üçüncü Devletlerin Varlığı 409

-Coğrafi Olmayan Faktörler 412

-Ekonomik – Sosyal Faktörler (Economic-Social Factors) 412

BÖLÜM 12 – TARİHSEL HAKLAR

-Deniz Sınırlandırmasında Tarihî Haklar 416

-Tarihî Ünvan (Historical Title) 416

-Güvenlik Çıkarları (Security Interests) 418

-Seyir Faktörleri (Navigational Factors) 419

-Çevresel Faktörler (Environmental Factors) 420

-Geleneksel Yaşam Durumu 420

-Değerlendirme 421

BÖLÜM 13 – TEKNİK TERİMLER

A) Uluslararası Hidrografi Birimine Göre Kimi Kavramlar 423

B) Talos 2014 Manual Sözlük Çerçevesinde Kimi Teknik Tanımlar 426

-Kaynakça 449