Deniz ulaştırması eski çağlardan bu yana önemli bir iktisadi faaliyet alanını oluşturmaktadır. Bu kitap da bu iktisadi faaliyet alanının geliştirilmesi amacına yönelik temeli 1844 yılında kurulan Hazine-i Hassa Vapurları İdaresi’ne dayanan Denizcilik Bankası Türk Anonim Ortaklığı’nı konu edinmiştir. Denizcilik Bankası Türk Anonim Ortaklığı; Demokrat Parti döneminde milli iktisat, milli savunma, sosyal zorunluluk bakımından gerekli olduğu ve deniz ulaştırma sektörünü kalkındırmak düşüncesiyle 1951 yılında 5842 sayılı kanunla kurulmuş, 1952 yılında faaliyetlerine başlamış ve 1983 yılında ise tasfiye edilmiştir. Dolayısıyla faaliyet süresi Demokrat Parti dönemi, planlı dönem ve piyasa ekonomisine geçiş dönemi olmak üzere Türkiye iktisat tarihinin üç özel dönemini kapsamıştır. Kitap, incelenen bu dönemlerin siyasi ve iktisadi gerçeklikleri paralelinde Denizcilik Bankası Türk Anonim Ortaklığı’nın deniz ulaştırması alanındaki faaliyetlerini ve bu alana katkılarını incelemektedir.

-ŞEKİLLER LİSTESİ 11

-TABLOLAR LİSTESİ 16

-KISALTMALAR 17

-ÖNSÖZ 19

-GİRİŞ 21

1. TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN DENİZCİLİK GEÇMİŞİ

1.1. Sanayi Devrimi Çağında Osmanlı Denizciliği 25

1.1.1. Bahriyede Reform, Modernleşme ve Teknoloji Transferi 25

1.1.2. Ticari Denizcilikte Atılan Adımlar 31

1.1.3.  Devletin Armatörlük Girişimi ve Osmanlı Seyr-i Sefain İdaresi  36

1.2. Erken Cumhuriyet Döneminde Denizcilik Sektörü 43

1.3. Bölüm Özeti 56

2. DENİZCİLİK BANKASI TÜRK ANONİM ORTAKLIĞI’NIN KURULUŞU VE DEMOKRAT PARTİ DÖNEMİ’NDEKİ
FAALİYETLERİ (1952-1960)

2.1. Demokrat Parti’nin Ekonomi ve Ulaştırma Politikası 59

2.2. Denizcilik Bankası TAO’nun Kuruluşu 68

2.2.1. Dünyada Deniz Ulaştırması İle İlgili Kamu İktisadi Teşebbüsü Örnekleri 68

2.2.2. Dünyada Deniz Ulaştırmasını Finanse Eden Kurum ve Sistem Örnekleri 71

2.2.3. Denizcilik Bankası TAO’nun Kuruluşu 73

2.2.4. Denizcilik Bankası TAO’da Yönetim ve Organizasyon 77

2.2.5. Denizcilik Bankası TAO’nun Faaliyete Geçmesi 78

2.2.5.1. Bankacılık ve Finansman Hizmetleri  82

2.2.5.2. Ulaştırma Hizmetleri 88

2.2.5.2.1. Denizyolları İşletmesi 88

2.2.5.2.1.1. Denizcilik Bankası Deniz Nakliyatı T.A.Ş.’nin Kuruluşu 99

2.2.5.2.2. İstanbul Şehir Hatları İşletmesi 103

2.2.5.2.3. İzmir Körfez Hatları 108

2.2.5.2.4. Van Gölü İşletmesi 110

2.2.5.3. Liman Hizmetleri 113

2.2.5.3.1. İstanbul Liman İşletmesi 113

2.2.5.3.2. İzmir Liman İşletmesi 118

2.2.5.3.3. Trabzon Liman İşletmesi 121

2.2.5.4. Tersanecilik Faaliyetleri 127

2.2.5.5 Denizde Güvenlik Hizmetleri 139

2.2.5.5.1. Kıyı Emniyeti İşletmesi 139

2.2.5.5.2. Gemi Kurtarma İşletmesi 141

2.2.5.6. Personel Politikası 143

2.2.5.7. Teknoloji Kullanımı ve Tercihi 148

2.2.5.8. Reklam, Tanıtım ve İş Birliği Politikası 151

2.3. Bölüm Özeti 153

3. PLANLI DÖNEMDE DENİZCİLİK BANKASI TAO

3.1. Planlı Dönemin Ekonomi ve Ulaştırma Politikası 157

3.2. Bankacılık ve Finansman Hizmetleri 163

3.3. Ulaştırma Hizmetleri 171

3.3.1. Denizyolları İşletmesi  171

3.3.2. İstanbul Şehir Hatları İşletmesi 181

3.3.3. İzmir Körfez Hatları 188

3.3.4. Van Gölü İşletmesi 191

3.4. Liman Hizmetleri 195

3.4.1. İstanbul Liman İşletmesi 195

3.4.2. İzmir Liman İşletmesi 202

3.4.3. Trabzon Liman İşletmesi 207

3.4.4. Giresun Liman İşletmesi 213

3.4.5. Antalya Liman İşletmesi 217

3.5. Tersanecilik Faaliyetleri 220

3.6. Denizde Güvenlik Hizmetleri 249

3.6.1. Kıyı Emniyeti İşletmesi 249

3.6.2. Gemi Kurtarma İşletmesi 255

3.8. Teknoloji Kullanımı ve Tercihi 265

3.9. Reklam, Tanıtım ve İş birliği Politikası 269

3.10. Bölüm Özeti 275

4. PİYASA EKONOMİSİNE GEÇİŞ SÜRECİNDE DENİZCİLİK BANKASI TAOENİZCİLİK BANKASI TAO

4.1. 1980 Sonrası Ekonomi ve Ulaştırma Politikası 279

4.2. Bankacılık ve Finansman Hizmetleri 282

4.3. Ulaştırma Hizmetleri 287

4.3.1. Denizyolları İşletmesi 287

4.3.2. İstanbul Şehir Hatları İşletmesi 291

4.3.3. İzmir Körfez Hatları 295

4.3.4. Van Gölü İşletmesi 297

4.4. Liman Hizmetleri 300

4.4.1. İstanbul Liman İşletmesi 300

4.4.2. İzmir Liman İşletmesi 302

4.4.3. Trabzon Liman İşletmesi 305

4.4.4. Giresun Liman İşletmesi 308

4.4.5. Antalya Liman İşletmesi 311

4.5. Tersanecilik Faaliyetleri 314

4.6. Denizde Güvenlik Hizmetleri 325

4.6.1. Kıyı Emniyeti İşletmesi 325

4.6.2. Gemi Kurtarma İşletmesi 326

4.7. Personel Politikası 328

4.8. Teknoloji Kullanımı ve Tercihi 329

4.9. Reklam, Tanıtım ve İş Birliği Politikası 332

4.10. Denizcilik Bankası TAO’nun Tasfiye Edilmesi 334

4.11. Bölüm Özeti 336

-SONUÇ 339

-EKLER 355

-KAYNAKÇA 441

-DİZİN 465