Kocaeli’nin kaderini etkileyen en önemli unsuz denizdir. Asya ile Avrupa’nın geçiş noktasında bulunması ve doğal limanı ile tarihin her döneminde önemini korumuştur.

Antik dönemde Nikomedia,  Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde bile bir liman kenti olarak dikkat çekmeye devam etmektedir. Türk Denizciliği ve Kocaeli Denizciliği hakkında pek çok çalışmalar yapılmış olmasına rağmen, bu kitap, kategorisinde ilk olma özelliği taşımaktadır. Osmanlı arşiv belgelerine dayanılarak hazırlanan, Kocaeli denizcilik tarihine ışık tutacak bilgi ve belgeler, bu eserin temel kaynağını teşkil etmiştir.

Osmanlı Devleti’nin 1327 yılında Kocaeli Bölgesinde Karamürsel Alp ile başlayan denizcilik macerası, denizlere olan hakimiyetini, giderek, önemini arttırmıştır. Donanma ağırlıklı tersanecilik, zamanla denizcilik alanında çeşitli üretimlerinin yapıldığı yapıldığı bölge haline dönüşmüştür.

Osmanlı arşiv belgelerine dayanarak hazırladığımız, Kocaeli denizciliğinin tarihsel boyutunun işlendiği “Osmanlı Arşiv Belgelerinde Kocaeli Denizcilik Tarihi” isimli çalışmamız denizcilik camiamıza bir armağan olarak sunulmuştur. (Arka Kapaktan)

TAKDİM 9

ÖNSÖZ 11

GİRİŞ

1. Başlangıçtan Osmanlı’ya Kadar İzmit 13

2. Osmanlı Devleti Zamanında Kocaeli 20

-Kara Mürsel Bey 21

-Kaptan Paşa Eyâleti, Cezâyir-i Bahr-i Sefid 25

-Eyâlet-i Kapudan Paşa 25

-Livâ-i Eğriboz 25

-Livâ-i İnebahtı 25

-Livâ-i Midilli 25

-Livâ-i Sığacık 26

-Livâ-i Kocaeli 26

-Livâ-i Karlıili 26

-Livâ-i Rodos 26

-Livâ-i Biga 26

-Livâ-i Mezistre 26

-Sâlyâne sancakları 26

-Eyâlet-i Kıbrıs 26

-Denizcilik Açısından Kocaeli ve Mülhakatı 29

-Kandıra 29

-Şile 29

-Karamürsel 31

-Yalova 33

TÜRKLERDE DENİZCİLİK 35

1. Osmanlı Öncesi Türklerde Denizcilik 35

1.1. Selçuklular 35

1.2. Çaka Bey 36

1.3. Aydınoğlu Gazi Umur Bey 38

1.4. Karamanlıların Denizcilik Faaliyetleri 38

1.5. Karesi Beylerinin Denizciliği 40

OSMANLI DEVLETİ’NDE DENİZCİLİK 41

Tersane 43

Osmanlı Tersaneleri 44

1. İstanbul / Galata Tersanesi 44

Tersanenin Bölümleri: 45

2. Mahzenler 45

3. Kârhâneler 45

4. Odalar 46

5. Divanhane 46

6. Cami 46

7. Zindan 46

8. Diğer bölümler 46

9. Tersane-i Amire Bağçesi ve Kasr-ı Hümayun 46

2. Gelibolu Tersanesi 46

3. Süveyş Tersanesi 46

4. Rusçuk Tersanesi 47

5. Birecik Tersanesi 48

6. Basra Tersanesi 49

7. Sinop Tersanesi 49

8. Samsun Tersanesi 49

9. Kelken ve Kerken Tersanesi 50

10. Diğer Küçük Tersaneler ve Tezgahlar 52

İzni UM İD / İZMİT TERSANESİ 53

-Tersane Keresteciliği ve Gemi inşaatı 60

-Tersane Zindanı 65

-Tersane Zindanı ve Kürekçiler 65

-Tersane Yönetimi 65

1. Tersane Emini 65

2. Maliye Dairesi 67

3. Evrak Dâiresi 67

-Tersane Emini 68

-Kereste Mübaşiri 68

-Arabacıbaşı 68

-Öküzcübaşı ve Öküzcüler 69

-Tersane Çalışanları 70

-İzmit Körfezi ve Limanı 150

-Bahriye Nezâreti 155

-Gölcük Tersanesi 157

-Osmanlı Devleti’nde Gemicilik 252

1. Çektiriler 252

1.1. Bastarda 253

1.2. Kadırga 254

1.3. Kalite (Kalyata) 254

1.4. Firkate 254

1.5. Pergadi (Pergende) 254

1.6. Mavna 255

1.7. Karamürsel 255

1.8. Şayka 255

2. Yelkenli Gemiler 256

2.1. Kalyon 256

2.2. Üç anbarlı kalyon 256

2.3. Üç kantarlı kalyon 256

2.4. Karavele 257

2.5. Korvet 257

2.6. Firkateyn 257

2.7. Gulet 258

2.8. Tonbaz 258

3. Buharlı Gemiler 258

Rençber Gemileri 260

DERSAADET’İN ODUN, KÖMÜR VE İAŞESİ VE KOCAELİ 321

OSMANLI KANAL TASAVVURLARI 365

-Ten-İdil Kanalı 365

-Süveyş Kanalı 366

-Tuna-Karadeniz Kanalı Tasavvuru 367

-Karadeniz-Sakarya-Sapanca-İzmit Kanalı 369

-İzmid-Sapanca Demiryolu meselesi 378

-OSMANLI DONANMA CEMİYETİ VE İZMİT ŞUBESİ 405

İZMİT SANAYİİ 407

-Hereke Fabrika-i Hümayunu 410

-İzmit Çuha Fabrikası 410

SONUÇ 412

BİBLİYOGRAFYA 430

1. Arşiv Vesikaları 430

1.1. İstanbul Belediyesi Atatürk Kütüphanesi 430

1. 2. Osmanlı Arşivi 432

1.3. Tapu Kadastro Kuyud-ı Kadime Arşivi (TK.KKA) 433

1.4. Topkapı Müzesi Arşivi (TSMA) 433

1.5. Cumhuriyet Arşivi 433

2. Yayınlanmış Kaynaklar 433

3. Araştırma Eserleri 433

İndeks 438