Kıbrıs adası 1571 yılında Osmanlı hâkimiyetine geçmiştir. 1878 yılına kadar 361 yıl Osmanlı idaresi altında yönetilen Kıbrıs, bu tarihten itibaren geçici olarak İngiltere’nin idaresine verilmiştir. İngiltere 1960 yılına kadar Kıbrıs’ta hâkimiyetini sürdürmüştür. 1960 yılında, Türkiye, İngiltere ve Yunanistan’ın garantörlüğünde Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmuştur. Bu Cumhuriyet uzun ömürlü ve kalıcı olmamış, 1967 yılında geçici Türk yönetimi kurulmuştur. Rumların Kıbrıs’ı Yunanistan’a bağlama girişimleri aralıksız devam etmiş, Rum soykırımlarından Türk soydaşlarımızı kurtarma girişimleri 1963 ve 1967 yıllarında neticesiz kalmıştır. 20 Temmuz 1974’te icra edilen Barış Harekâtı, 1959 yılında imzalanan ittifak ve garanti anlaşmalarının vermiş olduğu yetkiye dayanılarak yapılmıştır. Birinci Harekât 5 gün sürmüş, Türk Kuvvetleri Lefkoşa-Girne bölgesine hâkim olmuşlardır, İkinci Harekât doğubatı istikametinde adanın kuzeyine genişleme imkânı bahşetmiş, nihayet Türk kuvvetleri Lefke-Lefkoşa-Magosa hattına hâkim olmuşlardır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin ateşkes çağrısına uyulmuş; bu suretle Rumlar Lefkoşa’nın kendilerine ait ¾’lük büyük kısmını elde bulundurma imkânına sahip olmuşlardır. Kıbrıs Barış Harekâtı; iki tümen, iki hava indirme tugayı, bir amfibi alayının katılımı ile gerçekleştirilmiş ve Hava Kuvvetleri ile de desteklenmiş müşterek bir harekâttır. Planlanması ve ircası en zor askeri harekâtlardan biridir. Türk Kuvvetleri bu harekâtta 27 subay, 48 astsubay, 1 deniz sivil işçi ve 422 erbaş ve er olmak üzere toplam 498 kişi şehit vermiştir. Ancak, atalarına yaraşır askeri başarıyı tarihe kaydetmişlerdir

İçindekiler:

ÖNSÖZ

KISALTMALAR

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM KIBRIS’IN TARİHİ GELİŞİMİ, TÜRK VE İNGİLİZLERİN EGEMEN OLDUĞU DÖNEMLER, KIBRIS CUMHURİYETİ DENEYİMİ VE BARIŞ HAREKÂTI ÖNCESİ GELİŞMELER

A. KIBRIS ADASININ COĞRAFİ KONUMU

B. OSMANLI FETHİ ÖNCESİ KIBRIS

C. KIBRIS ADASININ FETHİ

D. OSMANLI İDARESİNDE KIBRIS’TAKİ DURUM

E. KIBRIS’IN İNGİLTERE’YE KİRALANMASI

F. İNGİLİZLERİN İDARESİNDE 1950’Lİ YILLARA KADAR KIBRIS

1. İNGİLTERE YÖNETİMİNİN KIBRIS’TAKİ İLK YILLARI

2. İNGİLTERE’NİN KIBRIS’A YERLEŞMESİNDEN SONRA LOZAN BARIŞ ANLAŞMASINA KADAR KIBRIS İLE İLGİLİ SİYASAL GELİŞMELER

G. 1950-1960 YILLARI ARASINDA KIBRIS KONUSUNDAKİ GELİŞMELER

1. TÜRKİYE’NİN KIBRIS POLİTİKASI

2. SELF-DETERMİNASYON

3. EOKA’NIN KURULUŞU VE TEDHİŞ HAREKETLERİ H. KIBRIS CUMHURİYETİ

1. ZÜRİH-LONDRA ANLAŞMALARI VE KIBRIS CUMHURİYETİNİN DOĞUŞU

I. 1962-1964 DÖNEMİ SİYASAL OLAYLARI VE KIBRIS CUMHURİYETİNİN ÇÖKÜŞÜ

J. AKRİTAS TÜRKLERİ İMHA PLANI VE 1963 YILI KANLI NOELİ

K. KIBRIS SORUNUNUN BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÜVENLİK KONSEYİ’NDE GÖRÜŞÜLMESİ VE KARAR SONRASI GELİŞMELER

1. B.M. GÜVENLİK KONSEYİ’NİN 4 MART 1964 TARİHLİ KARARI

2. KONSEY’İN 4 MART 1964 TARİHLİ KARARINDAN SONRA KIBRIS’TAKİ GELİŞMELER VE OLAYLAR

3. TÜRKİYE HÜKÜMETİNİN MÜDAHALE KARARI, “JOHNSON MEKTUBU” VE TOPLUMLARARASI GÖRÜŞMELER

L. ERENKÖY SAVAŞI

M. 1967-1974 ARASI GELİŞMELER

1. GENEL

2. MAKARİOS’A KARŞI YÜRÜTÜLEN İKTİDAR MÜCADELESİ İKİNCİ BÖLÜM KIBRIS BARIŞ HAREKÂTI

A. KIBRIS ADASININ JEOPOLİTİK ÖNEMİ

1. GENEL

2. KIBRIS’IN TÜRKİYE İÇİN JEOSTRATEJİK ÖNEMİ

3. KIBRIS’IN YUNANİSTAN İÇİN JEOSTRATEJİK ÖNEMİ

4. KIBRIS’IN BATI İÇİN JEOSTRATEJİK ÖNEMİ

5. SONUÇ

B. YUNANİSTAN’IN KIBRIS POLİTİKASI

C. 15 TEMMUZ DARBESİNİ MÜTEAKİP TÜRKİYE’DEKİ GELİŞMELER

D. TÜRKİYE’NİN KARARLILIĞI VE A.B.D.’NİN MÜDAHALEYİ ENGELLEME ÇABALARI

E. KIBRIS’A ÇIKARMA YAPILMADAN ÖNCE YAPILAN HAZIRLIKLAR

1. BİRLİKLERCE YAPILAN HAZIRLIKLAR

2. HAREKÂTIN GENEL PLANI

F. BARIŞ HAREKÂTININ BAŞLAMASI VE BAŞLICA MUHAREBELER

1. HAREKÂTIN İLK GÜNÜ VUKU BULAN SİYASİ GELİŞMELER

2. 20 TEMMUZ 1974 KIYIBAŞI HAREKÂTI

3. 20 TEMMUZ 1974 KOMANDO BİRLİKLERİNİN HAREKÂTI

4. RUMLARIN TANKLARLA KARŞI TAARRUZU

5. BARIŞ HAREKÂTININ İKİNCİ GÜNÜ GELİŞMELERİ

6. KOCATEPE MUHRİBİNİN BATIŞI

7. BARIŞ HAREKÂTI’NIN ÜÇÜNCÜ GÜNÜ GELİŞMELERİ

8. DARBOĞAZ’A TAARRUZ

9. LEFKOŞA HAVAALANI BOMBALANIYOR (22 TEMMUZ 1974)

10. TÜRK-İNGİLİZ SAVAŞINA KILPAYI

G. ATEŞKES KARARI ALINIYOR

1. 22 TEMMUZ 1974 GÜNÜ ANKARA’DA YAŞANAN ÖNEMLİ SİYASİ GELİŞMELER

2. 22 TEMMUZ 1974 GÜNÜ KIBRIS’TA GELİŞEN OLAYLAR

3. YUNANİSTAN VE KIBRIS RUM KESİMİNDEKİ ÖNEMLİ GELİŞMELER

4. DENKTAŞ-KLERİDES GÖRÜŞMESİ

H. CENEVRE GÖRÜŞMELERİ

1. BİRİNCİ CENEVRE GÖRÜŞMELERİ

2. İKİNCİ CENEVRE GÖRÜŞMELERİ

3. ARA ÇÖZÜM ÖNERİSİ

I. İKİNCİ BARIŞ HAREKÂTI

1. “ATİLLA” HATTI YA DA ÜÇ GÜN SAVAŞI

a. 14 AĞUSTOS 1974 GÜNÜ ASKERİ VE SİYASİ GELİŞMELERİ

b. 15 AĞUSTOS 1974 GÜNÜ ASKERİ VE SİYASİ GELİŞMELERİ

c. 16 AĞUSTOS 1974 GÜNÜ ASKERİ VE SİYASİ GELİŞMELERİ

d. 17 AĞUSTOS 1974 GÜNÜ ASKERİ VE SİYASİ GELİŞMELERİ

J. KATLİAMLAR

1. ATLILAR (ALOA) KATLİAMI

2. MURATAĞA VE SANDALLAR KATLİAMI

3. TAŞKENT (DOHNİ) KATLİAMLARI

4. ALAMİNYO KATLİAMI

SONUÇ

BİBLİYOGRAFYA (KAYNAKÇA)

EKLER

A. T.C. DIŞİŞLERİ BAKANI FERİDUN CEMAL ERKİN’İN 26 AĞUSTOS 1963 GÜNÜ CUMHURİYET SENATOSU’NDA YAPTIĞI KONUŞMA

B. RAUF DENKTAŞ’IN 4 MART 1964’TE B.M. GÜVENLİK KONSEYİ’NDE YAPTIĞI TARİHİ KONUŞMA

C. JOHNSON’UN MEKTUBUNUN TAM METNİ

D. TÜRK BARIŞ HAREKÂTINA KATILAN TÜRK GENERALLERİ

E. KIBRIS BARIŞ HAREKÂTI ŞEHİTLERİ

F. KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINA HAVAN TAKIM KOMUTANI OLARAK KATILAN PİYADE TEĞMEN MEHMET TIBIKOĞLU’NUN ANILARI

G. KAYSERİ HAVA İNDİRME TUGAYI’NIN KIBRIS BARIŞ HAREKÂTI’NDAKİ BELLİ BAŞLI FAALİYETLERİ

1. HAVA İNDİRME TUGAYININ KURULUŞU

2. TUGAYIN HÂLİHAZIR KURULUŞLARI İLE İFA EDEBİLECEĞİ GÖREVLER

3. TUGAYIN HAREKÂTA KATILAN BİRLİKLERİ

4. KIBRIS BARIŞ HAREKÂTININ İLK GÜNÜNDE TUGAYIN KONUMU

5. KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINDA İKİNCİ GÜN (21 TEMMUZ 1974)

6. KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINDA ÜÇÜNCÜ GÜN (22 TEMMUZ 1974)

7. KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINDA DÖRDÜNCÜ GÜN (23 TEMMUZ 1974)

8. KIBRIS BARIŞ HAREKÂTINDA BEŞİNCİ GÜN (24 TEMMUZ 1974)

9. BEŞİNCİ GÜNÜN SONUNDA DURUM H. AMFİBİ ALAY KOMUTANI ALBAY NEŞET İKİZ’İN AMFİBİ ALAYININ ÇIKARMA HAREKÂTI KONUSUNDA ANLATTIKLARI