ÖNSÖZ

Doğup büyüdüğüm ve ekmeğini yediğim Karamürsel’in kültür dünyamızda hep üstün bir yeri olsun istedim. Zira bu şirin ilçe, tarihte İLK’lerin misyonuna erişmiş ender beldelerdendir.

Karamürsel Belediyesindeki yerel yöneticiliğim yanında gazeteciliğin de verdiği şevkle 25 yıl boyunca Karamürsel ile ilgili sürekli araştırmalar ve derlemeler yaptım ve çok önemli sayılabilecek kaynaklara sahip oldum. Bu belge ve araştırmalarımdan önemli bir bölümü, ilk kez 3. baskısı gerçekleştirilen, elinizdeki bu eserde yer almış bulunmaktadır.

Bir gerçeğe dikkat çekmek isterim ki, bugün – maalesef- dar bir alanda varlığını sürdürmek zorunda kalan merkezi Karamürsel’in idari sınırları, eserimizde ele alınan tarihi konuların genişliği ile orantılı değildir; olmayacaktır. Zira tarihin kendi sürecinde yaşattığı Karamürsel elbette bugün yaşamakta olduğumuz Karamürsel değildir. 1880’li yıllarda 2 bin 125 kilometrelik bir alana sahip iken bugün o miktarın 258 kilometrekareye inmesi, ne tarihin tayin ettiği o gerçek Karamürsel’in, ne de Karamürsel’de yaşayanların hatalarıdır. Ancak o affedilemez hataların sahiplerini, en büyük yargı organı TARİH yargılamaktadır. Bence bu sürecin yargısı artık sona ermiş olup infazına geçilmiştir. Bunu anlamak için geriye dönüp şöyle bir hafızanızı yoklamanız, yeterli olacaktır.

Değerli okurlar,

‘Dünden Bugüne, KARAMÜRSEL’ adıyla 2 baskı yapan bu eserin 3. baskısında isim değişikliğine gittik. Değerli dostum mimar Tamer Genç’in teklifiyle bu esere ‘KAPTANI-I DERYA KARAMÜRSEL’ adı verildi; iyi de oldu…Çünkü Karamürsel ilçesi, Osmanlı Devletinin ilk Kaptan-ı Derya ünvanına sahip denizcisi Karamürsel Alp’in fethettiği çok önemli ve stratejik bir noktada yer almaktaydı. Ayrıca bu değişim eserde, bilişim ve kültürün evrensel değer olarak görüldüğü 21.yüzyıla uygun bir yapılanmayı da çağrıştırıyordu.

Eserin adı değişince tabii kapak kompozisyonu da değişti. Grafiker Oğuz Taşdan, mimar Tamer Genç’in katkılarıyla kitabımızın vitrini de ortaya çıktı. Dizgide Emel Elmas ve İbrahim Ülker’in büyük yardımlarını gördük, katkı ve yardımları olan herkese teşekkür ederim.

Her şey bu kadarla bitmiyordu. Eserin en önemli safhaları olan dizgisi ve baskısı için desteğe ihtiyacımız vardı. Bu destek, çok geçmeden Altıntaş Mermer Sanayinin sahipleri Sayın Mehmet Kan ve Sayın Hakkı Kan’dan geldi. Altıntaş Mermer Sanayii ve Yalova Altınova Tersane Girişimcileri Sanayii ve Ticaret A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Hakkı Kan ve Yönetim Kurulu Üyesi Sayın Mehmet Kan, bu eserin basımını üstlendiler ve böylece üne kavuşmuş yardımseverliklerini kültür alanına taşımış oldular. Kendilerine sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Bu eserin, bölgemize, ülkemize ve bu ülkenin insanlarına faydalar sağlaması dileği ile saygılarımı arz ederim.

Erdoğan ÖZDEMİR- Karamürsel – 2 Ağustos 2004

BİRİNCİ BÖLÜM – KARAMÜRSEL’İN BEŞERİ VE TARİHİ DURUMU

Karamürsel’in İklimi

A-Karamürsel’in Türkiye ve Bölgesindeki Yeri

B-Karamürsel’in Tarihçesi

1-OSMANLI DEVLETİ’NİN KURULUŞUNDAN ÖNCEKİ KARAMÜRSEL

-Arap-İslam Ordularının İstanbul’u Fetih Hareketlerinde Karamürsel 26

-İzmit’in Osmanlılar Zamanında Fethi 27

-Osmanlı Devleti Karamürsel Bölgesinde Mi Kuruldu? 29

-Osmanlı’nın İlk Tersanesi Bu Bölgede Kuruldu 31

-Osmanlı Türk Tarihinde Tersanecilik 31

-Osmanlıların İlk Tersanesi ve İlk Kaptan-ı Derya Karamürsel 33

2-OSMANLI DEVRİNDE KARAMÜRSEL 46

-Karamürsel Alp 53

-Karamürsel Bey ve Deniz Üssü 60

-Karamürsel Gemisi 71

3-İLK KURULUŞ VE GELİŞME DÖNEMİNDE; OSMANLILARIN FETİHLE GELEN EKONOMİK YAPISI 73

-Osmanlı Döneminde Karamürsel’in Ekonomisi 79

-Karamürsel Sepeti 100

-Osmanlılar Zamanında Karamürsel’de Tarım 104

4-OSMANLILAR DÖNEMİNDE KARAMÜRSEL’İN İDARİ, NÜFUS, KÜLTÜR VE EĞİTİM DURUMU 108

-Sosyal Durumu ve Nüfusu 111

-Kültür- Sanat 120

-Herkeszade Ahmet Paşa Camii ve Külliyesi 123

-Balibey İbn-i Ahmet Vakıf ve Külliyesi 127

5-MİLLİ MÜCADELE VE SONRAKİ DEVİRDE KARAMÜRSEL 130

-Karamürsel İşgal Ediliyor 143

-Karamürsel’de Milis Kuvvetlerinin Doğuşu 146

-Karamürsel’in İşgali Sırasında Şehit Olanlar 173

-Milli Mücadeleden Sonraki Karamürsel 175

-Atatürk’ün Karamürsel’i Ziyareti 180

-Karamürsel’de İlk Özel Banka 182

-Karamürsel’de Belediye Faaliyetleri 185

-Karamürsel’in Kaymakamları 215

-Karamürsel’in Belediye Başkanları 215

İKİNCİ BÖLÜM – KARAMÜRSEL’DE TOPLUMSAL HAYAT 217

-Bir Bölünmenin Hikayesi  219

-Karamürsel’in Etki Alanı 234

-Karamürsel’in Nüfus Hareketleri 235

-Karamürsel’in Ekonomik Yapısı 239

-Karamürsel’de Ticari Yapı 254

-Karamürsel’de Sanayi 255

-İpek Kağıt Sanayi ve Ticaret A.Ş. 260

-Altıntaş Mermer Sanayi ve Ticaret A.Ş. 263

-Küçük Sanatlar 266

-Karamürsel’de Sosyal Yapı 267

-Türk-Rus (93 Harbi) Harbi Sonunda Karamürsel’e Gelen Göçmenler 271

-Karamürsel’de Yapılaşma 278

-Karamürsel’de Ulaşım 280

-Karamürsel’de Sağlık ve Spor 283

-Karamürsel’de Eğitim-Öğretim 285

-Karamürsel’de Kültür 300

-Karamürsel’de Basın 311

-Karamürsel’in Toplumsal Yapısına Genel Bir Bakış 312

-Karamürsel’de İşgücü 315

-KARAMÜRSEL’E ÖZEL MEMBA SULARI 319

-Karamürsel’in Piknik ve Mesire Yerleri 323

-Karamürselbey Eğitim Merkezi Komutanlığı 327

-UNUTULAN DEPREMİN GERİ DÖNÜŞÜ 329

-KARAMÜRSEL’İN MANEVİ ŞAHSİYETLERİ 348

-SAYILI FIRTINALAR 356

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – KARAMÜRSEL’İN KÖYLERİ 368

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM – TÜRK SPOR HAYATINDA KARAMÜRSEL’İN ALTIN ADAMLARI 392