Sunuş

Türk Boğaziçi köylerine değinen monografi araştırmaları sayısı pek azdır (*). Köylerine olan sevgimi bilen Kandilli’li dostlarım, Köyleri üstüne bir makale, sayın Çelik Gülersoy ise bir broşür yazmamı önermişlerdi.

Bütün bu güzel öneri ve teşvikler karşısında hemen işe başladım. Fakat, araştırmalarım ilerledikçe o kadar çekici konular karşısında kaldım ki bunları şimdiki ve gelecek kuşaklara, ayrıntılariyle aktarabilmenin ancak bir kitap biçiminde gerçekleşebileceğiııi anladım ve o yönden çalışmalarımı sürdürdüm.

Boğaziçi’nin en çekici yerleşme merkezlerinden biri olan Kandilli’nin tarihçesi; hasbahçeler, saraylar, kasırlar, sahilsaraylar, yalılar, köşkler, çeşmeler, cami, mektepler ve daha bir yığın yapılana donatılmış bol anılarla doludur.

Kandilli’nin eski bir geçmişi vardır.

Kitabımda, Kandilli’yi sevip yurt edinmiş Türklerle, buraya ilgi gösterip oturmuş İngiliz, Fransız, Italyan, Belçikalı ve Hollandalı birçok yabancının adlarını ve yaşamlarnı sergilemeğe çalıştım.
Bu kitabımı, kaynakların elverdiği ve eski Kandilli’lerin anılarından da yararlanarak hazırladım.

Çalışmalarım sırasında büyük ilgi gösteren ve destek olan dostlarıma ve özellikle sayın Çelik Gülersoy’a bütün teşvikleri, kişisel arşivinden sağladığı nadide eski fotoğrafları için şükranlarımı sunmak isterim. Çelik Gülersoy tam bir «İstanbul Aşıkı» olduğu gibi «İstanbul’un sevgilisi» dir, kendisi Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’nun kıymetli bün-yesindeki olumlu çalışmalariyle bu lakaplara hak kazanmıştır, çünki, eski İstanbul’un kaybolmak tehlikesine yüztutmuş nice güzelliklerini durmadan araştırır ve bunların layık oldukları niteliğe getirilmelerine geniş bilgi ve becerisiyle katkıda bulunur.

Yıldız Parkında “Malta” ve “Çadır” Köşkleri ile müştemilatı, Emirgan Korusundaki “Sarı Köşk”, muhteşem “Çamlıca Tepesi” tesisleri, Kariye Müzesi çevre düzenlemeleri gibi ve İstanbul veya yurdun çeşitli köşelerindeki çalışmaları, ayrıca İstanbul’a değinen kitapları ve çeşitli broşür ve dergilerdeki yazıları büyük ilgi ve övgü ile karşılanmaktadır.

M. Celalettin Atasoy

İstanbul, 8 Haziran 1981

-ÖNSÖZ 3

-SUNUŞ 5

-Kandilli’nin Boğaziçindeki yeri7

-Boğaziçi’nin uzunluk, genişlik, derinlikleri, akıntıları ile bunların karşısında Kandilli’nin durumu 11

-Kandilli’nin tarih boyunca adları 12

-Kandilli Akıntıburnu 14

-Kandilli’nin kuruluşu ve gelişmesi 15

-Hasbahçeler 15

-Kandilli Hasbahçesi 16

-Tarih boyunca Kandilli’de Saray, Kasr ve Köşkler 17

-Eski Kandilli Sarayı ve müştemilatı nerede idi 22

-Kandilli’de tarihi eserler 22

-Tarihi Çeşmeler 22

-Tarihi Kuyular 25

-Tarihi Binektaşı 26

-Kandilli eski Hamamının «Su Haznesi» 27

-Kandilli de eski Değirmen 27

-Tarihi «Yalak Taşı» 27

-Tarihi büyük «Ihlamur ağacı» 27

-Tarihi «Çeki Demiri» 28

-Kandilli’de I. Sultan Mahmud camii 28

-Yanan eski camii yerine yapılan şimdiki cami 28

-Kandilli’de kiliseler 31

-Kandilli’de ayazma 32

-Kandilli’de eski kalıntılar 32

-Kandilli’de eski I. Mahmud Hamamı 34

-Kandilli’de eski ve yeni okullar 35

-Kandilli’nin kentle ulaşımı, Şirketi Hayriye ve sonrası 36

-Kandilli’nin Anadolu yakasındaki köylere uzaklığı 38

-Kandilli eski «Pazar Kayığı», Kandilli İskelesi 39

-Kandilli İskele Meydanı 39

-Kapamacı Meydanı 40

-Tarihi boyunca Kandilli’de çıkan yangınlar 41

-Kandilli’nin yeraltı su kaynakları 43

-Kandilli’nin kanalizasyonu 43

-Kandilli’nin Deniz Feneri 43

-Kandilli Akıntıburnu’nda işaretçi «Bayrakçılar» 44

-Kandilli’nin iklimi 45

-Kandilli’de balıkçılık, Voli ve Dalyanlar 45

-Kandilli sınırları, meydan, cadde ve sokak adları 46

-Kandilli yazmaları 48

-İcadiye köşkü 49

-Kandilli Rasadhanesi (Gözlemevi)51

-Bostancıbaşı defterleri 53

-Bostancıbaşı defterlerindeki kayıtlara göre Kandilli’de yüzyıllar boyu eski yalılar ve sahiplerinin adları 55

-Kandilli’de eski yalılar 63

-Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa Yalısı 64

-Ferik İsmail Paşa Yalısı 69

-Mehmed Abud Efendi Yalısı 71

-Server Paşa Yalısı ve Köşkü 72

-Kont Ostrorog Yalısı 73

-Manford Yalısı, Glavany-Lorando’lar Yalısı (Şimdiki Hadi Semi Yalısı) 76

-Mısırlı Prens Mustafa Fazıl Paşa Sahilhanesi sonradan Cemile Sultan Sahilsarayı 76

-Edib Efendi Yalısı 87

-Clifton Yalım (Klifton) 89

-Van Brantioombe Yalısı (Brantikomb) 92

-Tarihi boyunca Kandilli’de iz bırakmış yalılardan bazıları 92

-Adile Sultan Sarayı (Şimdi Kandilli Kız Lisesinin bir bölümü) 93

-Adile Sultan Sarayının okul haline geçmesi 95

-Kandilli Kız Lisesi 95

-Adile Sultan 97

-Edebiyatta Kandilli : 106

A – Geçen yüzyıllarda Kandilli’yi dile getiren Şairlerimiz

-Edebiyatta Kandilli : 109

B  – Kandilli’yi dile getiren çağdaş şair, edib ve yazarlarımız

-18. Yüzyılda Boğaziçinde bir Sadrazamla bir şair arasında geçen öykü 113

-Kandilli tarihine adları karışanlar 113

-Kandilli’de önceleri oturan yabancı uyruklu aileler 116

-Sıraevler Sokağı 117

-Sıraevler Sokağında oturanlar 118

-Hanımoğlu Yokuşu Sokağında oturanlar 120

-İskele Caddesi 121

-Kandilli-Vaniköy yolu 121

-Kandilli’de mezarlıklar 123

-Kandilli mezarlığı (Küçüksu yanında) 124

-Göksu’da Anadoluhisarı mezarlığında Kandillili’lere ait mezarlar 126

-Kandilli’de eski Vaniköy Mezarlığı 126

-Kandilli’de Hıristiyan mezarlığı 131

-Kandilli üstüne çeşitli bilgiler 131

-BİBLİYOGRAFYA 137

-İÇİNDEKİLER 141