Doğu Akdeniz önemli medeniyetlerin ve bu medeniyetlerin şekillendirdiği zengin bir sosyal hayatın beşiği olageldi. Ticaret, siyaset ve diplomasi bu zenginliği hem şekillendirdi hem de bu zenginliğin içinde şekillendi. Ortaçağ Akdenizi’nde Memlûk Sultanlığı’nın, Kilikya Ermeni Krallığı’nın ve Bizans İmparatorluğu’nun etki alanındaki tüccarların faaliyetlerini, tüccar grupları ve siyasal yapılar arasındaki ilişkileri merkeze alan Hilal ile Haç Arasında Hayatlar, farklı siyasal güçlerin birbirleriyle kurdukları diplomatik ilişkilerde ticaretin rolünü, etkisini, bu etkilerin tüccarlar üzerinden ilerleyen dinamizmini Akdeniz’in olanca canlılığıyla aktarıyor. Yalnızca ürün gruplarına, ticaret istatistiklerine odaklanmayan, bunların yanı sıra siyasal güçlerin yönlendirmelerini, ambargolarını, yasaklarını, teşviklerini de sosyal hareketliliğe etkisiyle beraber değerlendiren ayrıntılı bir tablo sunuyor.

“…bu çalışmada, Memlûk Sultanlığı’nın, Bizans İmparatorluğu ve Kilikya Ermeni Krallığı ile denizaşırı ticareti ve bu ticareti devam ettirmek için giriştiği diplomatik ilişkileri üzerinden Doğu Akdeniz’de gerçekleşen ticaret ve bu ticarette etkin tüccar grupları anlatılmıştır. (…) sevkiyatını yaptıkları ürünlere (köle, demir, kemere ve döşeme kerestesi), miktarlarına, mali karşılıklarına, tüccarların alışverişlerde kullandıkları sikkelere, taşımacılıkta yararlandıkları gemilerin çeşitlerine, gemilerin sahiplerine, rotalarına, sevkiyat gerçekleştirdikleri çeşitli limanlara, tüccarların ürünlerini indirdikten sonraki satış yöntemlerine ve çeşitli ortaklıklar başta olmak üzere uyguladıkları ticaret usullerine kadar birçok bilgiye ulaşılmıştır.”

Ahmet Usta

-KISALTMALAR 11

-ÖNSÖZ 13

-GİRİŞ 21

-Kullanılan kaynaklar 26

-İslâm kaynakları 26 Latin kaynakları 31

-Bizans kaynakları 37

-Ermeni ve Süryânî kaynakları 38

-Araştırma eserleri 39

-Yöntem 49

-Doğu Akdeniz ticaret tarihine dair modern anlayışın oluşmasında belirleyici yaklaşımlar 51

BİRİNCİ BÖLÜM – ORTAÇAĞ DOĞU AKDENİZ TİCARETİNİN KAVŞAK NOKTALARI VE MEMLÛK SULTANLIĞI 69

-13. yüzyılda Doğu Akdeniz’in genel durumu: Ticarete yön veren siyasi gelişmeler 70

-Mısır’da Memlûk hâkimiyetine kadar İslâm devletlerinin Bizans İmparatorluğu ve Kilikya Ermeni Krallığı ile ilişkileri 87

-Memlûk ülkesinde ticaret merkezleri, şehirler ve limanlar 102

-Memlûk ülkesinde tüccar grupları 110

-İtalyan şehir devletleri ve tüccarları 111

-Bizanslı tüccarlar 118

-Memlûk tüccarları ve Kârimîler 121

-Kilikya Ermeni Krallığı ve Bizans İmparatorluğu’ndan Memlûk idaresindeki Mısır’a ticaret 129

-Kilikya Ermeni Krallığı’nın ticari açıdan Memlûkler için önemi 130

-Bizans İmparatorluğu’nun ticari açıdan Memlûkler için önemi 135

İKİNCİ BÖLÜM – DOĞU AKDENİZ’DE TİCARET-SİYASET İLİŞKİSİ 141

-Memlûklerin erken dönem diplomatik ilişkilerine genel bakış 142

-Memlûklerin Bizans İmparatorluğu ve Kilikya Ermeni Krallığı ile diplomatik ilişkileri (1260-1291) 147

-Bizans İmparatorluğu ile diplomatik ilişkiler 149

-Kilikya Ermeni Krallığı ile diplomatik ilişkiler 163

-Siyasetin bir parçası olarak ambargolar ve Doğu Akdeniz’de korsanlık faaliyetleri 170

-Ambargolar süreci ve ticari yasaklamalar 171

-Doğu Akdeniz’de korsanlık faaliyetleri ve korsanlar 178

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – MEMLÛKLERİN BİZANS İMPARATORLUĞU VE KİLİKYA ERMENİ KRALLIĞI İLE KARŞILIKLI TİCARETİ: DOĞU AKDENİZ TÜCCARLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1260-1291)  187

-Memlûk-Bizans ticari ilişkileri ve tüccarlar 188

-Kilikya Ermeni Krallığı ile ticari ilişkiler ve tüccarlar 203

-Ticareti engelleyen faktörler ve engellerin aşılması 218

-Belgelerde taşınan ürünlerin gizlenmesi 219

-Belgelerde sevkiyatın nereye yapıldığının gizlenmesi 224

-Memlûklerin Bizans ve Kilikya Ermeni Krallığı ile ticaretine dair farklı örnekler: Gemi enkazları ve sikkeler 231

-Olumsuzluklar ile mücadele: Memlûk Sultanlığı’nın ticareti canlı tutmak için aldığı tedbir ve verdiği teşvikler 233

-SONUÇ 239

-EK TABLO: Çalışmada Kullanılan, 1274-1289 Tarihlerini Kapsayan, Noter Belgelerinin Yer Aldığı Detaylı Liste 243

-KAYNAKÇA 251

-DİZİN 269