ÖZET

Uluslararası literatürde Türk Boğazları olarak yer alan; İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı; Türk hakimiyetine geçtiği son altı asırdır Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti açısından Dünya siyasetini etkileyen en önemli unsurların başında gelmektedir.

“Cumhuriyetin ilk yıllarında Türk Boğazları ve Boğazlar Komisyonu Başkanı Vasıf Paşa” adlı çalışmamızda; Boğazların kısa bir geçmişi anlatırken, Atatürk Türkiyesi’nin Lozan’dan Montreaux’a giden mücadelesinin bir özeti de verilmektedir.

Vasıf (TEMEL) Paşa, Osmanlı ve Cumhuriyet Denizciliği dönemlerinde görev yaptığı 44 yıl boyunca A.B.D ve İngiltere’de diplomatik görevler, Hamidiye, Barbaros ve Reşadiye zırhlılarının komutanlıkları, Balkan Savaşında Donanma Kurmay Başkanlığı, I. Dünya Savaşında Bahriye Müsteşarlığı ile Cumhuriyet Döneminde Boğazlar Komisyonu Başkanlığı gibi son derece önemli görevlere bulunmuştur.

Vasıf Paşa’nın hayatı ve Boğazlar Komisyonu Başkanlığı sırasındaki faaliyetlerinin incelenmesinde görülen bir başka husus ta; Mustafa Kemal Atatürk’ün yakın çalışma arkadaşlarını seçerken kullandığı kriterlerdir. Nitekim Vasıf Paşa uluslararası anlam taşıyan bu görevinde Türkiye Cumhuriyeti’nin Boğazlardaki hükümranlığının tamamlanmasına yönelik başarılı hizmetlerde bulunmuştur.

Mustafa Hergüner

Bağlantı:

https://tudav.org/wp-content/uploads/2018/04/Cumhuriyetimizin_ilk_yillarinda_Turk_Bogazlar.pdf

-Önsöz

-Giriş

-Özet

-Kısaltmalar

BİRİNCİ BÖLÜM – CUMHURİYETİMİZİN İLK YILLARINDA TÜRK BOĞAZLARI

A-TÜRK BOĞAZLARI

B-BOĞAZLAR COĞRAFYASI

C-BOĞAZLARIN HUKUKİ STATÜSÜ

1- Mutlak Kapalılık

2- Sözleşmeli Kapalılık

3- I. Dünya Savaşında Türk Boğazları

4- Kurtuluş Savaşında Türk Boğazları

D- LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI VE TÜRK BOĞAZLARI

1- Lozan Barış Antlaşması

2- Boğazlar Komisyonu

3- Kabotaj Kanunu ve Türk Boğazları

İKİNCİ BÖLÜM – BOĞAZLAR KOMİSYONU BAŞKANI VASIF PAŞA

A-EĞİTİMİ VE SUBAYLIĞININ İLK YILLARI

1- Londra Deniz Ateşeliği

2- II. Meşruiyetin İlanı ve Vasıf Bey

3- Washington Deniz Ateşeliği ve Londra’ya Tekrar Gidiş

4- Balkan Savaşları ve Vasıf Bey

a- İmroz Deniz Savaşı

b- Mondros Deniz Savaşı

c- Şarköy Çıkarması

5- Londra’ya Tekrar Gidiş

B- BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI VE VASIF BEY (PAŞA)

1- Vasıf Bey’in Karargah Faaliyetleri

2- Vasıf Bey’in Eğitim Faaliyetleri

C- MONDROS MÜTAREKESİ VE VASIF PAŞA

D- LOZAN ANDLAŞMASI VE BOĞAZLAR KOMİSYONU BAŞKANI VASIF PAŞA

1- Lozan Barış Antlaşması

2- Boğazlar Komisyonu’nun Faaliyetleri

3- Vasıf Paşa’nın Boğazları Millileştirilmesindeki Gayretleri

E- EMEKLİYE AYRILIŞI

-Sonuç

-Ekler

-Kaynakça