GİRİŞ

Salih oğlu Harun diye hitap edilen, 1303-1887 Trabzon Sürmene-Araklı Kayacık köyü doğumlu (eski adı Kizirnos) Harun Tekinbaş 1908-1918 Çanakkale Deniz Cephesi’nde Avnillah Korveti’nde, Eylül 1910’da Turgut Reis Zırhlısı’sında, yedi ay sonra ise Barbaros Zırhlısı’nda olmak üzere dört yıl askerlik yapmıştır.

Babası Yusuf oğlu Salih Yemen savaşında şehit olmuştur.

Harun Tekinbaş 16 Aralık 1912 İmroz, 18 Ocak 1913’de Limni Adası’nın 12 mil güneydoğusunda yapılan Mondros Yunan Deniz Savaşları’na Barbaros Zırhlısı katılmıştır. Mondros Savaşı’nda hafif yaralanmıştır. 8 Ağustos 1915’te Bolayır önlerinde İngiliz E-11 denizaltısı tarafından batırılan Barbaros Zırhlısı’sından sağ olarak kurtulmayı başarmıştır. Bu savaşlardan sonra terhis olan ve köyüne dönen kahraman denizci, şehit oğlu Gazi Harun Tekinbaş, 12 Ekim 1972 tarihinde köyünde görevini tam olarak yapan askerlerin kalp huzuru içinde vefat etmiştir.

Ben Ömer Tekinbaş, dedem Harun Tekinbaş’ın görev yaptığı gemilerle ilgili anlattığı (özellikle Barbaros Zırhlısı ile ilgili) anılarını, tutuğum notlardan ve çeşitli kaynaklardan da faydalanarak bu kitapla sizlere aktarmak istedim.

Bu kitap çalışması sırasında belirlediğim; dedem Harun Tekinbaş’ın 4 Eylül 1915’de Çanakkale’de devriye görevi yapan 32 no’lu gemi, İngiliz E-7 denizaltısının yakalanışı ve 32,18, 20 no’lu devriye botlarında görev alan personel isimlerinin (bazı eksikleri olmasına rağmen) iyi bir kaynak olacağı inancındayım.

Ayrıca dedem Harun Tekinbaş’ın 1908-1918 yılları arasında İstanbul, Çanakkale Deniz Cephesi, Balkan ve 1. Cihan Harbi döneminde yaptığı askerliği ile ilgili anlatımlarını derledim. Vasiyeti doğrultusundaki kaynaklardan, duyarlı dost ve arkadaşlarımın bilgi desteklerinden yararlanarak; rahmet ve minnetle andığım başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk, dedem, onun silah arkadaşları olmak üzere tüm şehit ve gazilerimizin anısına, gelecek nesillere miras bırakmak istedim.

TEŞEKKÜR

Yaklaşık 10 yıl süren kitap hazırlama çalışmalarımda bana yardımcı olan MTA Sismik-1 gemisinde 1994-1995 yıllarından beri çarkçıbaşı olarak görev yapan iş arkadaşım E. Alb. Şahin Aldoğan’a, Kocaeli’nde MTA Marmara Bölge Müdürlüğü bilgisayar yazı işleri teknik elemanlarına şükranlarımı sunarım.

Beşiktaş Tarihi Deniz Müzesi Arşiv Komutanlığı Kütüphanesi Müze Müdürü Sn. Albay Ali Rıza İşipek’e ve tüm çalışanlarına teşekkür ederim. Mecit Çeliktaş ve Deniz Çeliktaş kardeşlere, Kastaş Yayınevi sahibi Erendiz Kasnak’a teşekkür eder saygılarımı sunarım.

Ömer Tekinbaş

Giriş 5

BİRİNCİ BÖLÜM – Barbaros Hayreddin veya Kurfürst Friedrich Wilhelm 7

-İnşası 8

-Hizmet Dönemi 9

-Boxer Ayaklanması 9

-Modernizyonu ve Osmanlı Donanmasındaki Hizmeti 10

-İlk Balkan Savaşı 10

-I.Dünya Savaşı 13

-Georgios Averof Zırhlısı 14

İKİNCİ BÖLÜM – Barbaros Zırhlı’sında Usta Gemici Harun Tekinbaş 16

-Kayacık Köyünden Çanakkale’ye 18

-Avnillah Zırhlı Korveti 24 Şubat 1912’de Beyrut Limanınında Batırıldı 23

-Harun Tekinbaş’ın Balkan ve I. Dünya Harbi’nde Görev Yaptığı Turgut Reis ve Barbaros Zırhlıları 24

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – İmroz ve Mondros Deniz Muharebeleri Balkan Harbi Deniz Harekatı

-İmroz Deniz Muharebesi (16 Aralık 1912) 27

-Türk Donanmasının Boğaz’dan Çıkışı, Keşif ve İlk Temas 27

-Savaşın Birinci Devresi 31

-Savaşın Sonu 43

-İki Tarafın Hasarları ve Zayiatı 45

-İmroz Deniz Savaşı Hakkında Yorum 47

-18 Ocak 1913 Mondros Deniz Muharebesi 50

-Ateşler Neden Etkisiz 53

-18 Ocak 1913 günü 56

-18 Ocak 1913 Yunan Mondros Deniz Muharebesi’nde Barbaros Zırhlısı’nda ki Can Kaybı ve Yaralılar 58

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM – Balkan Harbi Deniz Harekatı Bulgar Cephesi 1912

-Çatalca Muharebesi’nin İlk Günü 61

-Taarruz ve Savunma Hazırlığı 67

BEŞİNCİ BÖLÜM – I. Dünya Savaşı’nda Genel Seferberlik 70

-Barbaros ve Turgut Reis Zırhlılarının Boğaz Savunmasındaki Görevleri 71

-Barbaros Zırhlısı ile Queen Elizabeth 73

-14 Mayıs-3 Haziran 1915 Olayları 74

-1915 Çanakkale Cephesi 75

-8 Ağustos 1915 Kurban Bayramı Arifesi Pazar Günü Seher Vakti Saat 04.00’de Barbaros Zırhlısı’nın Kaderi 77

-Barbaros Zırhlı’sında Serdümen Asker 1887 doğumlu Harun Tekinbaş’ın gözü ile Barbaros Zırhlısı ve 5.Ordu 82

-Ali Yalçın Eceabat Yalova Köyünden 98

-Barbaros Hayrettin Zırhlısı Süvari Yzb. Mehmet Mazhar ve Süvari Yzb. Mustafa Lutfu’nün Raporları 102

-Barbaros Zırhlısı’nın Batısında Şehit Olan Zabıtan Sınıfı 106

-Mülga Bahriye Nezareti – Barbaros’un Batısı Hakkında Belgeler 111

ALTINCI BÖLÜM – Barbaros Zırhlısı Kaderine Son Verileceğinden Habersizdi 115

-Barbaros’u Anlamak 140

-Askeri Tarih Araştırma Dergisi 2012 141

-Barbaros Zırhlısı Komutanı Muzaffer Adil Bey 160

-Komutan Cibali’li Mehmet Nazmi Bey 166

-Milli Mücadeleye Katılan Deniz Subayları 168

-Umuru Bahriye Müdürlüğü Teşkili 189

YEDİNCİ BÖLÜM – Rusya ile Başlayan Harpten Çanakkale Muharebesi’ne Kadar İki Taraf Arasında Düşmanlığın Başlangıcı 196

-22 Haziran 1916 Rus İşgaliyle yapılan Muharebeler 197

-Kizirnos /Kayacık Köyünde Esir Düşenler ve Milis Harekatı 202

-1916 Doğu Cephesi Albay Selahaddin Adil Bey 204

-Lazistan Cephesi’nin Hareket Planı 205

-Beyannam-i Hümayun 206

-1915-1916 Yılları Rus işgali ve Sonrası 211

-2-3 Nisan Horyan Köyünde Askerlerimiz Pusuya Düşüyor 212

-Mustafa Kemal Atatürk’ün Cenaze Töreninin Deniz Kısmı 213