Tekne Poliçesi Genel Şartları’nın A.3 no.lu maddesi ile tekne sigortasında teminata dâhil ve istisna edilen rizikoların poliçeye eklenen özel şartlar ile belirleneceği ifade edilmiştir. Uygulamada özel şart olarak üç farklı tarihli çeşidi bulunan Enstitü Tekne Klozları kullanılmaktadır. Taraflar bu klozlardan herhangi birini seçmekte özgürdürler.

Sigortacılık piyasasında teminat kapsamını belirlemeye yarayan Enstitü Tekne Klozları Anglo – Amerikan hukuk sisteminin özellikleri dikkate alınarak hazırlanmıştır. Dolayısıyla Türk tekne sigortacılığı uygulaması farklı bir hukuk sistemine ait özel şartlar ile yürütülmektedir. Bu durum, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun denizcilik rizikolarına karşı sigortalar hakkında bir düzenleme içermemesi de göz önünde tutulduğunda, tekne sigortası sözleşmelerinin uygulanmasında olumsuzluklara yol açan önemli bir husustur. Dolayısıyla konunun önemini arttırmaktadır. Bu itibarla teminat kapsamını belirlemeye yarayan Enstitü Tekne Klozlarının hangi noktalarda emredici hükümlere aykırı olduğunu tespit etmek ve çözüm önerisi getirmek çalışmanın amaçları arasındadır.

Çalışmada tekne sigortasında teminat kapsamında yer alan rizikolar yabancı mahkeme kararları ışığında incelenmiştir. Ayrıca karşılaştırmalı hukuk incelemesi sonucunda elde edilen değerlendirmeler ile birlikte Türk hukukunda yer alan ilgili hükümler göz önünde bulundurularak, tespit edilen hukuki sorunlara çözüm getirmek amaçlanmıştır.

İçindekiler:

-Önsöz  5

-Özet  9

-Kısaltmalar Listesi  16

-Giriş  19

BİRİNCİ BÖLÜM – GENEL OLARAK TEKNE SİGORTASI

1. TEKNE SİGORTASI KAVRAMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ  21

I. Kavram  21

II. Hukuki Niteliği  22

2. TEKNE SİGORTASI SÖZLEŞMESİNE UYGULANACAK HUKUK KURALLARI  25

I. Türk Hukuku  25

A. Genel Olarak  25

B. Sigorta Sözleşmesi Şartları  28

1. Sigorta Sözleşmesi Genel Şartları  28

2. Sigorta Sözleşmesi Özel Şartları  32

3. Yabancı Dildeki Özel Şartların Türk Hukuku Bakımından Geçerliliği  34

4. Sigorta Sözleşmesi Şartlarının Sözleşme İçeriğine Dahil Olması  37

5. Sigorta Sözleşmesi Şartlarına İlişkin Sigortacının Bilgilendirme Yükümlülüğü  39

II. İngiliz Hukuku  42

A. Genel Olarak  42

B. 1906 tarihli Deniz Sigortaları Kanunu (Marine Insurance Act 1906)  43

C. Enstitü Tekne Klozları  44

1. Genel Olarak  44

2. 1.10.1983 Tarihli Enstitü Zaman Üzerine Tekne Klozları  46

3. 1.11.1995 Tarihli Enstitü Zaman Üzerine Tekne Klozları  47

4. Uluslararası Tekne Klozları  48

3. TEKNE SİGORTASI SÖZLEŞMESİNİN KURULUŞU  49

4. TEKNE SİGORTASI SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI VE DİĞER İLGİLİLER  53

I. Sözleşmenin Tarafları  53

A. Sigortacı  53

B. Sigorta Ettiren  54

II. Diğer İlgililer  56

A. Sigortalı  56

1. Genel Olarak  56

2. Sözleşmenin Temsilci Vasıtasıyla Akdedilmesi  58

B. İpotekli Alacaklı  60

5. SİGORTANIN KONUSU  64

I. Genel Olarak  64

II. Tekne Sigortasında Sigortalanan Menfaat  66

III. Tekne Sigortasında Menfaatin Kapsamına Giren Değerler  68

A. Gemi  68

B. Bütünleyici Parça ve Eklenti  70

İKİNCİ BÖLÜM – TEKNE SİGORTALARIYLATEMİNAT ALTINA ALINAN RİZİKOLAR

1. RİZİKO KAVRAMI VE RİZİKONUN SINIRLANDIRILMASI  73

2. GERÇEKLEŞEN RİZİKO İLE ZARAR ARASINDAKİ NEDENSELLİK BAĞI  76

3. TEMİNAT KAPSAMINDA BULUNAN RİZİKOLAR  78

I. Genel Olarak  78

II. Özen Yükümlülüğü (Due Diligence) Kavramı  81

III. Özen Yükümlülüğüne Tâbi Olmayan Rizikolar  85

A. Denizlerde, Irmaklarda, Göllerde ve Diğer Sefere Elverişli Sularda Meydana Gelen Rizikolar (Deniz Tehlikeleri)  85

1. Genel Olarak  85

2. Deniz Tehlikesinin Unsurları  87

a. Tehlike Gemi Denizdeyken Meydana Gelmelidir  87

b. Tehlike Denizin Tesiri ile Meydana Gelmiş Olmalıdır  88

c. Tehlike Tesadüfi Olmalıdır  90

ca. The Miss Jay Jay (1985) ve The CENDOR MOPU (2011) Davaları  95

3. Deniz Tehlikesi Teşkil Edebilecek Olaylar  99

a. Geminin Batması  99

aa. The DC Merwestone Davası (2013)  102

b. Geminin Kaybolması  103

c. Geminin Karaya Oturması  107

d. Çatma ya da Bir Cisimle Çarpışma  108

B. Yangın ve Patlama  110

1. Yangın  111

2. Patlama  113

C. Geminin Dışındaki Kimselerce Zor Kullanılarak Gerçekleştirilen Hırsızlık  114

1. The Andreas Lemos (1982) Davası  118

D. Deniz Haydutluğu  119

1. Genel Olarak  119

2. Deniz Haydutluğunun Tanımı  122

a. Uluslararası Hukukta Yer Alan Tanım  122

b. Deniz Hukukundaki Tanım  123

c. Deniz Sigortalarındaki Tanım  124

3. Unsurları  125

a. Kişisel/Özel Amaç  125

b. Zor Kullanma  127

c. Coğrafi Limit  129

ca. Republic of Bolivia v Indemnity Mutual Marine Insurance Co Ltd Davası  130

4. Deniz Haydutluğu ve Benzer Rizikolar Arasındaki İlişki  132

a. Deniz Haydutluğu ile Geminin Dışındaki Kişiler Tarafından Zor Kullanılarak Yapılan Hırsızlık Arasındaki İlişki  132

b. Deniz Haydutluğu ile El Koyma, İsyan ve Kötü Niyetli Hareketler Arasındaki İlişki  132

E. Denize Mal Atılması  135

F. Uydular, Hava Taşıtları, Helikopter veya Benzer Nesnelerle ya da Bunlardan Düşen Şeylerle, Kara Taşıtları, Rıhtım veya Liman Düzen veya Donanımı İle Temas  136

G. Nükleer Reaktörlerin veya Tesisatların Kazası veya Arızası  138

H. Deprem, Yanardağ Püskürmesi veya Yıldırım  139

IV. Özen Yükümlülüğüne Tâbi Olan Rizikolar  141

A. Genel Olarak  141

B. Kazanların Patlaması, Şaftların Kırılması, Makine veya Teknedeki Gizli Ayıp  143

1. Kazanların Patlaması  143

2. Şaftların Kırılması  145

3. Makine veya Teknedeki Gizli Ayıp  146

a. Genel Olarak  146

aa. Oceanic SS Co v Faber (The Zelandia) (1906) Davası  149

ab. Hutchins Brothers v Royal Exchange Assurance Corpn (The Ellaline) (1911) Davası  151

ac. Scindia Steamships Ltd v The London Assurance (The Jalavijaya) (1936) Davası  151

ad. Promet Engineering (Singapore) Pte Ltd v Sturge (The Nukila) (1997) Davası  153

b. Zıya veya Hasarın Bir Sürece Yayılması  155

c. Ek Riziko Klozları  156

C. Kaptan, Gemi Zabitleri, Gemi Adamları veya Kılavuzun İhmali  160

1. Genel Olarak  160

2. İhmal Kavramı  162

3. Sigorta Süresi Sona Erdikten Sonra Ortaya Çıkan Zararlar  166

D. Tamircilerin veya Çartererlerin İhmali  169

E. Kaptan, Gemi Zabitleri veya Gemi Adamlarının Barataryası  169

1. Barataryanın Tanımı ve Unsurları  169

2. Baratarya Teşkil Eden Olaylara Örnekler  174

3. Barataryanın Diğer Rizikolar ile İlişkisi  179

F. Yükleme, Boşaltma veya Aktarma İşlemleri Esnasında Meydana Gelen Kazalar  181

G. Kirletme Tehlikesi Klozu  182

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – TEMİNAT KAPSAMI DIŞINDA KALAN HÂLLER

1. GENEL OLARAK  185

2. ENSTİTÜ TEKNE KLOZLARI UYARINCA TEMİNAT DIŞINDA KALAN HÂLLER  187

I. Genel Olarak  187

II. Savaş Rizikoları  189

A. Savaş Rizikolarının Tarihsel Gelişimi  190

B. Savaş  194

C. İç Savaş, İhtilal, İsyan, Ayaklanma veya Bunlardan Kaynaklanan Toplumsal Karışıklıklar  196

D. Savaşa Taraf Olan Bir Güç Tarafından veya Bu Güce Karşı Yapılan Herhangi Bir Düşmanca Fiil  199

E. Zapt (El Koyma), Müsadere  200

F. Tutuklama, Engelleme ve Alıkoyma  206

G. Müsadere, Elkoyma, Tutuklama, Engelleme veya Alıkoymanın Sonuçları veya Bunlara Teşebbüs  208

H. Deniz Haydutluğu ve Barataryanın İstisna Edilmiş Olması  209

İ. Terk Edilmiş Mayınlar, Torpiller, Bombalar veya Diğer Terk Edilmiş Savaş Silahları  209

III. Grev Rizikoları  211

A. Grev, Lokavt ve İş Karışıklıkları  211

B. Kargaşa  213

C. Halk Hareketleri  215

D. Teröristler veya Politik Amaçlar ile Hareket Eden Herhangi Bir Kişi  216

IV. Kötü Niyetli Hareketler  218V. Atomik veya Nükleer Reaksiyon ve Radyoaktif Kirlilik  218

3. TEMİNAT KAPSAMI DIŞINDA KALAN DİĞER HALLER  219

I. Olağan Yıpranma ve Aşınma  219

II. Geminin Denize ve Yola Elverişsiz Olması  223

A. Türk Hukuku  223

1. Genel Olarak  223

2. Geminin Sınıflanması  227

a. Genel Olarak  227

b. Sınıflama Klozu  229

ba. Genel Olarak  229

bb. Sınıflama Klozunun Hukuki Niteliği ve Türk Hukuku Bakımından Geçerliliği  232

B. İngiliz Hukuku  236

III. Sigorta Ettiren Sigortalı ve Bunların Hukuken Fiillerinden Sorumlu Bulundukları Kişilerin Kusuru  240

A. Türk Hukuku  240

1. İhmal  241

2. Kast  242

B. İngiliz Hukuku  243

1. Sigortalının Pervasızca Hareketi (Wilful Misconduct of the Assured)  243

2. İspat Yükü  248

a. Genel Olarak  248

b. Continental Illinois National Bank & Trust Co. Of Chicago and Xenofen Maritime S. A. v. Alliance Assurance Co. Ltd. (1986) Davası  253

c. Compania Naviera Santi S. A v. Indemnity Marine Assurance Co. Ltd. (1960) Davası  255

d. Astrovlanis Compania Naviera S.A. v. Linard Davası (1972)  257

-Sonuç  259

EKLER

-Tekne Poliçesi Genel Şartları  269

-Institute Time Clauses – Hulls 1.10.1983  273

-Institute Time Clauses – Hulls 1.11.1995  285

-International Hull Clauses 1.11.2003  299

-Kaynakça  329

-Kavramlar Dizini  343