-İÇİNDEKİLER V

-KISALTMALAR CETVELİ XV

-ÖZET XXI

-ABSTRACT XXI

-GİRİŞ 1

BİRİNCİ BÖLÜM – GEMİ İPOTEĞİ VE GEMİ İPOTEĞİ İLE SİGORTA ARASINDAKİ İLİŞKİ

I. GEMİ FİNANSMANININ TARİHSEL GELİŞİMİ İÇERİSİNDE GEMİ İPOTEĞİNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ 8

A. ANTİK ÇAĞ’DAN 7. YÜZYILA KADAR OLAN DÖNEM 8

1. Antik Çağ’da Deniz Ticareti 8

2. Eski Yunan’da Deniz Ödüncü 9

a. Genel Olarak 9

b. Eski Yunan’da Hypothéke 11

3. Antik Roma’da Deniz Ödüncü ve Hypotheka 13

B. 7. YÜZYILDAN 15. YÜZYIL SONLARINA KADAR OLAN DÖNEM 16

1. Genel Olarak 16

2. Yeni “Deniz Ödüncü” 17

3. Commenda Akdi 19

4. Donatma İştiraki 22

5. Deniz Sigortaları 24

C. 15. YÜZYILIN SONLARINDAN GÜNÜMÜZE KADAR OLAN DÖNEM 27

1. Commenda ve Donatma İştirakinden Sermaye Şirketlerine Geçiş 27

2. Denizlerin Özgürlüğü İlkesi ve Gemi Sicilinin Ortaya Çıkışı 28

3. Gemi Rehnine İlişkin İlk Kanuni Düzenlemeler 31

4. Denizcilik Bankalarının Kuruluşu ve Modern Gemi İpoteği 33

II. GEMİ İPOTEĞİNİN SİGORTA TAZMİNATINI KAPSAMASININ DOGMATİK TEMELLERİ VE TARİHSEL GELİŞİMİ 35

A. GENEL OLARAK 35

B. YANGIN SİGORTALARI BAKIMINDAN İPOTEK VE SİGORTA ARASINDAKİ İLİŞKİ 37

1. Sigortacılık Uygulamasında İpotek ve Sigorta Arasındaki İlişki 37

2. İpotek ve Sigorta Arasındaki İlişkiye Dair İlk Kanuni Düzenlemeler ve Sigorta Genel Şartlarında Konunun Ele Alınışı 40

3. İpotekli Alacaklının Sigorta Tazminatı Üzerinde Hak Sahibi Olup Olmadığını Roma Hukuku Çerçevesinde Ele Alan Teoriler 44

4. Alman Medeni Kanunu ve Sigorta Sözleşmesi Kanunu Hükümlerine Göre İpotekli Alacaklının Korunması 51

C. DENİZ SİGORTALARI BAKIMINDAN İPOTEK VE SİGORTA ARASINDAKİ İLİŞKİ 53

1. Alman Hukuku 53

2. Türk Hukuku 58

3. İngiliz Hukuku 60

a. İpotekli Alacaklının Lehdar Olarak Atanması 61

b. Sözleşmeden Doğan Hakların İpotekli Alacaklıya Devri 61

c. İpotekli Alacaklıya Ait Menfaatin Gemi Malikinin Menfaati ile Birlikte Sigortalanması 62

d. İpotekli Alacaklıya Ait Menfaatin Ayrıca Sigortalanması 63

İKİNCİ BÖLÜM – GEMİ İPOTEĞİNİN SİGORTA TAZMİNATINI KAPSAMASININ HUKUKİ NİTELİĞİ VE UYGULANACAK HÜKÜMLER

I. GEMİ İPOTEĞİNİN SİGORTA TAZMİNATINI KAPSAMASININ HUKUKİ NİTELİĞİ 66

A. AYNİLEŞMİŞ ALACAK GÖRÜŞÜ 66

B. KİMİN OLACAKSA ONUN LEHİNE SİGORTA GÖRÜŞÜ 72

C. ŞAHSİ HAK GÖRÜŞÜ 75

D. İPOTEK HAKKI GÖRÜŞÜ 79

E. KANUNDAN DOĞAN ALACAK REHNİ GÖRÜŞÜ 81

F. KAİM DEĞER GÖRÜŞÜ 86

G. GÖRÜŞÜMÜZ 91

II. SİGORTA ETTİRENİN RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİNDEN ÖNCEKİ AŞAMADA TASARRUF YETKİLERİ 99

A. ALMAN HUKUKU 99

1. Bina Dışı Unsurlar Bakımından 99

2. Bina Bakımından 100

B. TÜRK/İSVİÇRE HUKUKU 104

1. Zaman Bakımından 104

2. Kapsam Bakımından 111

III. UYGULANACAK HÜKÜMLER 114

A. GEMİ İPOTEĞİNE İLİŞKİN TTK m. 1022 – m. 1029 ARASINDAKİ HÜKÜMLER 114

B. SINIRLI AYNİ HAKLARA İLİŞKİN TTK m. 1456 – 115

C. SİGORTA TAZMİNATININ BİR KAİM DEĞER TEŞKİL ETMESİ YÖNÜYLE UYGULANACAK HÜKÜMLER 121

1. Gemi İpoteğine İlişkin Diğer Hükümler ile Taşınmaz İpoteğine İlişkin Hükümler 121

2. Alacak Rehnine İlişkin Hükümler 123

3. Teslime Bağlı Taşınır Rehnine İlişkin Hükümler 126

D. SİGORTA SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA UYGULANACAK HÜKÜMLER 130

1. Türk Ticaret Kanunu’nun Sigorta Hukukuna İlişkin 6. Kitabı ve Türk Borçlar Kanunu Hükümleri 130

2. Sigorta Genel ve Özel Şartları 131

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – İPOTEKLİ ALACAKLIYI KORUMAYA YÖNELİK HÜKÜMLERİN UYGULANMA KOŞULLARI (TTK m. 1022(1))

I. TTK m. 1022 – m. 1029 ARASINDAKİ HÜKÜMLERİN UYGULANABİLMESİ İÇİN GEREKLİ ÖN ŞARTLAR 136

A. RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİNDEN ÖNCE GEMİ İPOTEĞİNİN KURULMUŞ OLMASI 136

B. GEMİ MALİKİNİN MENFAATİ İÇİN BİR SİGORTA YAPILMIŞ OLMASI 139

1. “Malik Menfaati” Kavramı 139

2. Malik Menfaatine İlişkin Sigortanın Kim Tarafından Yaptırıldığı 142

3. İpotekli Alacaklının Menfaatine Yapılan Sigortalar 144

4. Dain’i Mürtehin Kaydı İçeren Sigorta Sözleşmeleri 147

C. GEMİ İPOTEĞİNİN KAPSAMINA GİREN HUSUSLARLA İLGİLİ SİGORTA YAPILMIŞ OLMASI 149

1. Gemi İpoteğinin Kapsamına Giren Unsurlar 149

2. Gemi İpoteğinin Kapsamına Giren Unsurlara İlişkin Sigortalar 150

a. Tekne Sigortası 150

1. Bütünleyici Parça ve Eklenti Bakımından Özellik Arz Eden Durumlar 151

i. Eklentinin İpoteğin Kapsamı Dışında Tutulmuş Olması  151

ii. Bütünleyici Parça ve Eklentinin Gemiden Ayrılması 151

iii. Eklentinin Üçüncü Kişiye Ait Olması 153

2. Eklenti Niteliğinde Olmayan Kumanya ve Sarf Malzemeleri 155

3. Tekne Sigortalarında Teminat Altına Alınmış Olan Sorumluluk Rizikoları 156

b. P&I Sigortası 158

1. İngiliz ve Norveç Uygulamasında P&I Sigortası ve Gemi İpoteği Arasındaki İlişki 159

2. P&I Sigortalarının Gemi İpoteğinin Kapsamında Olup Olmadığına İlişkin Olarak Türk/Alman Hukuku’nda İleri Sürülen Görüşler 161

3. Görüşümüz 163

c. Alacak Sigortası 166

d. Tekne İnşaat Sigortası 168

II. SİGORTA TAZMİNATININ KAİM DEĞER OLARAK İPOTEĞİN KAPSAMINA GİRMESİ İÇİN RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİ ŞARTI 170

III. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN DEVAMI SIRASINDA İPOTEKLİ ALACAKLIYI KORUMAYA YÖNELİK TTK m. 1024 HÜKMÜNÜN UYGULANMASI İÇİN İPOTEĞİN SİGORTACIYA BİLDİRİLMESİ ŞARTI 171

A. GENEL OLARAK 171

B. GEMİ İPOTEĞİNİN SİGORTACIYA BİLDİRİLMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 173

C. GEMİ İPOTEĞİNİN MEVCUDİYETİ KONUSUNDAKİ BİLDİRİMİN İFASI 174

1. Bildirimi Yerine Getirecek Kişi ve Bildirimin Muhatabı 174

2. Bildirimin Şekli, İçeriği ve Zamanı 176

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM – İPOTEKLİ ALACAKLININ SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN DEVAMI SIRASINDA KORUNMASI (TTK m. 1024)

I. PRİM ÖDEME BORCUNDA TEMERRÜT 180

A. GENEL OLARAK 180

B. TTK m. 1024(1) HÜKMÜNÜN KAPSAMI 181

1. Sigorta Priminin Ödenmemesi Nedeniyle Sigorta Ettirene Ödeme Süresi Verilmiş Olması 181

2. Ödeme Süresi Sonunda Sözleşmenin Feshedilmiş Olması 185

3. İki Kez Haklı İhtar Gönderilmesi Sonucunda Sözleşmenin Feshedilmiş Olması 187

C. TTK m. 1024(1)’İN HÜKÜM VE SONUÇLARI 188

1. İpotekli Alacaklıya Bildirim Yapılması 188

2. İpotekli Alacaklıya Bildirim Yapılmamasının Sonuçları 190

D. SİGORTACININ İPOTEKLİ ALACAKLI TARAFINDAN YAPILAN ÖDEMEYİ KABUL ETME ZORUNLULUĞU (TTK m. 1029) 191

II. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN VAKTİNDEN ÖNCE SONA ERMESİ 193

A. GENEL OLARAK 193

B. TTK m. 1024(2)’NİN KAPSAMI 195

1. Sigorta Sözleşmesinin Vaktinden Önce Sona Ermesi 195

2. Sözleşmenin Vaktinden Önce Sona Ermesine Yol Açan ve TTK m. 1024(2)’nin Kapsamına Giren Durumlar 196

a. Sigorta Ettirenin Primin Yarısını Ödeyerek Sözleşmeden Cayması 196

b. Sigortacının Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlali Nedeniyle Sözleşmeden Cayması 197

c. Sigortacının Rizikonun Ağırlaşması ve Sözleşmesel Yükümlülüklerin İhlali Nedeniyle Sözleşmeyi Feshetmesi 200

d. Tarafların İfa Güçsüzlüğü 206

1. Sigortacının Aczi veya Hakkında Yapılan Takibin Semeresiz Kalması 207

2. Sigortacının Konkordato İlan Etmesi, Ruhsatının İptal Edilmesi Gibi Olağanüstü Hallerde Sözleşmenin Feshi 208

3. Sigorta Ettirenin Aczi veya İflası ya da Hakkında Yapılan Takibin Semeresiz Kalması veya Konkordato İlan Etmesi 210

e. Kısmi Hasar Meydana Gelmesi 211

f. Sigortacının Primi Tek Taraflı Olarak Arttırması 212

g. Sigorta Sözleşmesinin Vaktinden Önce Sona Ermesine Yol Açan Diğer Haller 213

1. İkale Sözleşmesi 213

2. Menfaat Sahibinin Değişmesi 213

3. Prim Farkı Talebinin Kabul Edilmemiş Olması 214

3. Sözleşmenin Vaktinden Önce Sona Ermesine Yol Açan ve fakat TTK m. 1024(2)’nin Kapsamına Girmeyen Durumlar 215

a. Sigortacının İflas Etmesi 215

b. Prim Ödenmemesi Yüzünden Sözleşmenin Vaktinden Önce Sona Erdirilmesi 218

C. TTK m. 1024(2)’NİN HÜKÜM VE SONUÇLARI 219

1. Sigorta Sözleşmesinin Vaktinden Önce Sona Erdiğinin İpotekli Alacaklıya Bildirilmesi 219

a. Bildirimin Amacı 219

b. Bildirimin Şekli ve İçeriği 219

c. Bildirim Yapılmamasının Sonucu 222

2. Sigorta Sözleşmesinin Sona Ermesinin İpotekli Alacaklıya Karşı İki Hafta Sonra Hüküm İfade Etmesi 223

a. Amacı 223

b. Sigorta Sözleşmesinin Sona Ermesinin İpotekli Alacaklıya Karşı İki Hafta Sonra Hüküm İfade Etmesinin Hukuki Niteliği 224

D. İPOTEKLİ ALACAKLININ SÜRE SONUNDA SÖZLEŞMEYE DEVAM ETMEK İSTEMESİ (TTK m. 1456(5)) 231

1. Sözleşmeye Devam Hakkının Gemi İpoteği Alacaklısı Açısından Önemi 231

2. Sözleşmeye Devam Hakkının Hukuki Niteliği 233

3. Sözleşmenin İpotekli Alacaklıya Devri İçin Gerekli Şartlar 234

4. Sözleşmenin İpotekli Alacaklıya Devrinin Hüküm ve Sonuçları 236

III. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN İÇERİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI 240

A. GENEL OLARAK 240

B. TTK m. 1024(4)’ÜN KAPSAMI 241

1. Sigorta Bedelini Azaltan Değişiklikler 241

2. Sigortacının Sorumlu Olduğu Tehlikenin Kapsamını Daraltan Anlaşmalar 242

C. TTK M. 1024(4)’ÜN HÜKÜM VE SONUÇLARI 243

1. Sözleşme Değişikliklerinin İpotekli Alacaklıya Bildirilmesi  243

2. Sigorta Sözleşmesinin Sona Ermesinin İpotekli Alacaklıya Karşı İki Hafta Sonra Hüküm İfade Etmesi 244

IV. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN GEÇERSİZ OLMASI 246

A. GENEL OLARAK 246

B. TTK m. 1024(5)’İN KAPSAMI 247

1. Aşkın Sigorta Nedeniyle Geçersizlik 247

2. Çifte Sigorta Nedeniyle Geçersizlik 249

C. TTK m. 1024(5)’İN HÜKÜM VE SONUÇLARI 251

BEŞİNCİ BÖLÜM – RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİ ÜZERİNE SİGORTA TAZMİNATININ ÖDENMESİ (TTK m. 1022(3) ve 1023)

I. SİGORTA TAZMİNATININ GEMİ MALİKİNE ÖDENMESİ 254

A. ZARARIN MEYDANA GELDİĞİ İPOTEKLİ ALACAKLIYA BİLDİRİLMİŞ LAKİN İKİ HAFTALIK BİR MÜDDET GEÇMESİNE RAĞMEN ALACAKLI BİR İTİRAZDA BULUNMAMIŞ İSE (TTK m. 1022(3)) 255

1. Sigorta Tazminatının TTK m. 1022(3) Uyarınca Gemi Malikine Ödenmesi İçin Gereken Şartlar 256

a. Rizikonun Gerçekleştiğinin İpotekli Alacaklıya Bildirilmiş Olması 256

b. İpotekli Alacaklının Gemi Malikine Yapılacak Ödemeye İtiraz Etmemesi 258

1. İtiraz Süresi ve İtirazın Şekli  258

2. İpotekli Alacaklının İtiraz Etmesinin Hüküm ve Sonuçları 260

2. İpotekli Alacaklının Gemi Malikine Yapılacak Ödemeye İtiraz Etmemesinin Hüküm ve Sonuçları 261

B. GEMİ MALİKİNİN SİGORTACININ KENDİSİNE ÖDEYECEĞİ TAZMİNATI, GEMİNİN ÖNCEKİ DURUMUNA GETİRİLMESİ MAKSADINA TAHSİS EDECEĞİ TEMİNAT ALTINA ALINMIŞ İSE (TTK m. 1023(1)) 262

1. Genel Olarak 262

2. Sigorta Tazminatının Gemi Malikine Ödenmesi İçin Gereken Şartlar 265

a. Kısmi Hasar Meydana Gelmesi 265

1. Önceki Duruma Getirme Kavramının Kısmi Hasara İlişkin Olması 265

2. Deniz Sigortalarında Kısmi Hasar Konusunun Düzenlenişi 267

3. Kısmi Hasarın Gemi İpoteğine İlişkin TTK m. 1130 ile İlişkisi 268

b. Ödemenin Önceki Duruma Getirme Amacıyla Kullanılacağı Konusunda Teminat Verilmesi 272

1. Teminat Koşulunun Amacı 272

2. Teminatın İfası 273

3. Sigorta Tazminatının Geminin Önceki Duruma Getirilmesi Amacıyla Ödenmesinin Sonuçları 275

a. TTK m. 1023(1) Açısından 275

b. TTK m. 1023(2) ile TTK m. 1023(1) Arasındaki İlişki 276

C. GEMİ MALİKİNİN SİGORTACININ KENDİSİNE ÖDEYECEĞİ TAZMİNATI GEMİ ALACAKLISI HAKKI SAHİPLERİNE VERECEĞİ TEMİNAT ALTINA ALINMIŞ İSE (TTK m. 1023(1)) 278

1. Genel Olarak 278

2. Sigorta Tazminatının Gemi Malikine Ödenmesi İçin Gerekli Şartlar  278

a. Gemi Alacaklısı Hakkının Meydana Gelmesi  278

1. Gemi Alacaklısı Hakkı Kavramı 278

2. Gemi Alacaklısı Hakkının Kapsamı ve Sigorta Tazminatı 281

3. Gemi Alacaklısına Verilmek Üzere Gemi Malikine Ödenecek Sigorta Tazminatının Sorumluluk Sigortasına İlişkin Olması 283

4. Sigorta Tazminatının Sadece Gemi İpoteğinden Önce Gelen Gemi Alacakları Bakımından Gemi Malikine Ödenebilecek Olması 288

b. Ödemenin Gemi Alacaklılarına Verilmek Amacıyla Kullanılacağı Konusunda Teminat Verilmesi 289

3. Sigorta Tazminatının Gemi Alacaklılarına Verilmek Amacıyla Ödenmesinin Sonuçları 289

II. SİGORTA TAZMİNATININ İPOTEKLİ ALACAKLIYA ÖDENMESİ 290

III. SİGORTA TAZMİNATININ TEVDİ YERİNE ÖDENMESİ 293

IV. İPOTEKLİ ALACAKLININ PARAYA ÇEVİRME HAKKINI KULLANMASI 295

ALTINCI BÖLÜM – SİGORTACININ SİGORTA TAZMİNATINI ÖDEMEKTEN KURTULMASI (TTK m. 1027) 299

I. SİGORTACININ SİGORTALIYA KARŞI SİGORTA TAZMİNATINI ÖDEMEKTEN KURTULMASINA RAĞMEN İPOTEKLİ ALACAKLIYA KARŞI BORCUNUN DEVAM ETMESİ 300

A. TTK m. 1027(1)’İN KAPSAMI 300

1. Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlali 304

2. Rizikonun Ağırlaşması 305

3. Zararın Büyümesini Engellemeye ve Rizikonun Saptanmasına Yönelik Çeşitli Yükümlülüklerin İhlali 310

4. Rizikonun Kasten Ya Da Kusurlu Bir Davranış Sonucunda Gerçekleştirilmesi 312

a. Özen Yükümlülüğüne Aykırılık 313

b. Rizikonun Kasten Gerçekleştirilmesi 315

B. TTK m. 1027(1)’İN HÜKÜM VE SONUÇLARI 317

II. SİGORTACININ HEM SİGORTALIYA HEM İPOTEKLİ ALACAKLIYA KARŞI SORUMLULUKTAN KURTULMASI 319

A. SİGORTA PRİMİNİN ZAMANINDA ÖDENMEMESİ 320

B. GEMİNİN DENİZE VEYA YOLA ELVERİŞSİZ BİR HALDE YOLA ÇIKMASI 322

1. Denize Elverişlilik Kavramı 322

2. Deniz Sigortaları Bakımından Denize Elverişsizliğin Sonuçları 323

3. İpotekli Alacaklı Bakımından Geminin Denize Elverişsiz Olması 326

C. GEMİNİN BİLDİRİLEN VEYA MUTAT ROTADAN AYRILMIŞ OLMASI 328

1. Rotadan Sapma Kavramı 328

2. Deniz Sigortaları Bakımından Rotadan Sapmanın Sonuçları 329

3. İpotekli Alacaklı Bakımından Rotadan Sapma 330

III. GEMİ İPOTEĞİNİN SİGORTACIYA GEÇMESİ (TTK m. 1028) 331

A. İPOTEĞİN SİGORTACIYA GEÇMESİNİN ŞARTLARI 333

1. Sigortacının TTK m. 1024(2)(4)(5) ya da TTK m. 1027(1) Uyarınca İpotekli Alacaklıya Sorumluluğunun Doğması 333

2. Sigortacının Ödeme Yapması 334

B. HUKUKİ NİTELİĞİ 335

C. SİGORTACIYA İNTİKAL EDEN İPOTEĞİN DİĞER ALACAKLILAR ALEYHİNE İLERİ SÜRÜLEMEMESİ 340

-SONUÇ 341

-KAYNAKÇA 349

-KAVRAM ENDEKSİ 379