-ÖNSÖZ Ⅰ

-KISALTMALAR 1

-GİRİŞ 4

§1. GENEL OLARAK DENİZ YOLU İLE KONTEYNER TAŞIMALARI 9

A. Konteyner Taşımacılığının Tarihsel Gelişimi 9

B. Konteyner, Türleri ve Hukuki Niteliği 17

1. Tanım 17

2. Türleri ve Özellikleri 25

2.1. Kullanım amacına ve biçimsel özelliklerine göre sınıflandırma 25

2.2. Konteynerin temin edilme yöntemine göre sınıflandırma 31

2.2.1. Konteyner temininde başvurulan yöntemler 31

i. Genel olarak 31

ii. Konteyner kiralama sözleşmeleri 33

2.2.2. Konteyneri temin eden kişi bakımından sınıflandırma 37

2.3.Konteynerin tahsis edildiği kişi sayısına göre sınıflandırma 42

3. Hukuki Nitelik 48

3.1. Genel olarak 48

3.2. Türk Hukuku 55

3.3.Kanaatimiz 59

3.3.1. Genel değerlendirme 59

3.3.2. Konteynerin geminin yük bölümü niteliğinde olup olmadığına ilişkin değerlendirme 65

3.3.3. Türk yargı mercileri tarafından verilen kararlar çerçevesinde değerlendirme 74

C. Konteyner Taşımacılığının Özellikleri 79

Ç. Deniz Yolu ile Konteyner Taşımalarında Taşıyanın Sorumluluğuna İlişkin Düzenlemeler 86

1. Ulusal Düzenlemeler 86

2. Uluslararası Düzenlemeler 89

2.1. Emniyetli Konteynerler Hakkında Milletlerarası Sözleşme 89

2.2. Lahey ve Lahey/Visby Kuralları 91

2.3. Hamburg Kuralları 97

2.4. Rotterdam Kuralları 101

3. Multimodal Taşımalar Bakımından Değerlendirme 106

§2. DENİZ YOLU İLE KONTEYNER TAŞIMACILIĞINDA “ELVERİŞLİLİK” KAVRAMI VE TÜRLERİ 112

A. Genel Olarak 112

B. Konteyner Taşımalarında Geminin Elverişliliği 116

1. Denize, Yola ve Yüke Elverişlilik 116

1.1. Denize elverişlilik 116

1.1.1. Kavram 116

1.1.2. Kapsamı 119

i. Geminin teknesi 121

ii. Makine ve kazanlar 128

iii. Genel donatım 129

1.2. Yola elverişlilik 135

1.2.1. Geminin “teşkilatı” bakımından elverişlilik 137

1.2.2. Yükleme durumu bakımından elverişlilik 139

i. Genel olarak 139

ii. Genel Olarak Gemide Yükleme Faaliyetleri ve Geminin Elverişliliği ile İlişkisinin Belirlenmesi 144

a. Yükleme 146

aa. Konteynerlerin gemiye yüklenmesi ve eşyaların konteyner içerisine yüklenmesi faaliyetlerinin ayırt edilmesi 146

bb. Konteynerlerin gemiye yüklenmesi ile bağlantılı yola elverişlilik şartları 150

b. Konteynerlerin gemiye istifi 155

aa. Genel olarak 155

bb. Konteynerlerin güverteye istiflenmesinde yola elverişlilik şartları 160

c. Sabitleme (Lashing) ve konteynerlerin sabitlenmesinde yola elverişlilik şartları 165

1.2.3. Gemideki yakıtın yeterliliği bakımından elverişlilik 168

1.2.4. Gemi adamlarının yeterliliği ve sayısı bakımından elverişlilik 170

1.3. Yüke elverişlilik 172

1.3.1. Kavram 172

1.3.2. Konteyner taşımacılığında yüke elverişlilik 178

i. Güvertenin yüke elverişliliği 178

a. Genel olarak “güvertede taşıma” 178

b. Konteynerlerin güvertede taşınması 181

c. Konteyner taşımalarında güvertenin yüke elverişliliği için aranan şartlar 190

ii. Isı kontrollü (frigofirik) konteyner taşımaları bakımından değerlendirme 195

a. Dâhili soğutucu ünitesi bulunan konteynerler 196

b. Dâhili soğutucu ünitesi bulunmayan konteynerler 200

c. Isı kontrollü konteyner takip sistemleri 203

2. Denize, Yola ve Yüke Elverişlilik Kavramlarının Nisbiliği 207

C. Konteynerlerin Elverişliliği 214

1. Konteynerin Elverişliliğinin Geminin Elverişliliğinden Ayırt Edilmesi ve Aralarındaki İlişkinin Tespiti 214

2. Konteynerin Elverişliliği için Gerekli Şartların Belirlenmesi 221

2.1. Konteynerler için “genel” elverişlilik şartları 225

2.2. Konteynerlerin yüke elverişliliği 233

2.2.1. Genel olarak 233

2.2.2. Farklı konteyner türleri bakımından değerlendirme 235

i. Isı kontrollü konteynerler 235

ii. Açık ve platform konteynerler 244

iii. Standart, havalandırmalı ve tank konteynerler 246

2.2.3. Konteynerlerin istiflenmesi ve yüklenmesindeki kusurun konteynerin yolculuğun başlangıcındaki elverişsizliğinden ayırt edilmesi 252

2.3. Konteynerin taşıma aracı bakımından elverişliliği 266

§3. DENİZ YOLU KONTEYNER TAŞIMACILIĞINDA TAŞIYANIN BAŞLANGIÇTAKİ ELVERİŞSİZLİKTEN SORUMLULUĞU 269

A. Türk Hukukunda Taşıyanın Geminin ve Konteynerin Yolculuğun Başlangıcındaki Elverişsizliğinden Sorumluluğuna Uygulanacak Düzenlemelerin Tespiti 269

1. Geminin Başlangıçtaki Elverişsizliğinden Sorumluluk 270

2. Taşıyan Tarafından Temin Edilen Konteynerlerin Elverişsizliğinden Sorumluluk 274

2.1. Taşıyanın konteyner temininin hukuki niteliği 274

2.2. Uygulanacak hükümlerin tespiti 284

B. Gemi ve Konteynerin Yolculuğun Başlangıcındaki Elverişsizliğinden İleri Gelen Zararlardan Sorumluluk Şartları 299

1. Elverişsizliğin Yolculuğun Başlangıcında Mevcut Olması 300

1.1. Geminin başlangıçtaki elverişsizliği 303

1.2. Konteynerlerin başlangıçtaki elverişsizliği 310

1.2.1. Konteynerlerin elverişli hâlde bulunması gereken zaman diliminin belirlenmesi 310

1.2.2. Mahkeme kararları çerçevesinde değerlendirme 316

2. Eşyanın Zarara Uğramış Olması 328

2.1. Genel olarak 328

2.2. Gecikme zararları bakımından değerlendirme 331

2.3. Konteynerlerin zıyaı veya hasarı bakımından değerlendirme 336

3. Zarar ile Konteynerin veya Geminin Başlangıçtaki Elverişsizliği Arasında İlliyet Bağı Bulunması 338

C. İspat Külfeti 338

1. Genel Olarak İspat Yükü 338

2. Gemi Sınıflama Belgeleri ile Konteynerlerin Emniyetine ilişkin Belgelerin Rolü 342

2.1. Gemi sınıflama belgeleri 342

2.2. Konteyner onay plakası ve konteyner emniyet sertifikaları 347

Ç. Taşıyanın Gemi ve Konteynerin Başlangıçtaki Elverişsizliğinden Sorumluluğunun Hukuki Niteliği 353

§4. TAŞIYANIN SORUMLULUKTAN KURTULMASI 359

A. Genel Olarak 359

B. Taşıyanın Sorumluluktan Kurtulduğu Hâller 360

1. Taşıyanın Gerekli Dikkat ve Özeni Göstermesine Rağmen Eksikliğin Yolculuğun Başlangıcına Kadar Tespit Edilememesi 360

2. TTK m. 1180 ve m. 1181’de Düzenlenen Sorumsuzluk Sebepleri ve Taşıyanın Geminin ve Konteynerin Başlangıçtaki . Elverişsizliğinden Sorumluluğu Bakımından Değerlendirme 371

2.1. Yangın 374

2.2. Teknik kusur 381

2.3. Kurtarma 391

3. Eşyanın Cins ve Değerinin Kasten Gerçeğe Aykırı Bildirilmesi 395

3.1. Genel olarak 395

3.2. Taşıyanın sorumluluktan kurtulması için gerekli şartlar 398

3.3. Konteynerlerin veya Geminin Yolculuğun Başlangıcındaki Elverişsizliğinden Sorumluluğu bakımından değerlendirme 404

4. Muhtemel Sorumsuzluk Sebepleri ve Taşıyanın Yolculuğun Başlangıcındaki Elverişsizlikten Sorumluluğu Bakımından Değerlendirme 411

4.1. Yükleten, taşıtan ve eşyanın maliki ile bunların temsilcilerinin ve adamlarının fiil veya ihmâlleri 414

4.1.1. Yükletenin konteyner temin eden taşıyana yükün niteliği hakkında yanlış bilgi vermesi 414

4.1.2. Konteynerin yükletenin / adamlarının kusuru nedeniyle elverişsiz hâle gelmesi 415

4.2. Yükün kendine özgü cins ve niteliği 417

4.3. Ambalajların yetersizliği 425

5. Nedensellik Bağının Kesilmesi ve Özellikle Konteyner İçi İstifin Yükleten Tarafından Yapıldığı Hâller Bakımından Değerlendirme 428

6. Zıya, Hasar ve Geç Teslim Bildiriminin Zamanında veya Hiç Yapılmamasının Taşıyanın Başlangıçtaki Elverişsizlikten Sorumluluğu Üzerindeki Etkisi 433

6.1. Genel olarak zıya, hasar ve geç teslim bildirimi 433

6.2. Bildirimin yapılmasına ilişkin esaslar 436

6.3. Konteyner taşımalarında bildirim ve inceleme 444

6.3.1. Konteyner taşımalarında “haricen belli olan” ve “haricen belli olmayan” zarar ayrımı 444

6.3.2. İhbar süresi bakımından değerlendirme 448

6.3.3. Konteyner hasar (rezerve) tutanağında yer alan kayıtlar bakımından değerlendirme 455

C. Taşıyanın Geminin ve Temin Ettiği Konteynerin Elverişsizliğinden İleri Gelen Eşya Zararlarından Sorumlu Olmayacağı Yönündeki Sözleşme Şartlarının Emredici Hükümler Çerçevesinde Değerlendirilmesi 460

D. Konişmento Kayıtları Çerçevesinde Değerlendirme 464

§5. TAŞIYANIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN EYLEMLERİNDEN SORUMLULUĞU 469

A. Taşıyanın Adamlarının Eylemlerinden Sorumluluğu 469

1. Taşıyanın Fiillerinden Sorumlu Olduğu Kişilerin Belirlenmesi 469

1.1. Milletlerarası Düzenlemeler 472

1.2. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 476

1.2.1. Taşımada Kullanılan Geminin Adamları 478

1.2.2. Taşıyanın Taşıma İşletmesinde Çalışan Kişiler 484

1.2.3. Taşıyanın Kendisini Temsile Yetkili Kıldığı Kişiler ve özellikle Gemi Acentesi bakımından değerlendirme 486

1.2.4. Taşıyanın Navlun Sözleşmesinin İfasında Yararlandığı Diğer Kişiler 493

i. Liman İşletmeleri 496

a. Liman İşletmeleri tarafından verilen konteyner taşımacılığı hizmetleri 496

b. TTK m. 1178/3’teki Düzenleme Çerçevesinde Değerlendirme 499

aa. Genel Olarak 499

bb. Gümrük Mevzuatı çerçevesinde değerlendirme 503

cc. Limanın işleyişi ve verilen liman hizmetinin niteliği bakımından değerlendirme 509

ii. Gemi Sınıflama Kuruluşları 516

iii. Konteyner onay plakası ve konteynerlerin emniyetine ilişkin sertifikaları düzenleyen kuruluşlar 523

iv. Tersaneler ve konteyner tamir eden işyerleri 526

B. Taşıyanın Fiili Taşıyanın Eylemlerinden Sorumluluğu 530

1. Türk Ticaret Kanunu’nda ve Milletlerarası Düzenlemelerde Taşıyan 530

2. Fiili Taşıyan 535

3. Fiili Taşıyanın ve Akdi Taşıyanın Sorumlulukları Bakımından

Değerlendirme 545

§6. EŞYANIN TAŞINMASINI ÜSTLENEN FREIGHT FORWARDERİN ELVERİŞSİZ KONTEYNER TEMİNİNDEN İLERİ GELEN SORUMLULUĞU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME 552

A. Genel Olarak “Freight Forwarder” 552

B. Konteyner Taşımalarında “Freight Forwarder”in Rolü 559

C. Konteynerin Başlangıçtaki Elverişsizliğinden Sorumluluk Bakımından Değerlendirme 567

1. Genel Olarak Freight Forwarderin Konteynerlerin Başlangıçtaki Elverişsizlikten Sorumluluğu 567

2. Taşımayı Üstlenen Forwarderin Konteynerlerin Başlangıçtaki Elverişsizliğinden Sorumluluğu 577

§7. SORUMLULUĞUN SINIRLANDIRILMASI 586

A. Genel Olarak Taşıyanın Sorumluluğunun Üst Sınırının Belirlenmesi 586

1. Eşya Zıya ve Hasarı 594

1.1. Genel olarak 594

1.2. Koli ve Ünite Kavramı 595

1.3. Sorumluluğun Sınırlandırılması 602

2. Geç Teslimden İleri Gelen Zararlar 606

B. Konteyner Taşımaları Bakımından Sorumluluğun Üst Sınırının Belirlenmesi 608

1. Genel Olarak 608

2. Konteyner İçeriğine İlişkin Yükleten Beyanının Denizde Taşıma Senedine Geçirilmesi 625

3.Denizde Taşıma Senedine Eklenen Çekinceler Bakımından Değerlendirme 628

C. Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkının Kaybı 631

§8. TAZMİNAT İSTEMİNİN İLERİ SÜRÜLEBİLECEĞİ SÜRE 636

A.Genel Olarak 636

B.Rücu Davalarında Süre 640

1.Genel Esaslar 640

2.Yük Sigortacısının Rücu Hakkı Bakımından Değerlendirme 643

-SONUÇ 649

-KAYNAKÇA 686

-KARARLAR 726

-İNTERNET KAYNAKLARI 734