Adalar veya genel olarak kıyılar üzerinden gerçekleştirilen deniz alanları talepleri, eğer başka devletlerin deniz alanları talepleriyle çatışıyorsa sınırlandırma hukukuna giren bir durumdan söz edilmektedir. Çalışmamızın birinci bölümünden farklı olarak ikinci bölümünde, devletlerin ihtilaflı deniz alanları için öngörülen sınırlandırma hukukuna ilişkin kurallar; uluslararası sözleşmeler, uluslararası mahkeme ve tahkim kararları, öğretideki görüşler ve uluslararası teamül hukuku kuralları çerçevesinde açıklanmaktadır. Adaların deniz alanları sınırlandırılmasındaki rolü ve bu rol dahilinde sınırlandırmaya olan etkileri uluslararası mahkeme ve tahkim kararları açısından ele alınmaktadır.

İkinci bölümün son kısmında, sınırlandırma hukuku ve adaların bu hukuka göre edineceği roller ve etkiler temelinde Ege Denizi’nde Türkiye ile Yunanistan arasında gerçekleşecek muhtemel bir deniz alanları sınırlandırılmasında adaların etkileri tartışılmaktadır. Bu doğrultuda, ada ile kayalık ayrımının Ege Denizi’ndeki muhtemel deniz alanları sınırlandırmadaki önemi ve adaların kazanacağı etkiler ele alınmaktadır.

-ÖNSÖZ 7

-İÇİNDEKİLER  9

-KISALTMALAR 13

-GİRİŞ 15

BİRİNCİ BÖLÜM – ADALAR VE KAYALIKLAR REJİMİ

I. MET OLUŞUMLARI (High-tide Features) 19

A. Uluslararası Metinlerde Ada Tanımları ve Kayalık Kavramının Gelişimi 19

1. Kodifikasyon Çalışmalarında Ada Tanımları 20

2. 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi Hazırlık Çalışmaları 22

B. Ada Kavramının Unsurları 33

1. Doğal Olarak Oluşmak 34

2. Arazi Sahası (Kara Parçası) Olmak 38

3. Su ile Çevrili Olmak 41

4. Suların En Çok Yükseldiği Zaman Su Üstünde Kalmak 42

C. Kayalık Kavramı ve Unsurları 46

1. Adalar Rejimi ve Kayalık Kavramının Yeri 46

2. Kayalık Kavramının Unsurları 48

D. Ada veya Kayalık Sayılmayan Oluşumlar ve Yapılar 50

1. Cezir Yükseklikleri 50

2. Resifler 51

3. Yapay Adalar, Tesisler ve Yapılar 53

4. Takımada Devletleri 55

II. ADALAR VE DENİZ ALANLARI 57

A. Adalar ve Esas Hatlar 58

1. Normal Esas Hatlar 58

2. Düz Esas Hatlar 59

a) Birleşik Krallık v. Norveç Davası (Balıkçılık Davası) (1951) 59

b) Düz Esas Hatlar (Madde 7) 61

3. Körfezler 64

a) Hukuki Körfezler 64

b) Tarihi Körfezler (ve Tarihi Sular) 65

4. Nehirlerin Ağızları 67

5. Limanlar ve Demir Yerleri 68

B. Adalar ve Deniz Alanları 68

1. Karasuları 69

2. Bitişik Bölge 71

3. Kıta Sahanlığı 72

4. Münhasır Ekonomik Bölge 76

III. ADA VE KAYALIK AYRIMI 78

A. Madde 121’deki Ayrımın Önemi 78

B. Devlet Uygulamasında Adalar Rejimi 79

C. Uluslararası Mahkeme ve Tahkim Kararlarında Adalar Rejimi 82

1. Birleşik Krallık v. Fransa Tahkimi (Manş Denizi Tahkimi) (1977) 82

2. Danimarka v. Norveç Davası (Jan Mayen Davası) (1993) 83

3. Yemen v. Eritre Tahkimi (1999) 84

4. Katar v. Bahreyn Davası (2001) 85

5. Rusya Federasyonu v. Avustralya Davası (Volga Davası) (2002) 86

6. Nikaragua v. Honduras Davası (2007) 89

7. Malezya v. Singapur Davası (Pedra Branca Davası) (2008) 89

8. Romanya v. Ukrayna Davası (Karadeniz Davası) (2009) 91

a) Romanya’nın BMDHS Hazırlık Görüşmelerindeki Tutumu 92

b) Tarafların Savunmaları ve Serpents Adası Uyuşmazlığı 93

9. Nikaragua v. Kolombiya Davası (2012) 94

10. Kosta Rika v. Nikaragua Davası (2018) 97

11. Filipinler Cumhuriyeti v. Çin Halk Cumhuriyeti Tahkimi (Güney Çin Denizi Tahkimi) (2016) 98

a) Madde 121/3’ün Metinsel Yorumu 100

b) Madde 121/3’ün Bağlamsal ve BMDHS’nin Amacı ve Hedefi Açısından Yorumlanması 108

aa) Adalar, Kayalıklar ve Cezir Yükseklikleri Bağlamı 108

bb) Madde 121/3 ile Münhasır Ekonomik Bölgenin Amacı Arasındaki Bağlantı 110

cc) Madde 121/3’ün Hazırlık Çalışmaları 111

c) Tahkim Mahkemesi Yorumunun İlgili Met Oluşumlarına Uygulaması 112

12. Adalar Rejimi ve Uluslararası Teamül Hukuku 114

13. Değerlendirme 116

İKİNCİ BÖLÜM – ADALARIN DENİZ ALANLARININ SINIRLANDIRILMASINA ETKİLERİ

I. GENEL OLARAK DENİZ ALANLARININ SINIRLANDIRILMASI HUKUKU 119

A. Sınırlandırma Hukuku 120

1. 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi Öncesi Dönem 120

2. 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi 124

3. Deniz Alanlarının Sınırlandırılmasında Uygulanacak Kural 129

a) Uluslararası Sözleşmelerde Yer Alan Kuralların Değerlendirilmesi 129

b) İçtihat Hukuku ve Sınırlandırmanın Esasını Oluşturan Kural 131

B. Deniz Alanlarının Sınırlandırılmasında Dikkate Alınan Esas Kural ve İlgili Koşullar 134

1. Hakça İlkeler 134

2. İlgili ve Özel Koşullar 139

C. Sınırlandırma Yöntemleri 143

D. Adaların Sınırlandırmadaki Rolü 145

II. DENİZ ALANLARININ SINIRLANDIRILMASINDA ADALARIN ESAS NOKTA OLARAK KULLANIMI 147

A. Adalara Tam Etki Verilmesi 149

B. Adalara Kısmi Etki Verilmesi 150

C. Adalara Etki Verilmemesi 150

III. DENİZ ALANLARININ SINIRLANDIRILMASINDA ADALARIN İLGİLİ KOŞUL OLARAK KULLANIMI 152

A. Adalara Tam Etki Verilmesi 153

B. Adalara Kısmi Etki Verilmesi 155

C. Adalara Etki Verilmemesi 156

IV. ADALARA VERİLECEK ETKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE DİKKATE ALINAN DURUMLAR 157

A. Hakça İlkelere Uygunluk 158

B. Adaların Boyutu 160

C. Adaların Konumu 161

D. Adaların Siyasal Statüsü 165

E. Adaların İnsan Barınmasına veya Ekonomik Hayata Dair Durumu ve Kapasitesi 166

F. Değerlendirme 168

V. DEVLETLERARASI UYGULAMADA ADALARIN ROLÜ 170

VI. EGE DENİZİ’NDEKİ OLASI BİR TÜRKİYE-YUNANİSTAN DENİZ ALANLARI SINIRLANDIRILMASINDA ADALARIN ETKİLERİ 171

A. Ada ve Kayalık Ayrımının Ege Denizi’ndeki Önemi 172

B. Olası Bir Deniz Alanları Sınırlandırılmasında Adaların Rolü 173

-SONUÇ 179

-KAYNAKÇA  183