Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Doktora Programı çerçevesinde hazırlanan ve jüri önünde savunularak oybirliği ile kabul edilen bu çalışmada, 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’nde düzenlenen uyuşmazlık çözüm rejimi çeşitli açılardan incelenmiştir.
Doktora tezi, 2010 yılının Temmuz ayında savunulmuş, o tarihten basıma kadar geçen süre içerisinde konuya ilişkin olarak ortaya çıkan değişiklikler çalışmanın ilgili kısımlarına eklenmiştir.

İçindekiler:

• Birinci Bölüm
• 1982 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DENİZ HUKUKU SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ
• I. -DENİZ HUKUKU UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE TARİHSEL GELİŞİM-5
• 1. -Genel Olarak Uluslararası Uyuşmazlık Kavramı-6
• 2. -Uluslararası Toplumda Uyuşmazlıkların Barışçı Çözümü İlkesinin Gelişimi-9
• 3. -Deniz Hukuku Uyuşmazlıklarının Çözümünde Tarihsel Süreç-14
• A. -Genel Olarak-14
• B. -I. Deniz Hukuku Konferansı ve 1958 Cenevre Deniz Hukuku Sözleşmeleri-17
• C. -III. Deniz Hukuku Konferansı ve 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi-21
• II. -1982 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DENİZ HUKUKU SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜNE İLİŞKİN GENEL DÜZENLEMELER VE TARAFLARIN İRADESİNE TANINAN ÖNCELİK-27
• 1. -Genel Düzenlemeler-28
• 2. -Uyuşmazlıkların Tarafların Üzerinde Anlaştıkları Yollarla Çözümü-30
• A. -Uyuşmazlıkların Taraf Devletlerce Belirlenen Yollar Çerçevesinde Çözülememesi Halinde İzlenecek Usul ve Southern Bluefin Tuna Kararı-33
• a. Vakalar ve Hukuki Gerekçeler-34
• b. -Hakem Mahkemesinin Kararı-37
• c. -Southern Bluefin Tuna Kararına İlişkin Eleştiriler ve Kararın Etkileri-41
• B. -Genel, Bölgesel veya İki Taraflı Andlaşmalarda Düzenlenen Çözüm Rejimi ve MOX Santrali Kararı-45
• a. -Vakalar ve Hukuki Gerekçeler-45
• b. -Hakem Mahkemesinin Kararı-48
• c. -Karara İlişkin Değerlendirme-51
• III. -1982 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DENİZ HUKUKU SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE ZORUNLU YARGISAL ÇÖZÜM REJİMİ ve BU REJİMİN SINIRLARI-52
• 1. -Zorunlu Yargısal Çözüm Rejimi-52
• A. -Genel Olarak-53
• B. -Zorunlu Yargısal Çözüm Yolları ve Seçme Hakkı-54
• C. -Tahkim-57
• a. -Genel olarak-58
• b. -VII. Ek Uyarınca Tahkim-60
• aa. -Davanın Açılması-61
• bb. -Hakemlerin Listesi-62
• cc. -Hakem Mahkemesinin Oluşumu-62
• dd. -Taraf Ehliyeti-63
• ee. -Hakem Mahkemesinin Yargı Yetkisi-64
• ff. -Hakem Mahkemesinin Uygulayacağı Usul Kuralları-64
• gg. -Hakem Mahkemesinin Kararlarının Niteliği-65
• hh. -Hakem Mahkemesinin Uygulayacağı Maddi Hukuk Kuralları-66
• ii. -Değerlendirme-66
• c. -VIII. Ek Uyarınca Tahkim-69
• aa. -Davanın Açılması-70
• bb. -Hakemlerin Listesi-70
• cc. -Özel Hakem Mahkemesinin Oluşumu-71
• dd. -VIII. Ek’in 5. Maddesi Çerçevesinde Özel Hakem Mahkemesi Tarafından Yürütülen Soruşturma Faaliyeti-72
• ee. -Değerlendirme-74
• 2. -Zorunlu Yargısal Çözüm Rejiminin Sınırları-74
• A. -Genel Olarak-74
• B. -Zorunlu Yargısal Çözüm Rejiminin İstisnaları-75
• a. -Zorunlu Yargısal Çözüm Rejimine Getirilen İstisnaların İstisnaları-75
• aa. -Seyrüsefer ve Denizaltı Kablo ve Boru Döşenmesinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar-76
• bb. -Deniz Çevresinin Korunması ve Muhafazasına İlişkin Uyuşmazlıklar-77
• cc. -Değerlendirme-77
• b. -Deniz Bilimsel Araştırmalarına İlişkin Uyuşmazlıklar Konusundaki İstisnalar-79
• c. – Balıkçılık Faaliyetlerine İlişkin Uyuşmazlıklar Konusundaki İstisnalar-80
• C. -Zorunlu Yargısal Çözüm Rejiminin İhtiyari İstisnaları-81
• a. -Deniz Alanlarının Sınırlandırılması Konusundaki Uyuşmazlıklara İlişkin İhtiyari İstisnalar-82
• b. – Askeri Faaliyetlerden Kaynaklanan Uyuşmazlıklara İlişkin İhtiyari İstisnalar-85
• c. -Kıyı Devletinin Belirli Konulardaki Egemen Hak ve Yetkilerini Kullanmasından Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Çözümüne İlişkin İhtiyari İstisnalar-85
• d. -BM Güvenlik Konseyinin, BM Andlaşması Çerçevesinde Görevlerini Yerine Getirmesinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklara İlişkin İhtiyari İstisnalar-87
• D. – Değerlendirme-88
• IV. -1982 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DENİZ HUKUKU SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE UZLAŞTIRMA ve ZORUNLU UZLAŞTIRMA-89
• 1. -Uzlaştırma-90
• A. -Uzlaştırma Yoluna Başvurulması-91
• B. -Uzlaştırma Komisyonun Oluşumu-91
• C. -Uzlaştırma Komisyonun Uygulayacağı Usul Kuralları-92
• D. -Uzlaştırma Komisyonun Dostça Çözüm Önerilerinde Bulunma İşlevi-93
• E. -Uzlaştırma Komisyonunun Raporu-94
• F. -Uzlaştırma İşlemlerinin Sona Ermesi-95
• 2. -Zorunlu Uzlaştırma-95
• A. -Zorunlu Uzlaştırma Yoluna Başvuru-96
• B. -Zorunlu Yargısal Çözüm Rejimine Getirilen İstisnalara İlişkin Zorunlu Uzlaştırma-97
• C. -Zorunlu Yargısal Çözüm Rejimine Getirilen İhtiyari İstisnalara İlişkin Zorunlu Uzlaştırma-99
• D. -Değerlendirme-101
• İkinci Bölüm
• ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU MAHKEMESİ
• I. -ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU MAHKEMESİNİN KURULUŞU VE NİTELİĞİ-103
• 1. -Genel Olarak-103
• 2. -Mahkemenin Kuruluşu-103
• 3. -Mahkemenin Niteliği-104
• II. -ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU MAHKEMESİNİN YAPISI-107
• 1. -Mahkeme Üyeleri-107
• A. -Mahkeme Üyelerinin Özellikleri ve Seçimi-107
• B. -Mahkeme Üyelerinin Bağımsızlığını ve Tarafsızlığını Sağlayan Hükümler-111
• a. -Yargıçların Davaya Bakmaktan Memnu Olması veya Reddedilmesi-112
• b. -Yargıçlıkla Bağdaşmayan Faaliyetler-113
• c. -Yargıçlık Teminatı-114
• 2. -Başkanlık-114
• 3. -Mahkeme Kalemi-115
• 4. -Sözleşme’nin 289. Maddesi Çerçevesinde Uzmanlar-117
• 5. -Daireler-118
• A. -Deniz Yatağı Uyuşmazlıkları Dairesi-118
• B. -Özel Daireler-121
• a. -Basit Usul Dairesi-122
• b. -Daimi Daireler-123
• aa. -Balıkçılık Uyuşmazlıkları Dairesi-125
• bb. -Deniz Çevresi Uyuşmazlıkları Dairesi-125
• cc. -Deniz Alanları Uyuşmazlıkları Dairesi-125
• c. -Ad Hoc Daireler-126
• III. -ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU MAHKEMESİNİN YARGI YETKİSİ-127
• 1. -Kavramsal Çerçeve-127
• A. -Taraf Ehliyeti (Locus Standi)-128
• B. -Mahkemenin Maddi Yargı Yetkisi-132
• 2. -Mahkemenin Sözleşme’nin 287. Maddesi Uyarınca Seçimlik Yargı Yetkisi-135
• 3. -Mahkemenin Zorunlu Yargı Yetkisi-136
• A. -Mahkemenin Hakem Mahkemesi ve Özel Hakem Mahkemesi Kurulana Kadar İhtiyati Tedbir Kararı Alma Yetkisi-137
• B. -Mahkemenin Makul Bir Teminat Karşılığında Gemilerin Durdurulmasına Acilen Son Verilmesi ve Mürettebatın Derhal Serbest Bırakılması Başvurularındaki Yargı Yetkisi (Sözleşme, m. 292)-143
• a. -Sözleşme’nin 292. Maddesi ile Örtüşen Diğer Hükümler-146
• aa. -Sözleşme’nin 292. Maddesi ve 73/2. Madde-146
• bb. -Sözleşme’nin 292. Maddesi ve 220/7. Madde-147
• cc. -Sözleşme’nin 292. Maddesi ve 226/1(b)-(c). Madde-147
• b. -Sözleşme’nin 292. Maddesinin Uygulanmasına Getirilen Sınırlar-149
• C. -Deniz Yatağı Uyuşmazlıkları Dairesinin (DYUD) Bölgeye İlişkin Faaliyetlerden Kaynaklanan Uyuşmazlıklardaki Yargı Yetkisi-151
• a. -DYUD’de Taraf Ehliyeti-151
• b. -DYUD’nin Yargı Yetkisi-156
• aa. -Taraf Devletler Arasındaki Uyuşmazlıklar-156
• bb. -Taraf Devletler ve Otorite Arasındaki Uyuşmazlıklar-156
• cc. -Bir Mukavelenin veya Çalışma Planının Yorumlanması veya Uygulanmasından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar-158
• dd. -Otoritenin Hukuki Sorumluluğundan Kaynaklanan Uyuşmazlıklar-159
• ee. -1994 Andlaşması’nın Yorumlanması ve Uygulanmasından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar-159
• ff. -DYUD’nin Sözleşme’de Belirtilen Diğer Durumlarda Yargı Yetkisi-160
• c. -DYUD’nin Yargı Yetkisinin Sınırları-160
• d. -Bölgeye İlişkin Uyuşmazlıkların Çözümünde Alternatif Yollar-161
• aa. -Mahkemenin Özel Daireleri ya da DYUD’nin Ad hoc Daireleri Önünde Çözüm-161
• bb. -Zorunlu Ticari Tahkim-162
• 4. -Mahkemenin Sözleşme Dışındaki Andlaşmalar Çerçevesinde Yargı Yetkisi-164
• IV. -MAHKEMENİN DANIŞMA GÖRÜŞÜ VERME YETKİSİ-165
• V. -ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU MAHKEMESİNİN UYGULAYACAĞI USUL HUKUKU-169
• 1. -Mahkemenin Davalarda ve Davalara İlişkin Özel Durumlarda Uygulayacağı Usul-171
• A. -Mahkemenin Davalarda Uygulayacağı Usul-171
• a. -Davanın Açılması-171
• b. -Muhakemenin Safhaları-172
• aa. -Yazılı Safha-173
• bb. -İlk Müzakereler (Initial Deliberations)-174
• cc. -Sözlü Safha-175
• dd. -Son Müzakereler (Initial Deliberations After Oral Proceedings)-177
• B. -Mahkemenin Davalara İlişkin Özel Durumlarda Uygulayacağı Usul (Incidental Proceedings)-179
• a. -Sözleşme’nin 294. Maddesi Çerçevesinde İlk İnceleme (Preliminary Proceedings)-179
• b. -İlk İtirazlar (Preliminary Objections)-182
• c. -Davaya Müdahale (Intervention)-184
• d. -İhtiyati Tedbirler (Provisional Measures)-188
• aa. -Sözleşme’nin 290/1. Maddesi Çerçevesinde İhtiyati Tedbir Başvuruları-188
• bb. -Sözleşme’nin 290/5. Maddesi Çerçevesinde İhtiyati Tedbir Başvuruları-189
• e. -Karşı Davalar (Counter – Claims)-191
• 2. -Mahkemenin Belirli Uyuşmazlıklar ve Dairelerde Uygulayacağı Usul-191
• A. -Mahkemenin Gemilerin Durdurulmasına Acilen Son Verilmesi ve Mürettebatın Derhal Serbest Bırakılması Hakkındaki Başvurularda Uygulayacağı Usul-192
• B. -Deniz Yatağı Uyuşmazlıkları Dairesinde Uygulanacak Usul-199
• a. -Taraflardan Birinin Devlet Teşebbüsü ya da Gerçek veya Tüzel Kişi Olması Halinde Uygulanacak Usul-199
• b. -Uluslararası Deniz Yatağı Otoritesi Meclisi Üyeliğinin Askıya Alınması Kararına İlişkin Başvurularda Uygulanacak Usul-201
• c. -Ticari Hakem Mahkemesinin Görüş İstediği Durumlarda Uygulanacak Usul-202
• C. -Özel Dairlerde Uygulanacak Usul-202
• 3. -Danışma Görüşlerinde Uygulanacak Usul-203
• 4. -Mahkeme Kararlarının Niteliği ve Sonuçları-207
• A. -Nitelikleri İtibariyle Mahkeme Kararları-207
• B. -Hükmün Yeniden İncelenmesi ve Yorumu-209
• a. -Hükmün Yeniden İncelenmesi-210
• b. -Hükmün Yorumu-212
• C. -Mahkeme Kararlarının Uygulanması-213
• VI. -MAHKEMENİN UYGULAYACAĞI MADDİ HUKUK KURALLARI-215
• SONUÇ-219
• KAYNAKÇA-223