SUNUŞ

İzmir’in Aliağa İlçesi’nde yer alan ekonomik ömrünü tamamlamış gemilerin sökümünün yapıldığı gemi geri dönüşüm (GGD) sektörü, başta demir çelik sanayi olmak üzere farklı sektörlere hammadde sağlamakta ve bölge üretimi için kritik rol oynamaktadır.

“İzmir Aliağa Gemi Geri Dönüşümü Sektör Analizi”, aynı zamanda İzmir’in mavi ekonomisini oluşturan sektörlerden birisi olan bu endüstri kolu içindeki değer yaratan faaliyetleri analiz etmeyi ve sektörün İzmir ekonomisine katkısını artıracak adımları tanımlamayı amaçlamıştır. Bu kapsamda GGD sektörü dünya, Türkiye ve İzmir ölçeğinde incelenmiş, Aliağa’da faaliyet gösteren tesisler analiz edilmiş, sektörün yarattığı ekonomik değeri ve verimliliği yükseltebilecek sürdürülebilir stratejiler ve yükseltme planları oluşturulmuştur. Veri analizleri, paydaş görüşmeleri ve raporlama boyutlarını içeren çalışma yedi ayda tamamlanmıştır.

“İzmir Aliağa Gemi Geri Dönüşümü Sektör Analizi”nin sektörün gelişimine yönelik politikalara ve bu alanda yapılacak çalışmalara ışık tutmasını dileriz.

BÖLÜM 1 – GİRİŞ 14

1.1 Çalışmanın Önemi ve Amacı 15

1.2 Materyal ve Yöntem 16

BÖLÜM 2 – GEMİ GERİ DÖNÜŞÜM ENDÜSTRİSİ VE İLGİLİ YÖNETMELİKLER 18

2.1 Giriş 19

2.2 Dünya Gemi Geri Dönüşüm Endüstrisi 22

2.2.1 Bangladeş 25

2.2.2 Hindistan 26

2.2.3 Pakistan 26

2.2.4 Çin 26

2.3 Gemi Geri Dönüşüm Endüstrisi Yönetmelikleri 27

2.3.1 IMO 27

2.3.2 ILO 27

2.3.3 Basel Sözleşmesi 27

2.3.4 Hong Kong Sözleşmesi 28

2.3.5 Avrupa Birliği Gemi Geri Dönüşüm Yönetmeliği 28

2.4 Sonuçlar ve Değerlendirme 29

BÖLÜM 3 – TESİSLERDE GEMİ GERİ DÖNÜŞÜM YÖNTEMLERİ 30

3.1 Kumsalda Söküm (Beaching) 31

3.2 Baştankara (Landing) 32

3.3 Rıhtımda Söküm 32

3.4 Kuru Havuzda Söküm 33

3.5 Sonuçlar ve Değerlendirme 33

BÖLÜM 4 – TÜRKİYE GEMİ GERİ DÖNÜŞÜM ENDÜSTRİSİ 34

4.1 Gemi Sökümü Tarihçe ve Tesisler 35

4.2 Aliağa Gemi Söküm Tesisleri Geri Dönüşüm İşlemleri 39

4.3 Aliağa Gemi Söküm Tesisleri Atık Yönetimi 48

4.4 Sonuçlar ve Değerlendirme 52

BÖLÜM 5 – GEMİ GERİ DÖNÜŞÜM ENDÜSTRİSİ RİSKLERİ 54

5.1 Gemilerin Taşıdığı Tehlikeli Maddeler ve Çevresel Riskler 55

5.2 İş Kazası Riskleri 56

5.3 Düşük Hurda Fiyatları 58

5.4 Gemi Söküm İşletmesi Maliyetleri Riski 61

5.5 Sonuçlar ve Değerlendirme 61

BÖLÜM 6 – İZMİR ALİAĞA GEMİ GERİ DÖNÜŞÜM TESİSLERİ DEĞER ZİNCİRİ ANALİZİ 62

6.1 Sektör Analizi 63

6.2 GGD Sektöründe Birincil ve Destek Faaliyetleri 64

6.3 Değer Zinciri Faaliyetleri Bağlantı ve İlişkileri 66

6.4 GZFT Analizi 68

6.4.1 Güçlü Yönler 68

6.4.2 Zayıf Yönler 68

6.4.3 Tehditler 69

6.4.4 Fırsatlar 70

6.4.5 Geliştirilmiş GZFT Analizi 72

6.5 Pareto Analizi 74

6.6 Beş Güç Analizi 74

6.6.1 Yeni giren firma tehdidi 75

6.6.2 Tedarikçi pazarlık gücü 76

6.6.3 Müşteri (alıcı) pazarlık gücü 77

6.6.4 İkame ürün veya hizmet tehdidi 78

6.6.5 Mevcut rakipler arasındaki rekabet 79

6.7 PESTLE Analizi 81

6.7.1 Politik 81

6.7.2 Ekonomik 81

6.7.3 Sosyolojik 82

6.7.4 Teknolojik 82

6.7.5 Yasal 82

6.7.6 Çevresel 82

6.8 Aliağa Gemi Geri Dönüşüm Tesisleri Verimlilik Kök Neden Analizi 83

6.9 Yalın Altı Sigma, Kaizen ve Dayanıklılık Mühendisliği Performans Değerlendirmesi 85

6.9.1 Altı Sigma ve Yalın Altı Sigma 85

6.9.2 Kaizen Çevrimi 86

6.9.3 Dayanıklılık Mühendisliği ve Prensipleri 87

BÖLÜM 7 – YÜKSELTME PLANI 101

7.1 Fiziksel Altyapı 102

7.1.1 Mevcut Tesis Alan Genişleme Sorunu 103

7.1.2 Tesis Alanı Mülkiyet Sorunu 103

7.1.3 Mevcut Tesis Alanların Verimsiz Kullanımı 103

7.1.4 Envanter Yönetimi Eksikliği 104

7.1.5 Kuru Havuz Eksikliği 104

7.1.6 Yeniden Kullanım Malzeme Stok Alanı 104

7.1.7 Dış Nakliye Sorunları 105

7.2 Makina Ekipman ve Teknoloji 105

7.2.1 Atık Yakma Ünitesi ve Enerji Üretim Tesisi Eksikliği 106

7.2.2 Eski Teknoloji Makina ve Ekipman 106

7.2.3 Oksi-propan Gazlı Kesimi 106

7.2.4 Makine/Teçhizat Yedeğinin Olmaması 107

7.3 Bilgi ve Deneyim 107

7.3.1 Geri Dönüşüm İçin Tasarım Eksikliği 108

7.3.2 Gemi Geri Dönüşümü El Kitabı Eksikliği 108

7.3.3 Ar-Ge Merkezi Eksikliği 108

7.3.4 Atık Toplama Yetkisinin Firmalara Verilmesi 109

7.3.5 Çıkma Parçaları Sertifikalandırma Sorunu 109

7.3.6 Operasyon ve İşgücü Kayıpları 109

7.3.7 Reaktif Yaklaşım Riskleri 109

7.3.8 Öğrenme Kültürü Eksikliği 110

7.4 İnsan Kaynakları 110

7.4.1 İşçi Devamlılığı ve Sirkülasyonu 111

7.4.2 Kalifiye Eleman Yetişmemesi/Eksikliği 111

7.4.3 İSG Eğitim Eksiklikleri 111

7.4.4 Personel Yedek Eksikliği 111

7.4.5 Vardiya Eksikliği 112

7.5 Mali Kaynaklar 112

7.5.1 Finansman ve Kredi Sorunları 113

7.6 Tedarikçiler, Sektör Oyuncuları, Kamuoyu İlişkileri 113

7.6.1 Kamuoyunda Sektöre İlişkin Bilgi İhtiyacı 114

7.6.2 Sektör İçi/Dışı İşbirliği Eksiklikleri 114

7.6.3 Uluslararası Düzenlemelere Geçişte Zaman Zaman Hızlı Reaksiyon Alınamaması 114

7.7 Sonuçlar ve Değerlendirme 115

BÖLÜM 8 – SONUÇLAR 115

-KAYNAKÇA 116