“Türkiye Denizlerinde Tehlikeli Türler: Ekoloji, Sağlık ve Yönetim Yaklaşımları” başlıklı kitap Türkiye’de bu konuda yapılan çalışmaların derli toplu bir özeti olarak değerlendirilebilir. Batı ülkelerinde medical oşinografi olarak bilinen bu dal ülkemizde çok bilinmiyor. Oysa tropik sulardan gelen yabancı deniz canlıları ile Türkiye denizlerinde yaşayan zararlı deniz canlıları son zamanlarda sıkça görülmeye başlanınca bu konu önem kazanmıştır. Sorun bir sağlık tehditi olarak görülmeye başlanmış ancak turizm ve balıkçılık sektörü de bu olumsuz gelişmelerden etkilenmiştir. Başta iklim değişikliğinin etkisi ve Süveyş Kanalı’ndan gelen canlıların artışı nedeniyle zararlı ve tehlikeli deniz canlıları sularımızda daha fazla görülmektedir. Yaz ayları başta olmak üzere bazı denizanaları, balon ve aslan balıkları sularımızda artmakta tatil yapmak üzere denize girenler ise tedirgin olmaktadır.

Bütün bu nedenlerle vakfımız, tehlikeli deniz canlıları adıyla bir çalıştay düzenleyerek değişik disiplinlerden gelen araştırmacıların bu konudaki birikimlerini paylaşmalarını, olgular üzerinden bilgi alışverişinde bulunmalarını ve gelecekte denizlerdeki tehlikenin büyümesi halinde yapılması gerekenleri tartışmak üzere bir araya gelinmiştir. Sorunun büyüklüğü ve önemi nedeniyle de çalıştayın bir kitap haline getirilmesi planlanmıştır. Bu kitabın hazırlanmasına ve editörlüğüne katkıda bulunan Dr. Özgür TEZCAN ile Dr. İlayda Destan ÖZTÜRK’e çok teşekkür ediyorum. Bu iki araştırmacı olmazsa kitabın yayınlanması mümkün olmazdı. Kitabın amatör denizcilere, akademisyenlere, dalgıçlara, balıkçılara ve tüm deniz severlere faydalı olmasını diliyorum.

Prof. Dr. Bayram Öztürk

Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Başkanı

Beykoz, Aralık 2025

-ÖNSÖZ iii

-İstilacı Sokar, Aslan balığı ve Zehirli Balon Balıklarının Farklı Sektörlerde Ekonomik Kullanım Alanları – Cemal Turan, Ali Uyan, Servet Ahmet Doğdu, Funda Turan, Ayşegül Ergenler 1

-İklim Değişikliği Sürecinde Türk Denizlerinde Zararlı Alg Çoğalmaları (ZAÇ), Toksik Algler ve Geleceğe Yönelik Tehdit Senaryoları – Muharrem Balcı, Turgay Durmuş, Rabia Sezgin, Uğur Ataklı 27

-Tehlikeli Deniz Canlılarına Tıbbi Yaklaşım Açısından Deneyimlerimiz – Selin Gamze Sümen 58

-Ülkemiz Sularında ve Dünyada Köpek Balığı Karşılaşmaları – Tolga Taymaz 66

-Yabancı ve İstilacı Deniz Canlılarının Oluşturduğu Sağlık Sorunları – Tolga Taymaz 92

-Türkiye Sularında Kemikli Balık Zehirlenmeleri – Tunahan Şen 123

-Denizanaları, Dün, Bugün ve Yarın – Özgür Deniz Tezcan 135

-Dünyada ve Ülkemizde İğneli Vatoz Zehirlenmeleri: Denizlerde Sessiz Tehdit – Esra Ersöz Genç 144

-Acil Tıp Bakış Açısı ile Tehlikeli Deniz Canlısı Zehirlenmelerine Yaklaşımda Türkiye’de Güncel Durum – Burcu Yılmaz 148

-Dünyada Denizanası Zehirlenmeleri – Gülçim Kocairi 158

-Tehlikeli Deniz Canlıları: Türkiye’deki Mevcut Politikalar ve Uygulamalar – Merve Karakuş 164

-Halk Sağlığı Perspektifinden Ulusal Denizanası İzleme Programı: Ya Yakarsa? – İ. Destan Öztürk 171

-Halk Sağlığı Bakışıyla Değişen Çevre Koşulları ve Ülkemiz Sularında İstilacı Deniz Canlıları – Çağatay Güler 178