Tarihin her döneminde “Ordu” tabiri silahlı ve düzenli gücü temsil etmektedir. Orduların strateji ve taktikleri, içinde bulundukları çağın şartları, silah, malzeme ve donanımdaki ilerlemeler doğrultusunda değişmiş ve gelişmiştir.

İstiklal Savaşı’nı takiben kurulan yeni Türkiye Cumhuriyeti Devleti, geçmişte yaşanan ızdıraplı süreçlerden dersini almış olarak, milletin felaketler yaşamaması için güçlü bir ülke olabilme yolunda ordusuna büyük önem vermiştir. Hedeflediği Türkiye Cumhuriyeti ülküsü için ordunun güçlü olması gerektiğini iyi bilen Mustafa Kemal Paşa, ordusunu sürekli hazır tutmak istemiştir. Mustafa Kemal Paşa, hedefini gerçekleştirmek amacıyla 1921 yılından itibaren Genelkurmay Başkanı sıfatıyla her zaman yanında yer alan Mareşal Fevzi Çakmak başta olmak üzere İstiklal Savaşı’na katılarak zaferler kazanmış paşaların ve komutanların deneyimlerinden faydalanmıştır.

Cumhuriyet döneminin başlarında iç tehdit algısı doğrultusunda ordu, mevcut rejime yönelik tehditler ile uğraşmıştır. Bu görevlerin yanı sıra kışlalar okul gibi kullanılarak köylerde yaşayan gençlere dönemin ihtiyaçları değerlendirilerek eğitim verilmiştir.

-ÖZET iii

-ÖNSÖZ vii

-İÇİNDEKİLER ix

-KISALTMALAR xx

-GİRİŞ 1

BİRİNCİ BÖLÜM – ÇOK PARTİLİ SİYASİ DÖNEMDEN 27 MAYIS ASKERİ MÜDAHALESİ’NE MODERNİZASYON ÇALIŞMALARI (1946-1960)

1.1 İç ve Dış Politikada Yaşanan Gelişmeler 39

1.1.1. Truman Doktrini ve Askeri Yardımlar 45

1.1.2. Marshall Planı ve Askeri Yardımlar 53

1.2. Türkiye’nin Kore Savaşına Katılması 64

1.3. Ekonomik ve Sosyal Durum 66

1.4. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Yenilenmesi ve Modernizasyonu 75

1.4.1. Türk Ordusunun Genel Durumu 75

1.4.2. Genelkurmay Başkanlığı 80

1.4.3. Kara Kuvvetleri 84

1.4.4.1. Dünyada Deniz Kuvvetleri 141

1.4.4.1.1. Japonya 143

1.4.4.1.2. SSCB 143

1.4.4.1.3. Almanya 144

1.4.4.1.4. ABD 144

1.4.5. Hava Kuvvetleri 145

1.4.5.1. Dünyada Hava Kuvvetleri 189

1.4.5.1.1. SSCB 192

1.4.5.1.2. ABD 194

1.4.5.1.3. İngiltere 195

1.4.5.1.4. Almanya 197

1.4.5.1.5. Fransa 199

1.4.5.1.6. Yunanistan 200

1.4.5.1.7. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu 200

1.4.6. Jandarma Kuvvetleri 200

1.5. Askeri Fabrikalar 212

1.5.1. Tophane-i Amire 212

1.5.2. Tersane-i Amire 213

1.5.3. Baruthanei Amire (İstanbul Baruthanesi, Bakırköy Baruthanesi) 214

1.5.4. Küçükçekmece Azadlı Baruthanesi 215

1.5.5. Dolmabahçe Fişek Fabrikası 215

1.5.6. Kayseri ve Konya Güherçile Fabrikaları 216

1.5.7. Taşkızak Tersanesi 217

1.5.8. Gölcük Tersanesi 217

1.5.9. Ankara Silah Fabrikası 218

1.5.10. Ankara Marangoz Fabrikası 218

1.5.11. Şakir Zümre Uçak Bombası ve Silah Fabrikası 219

1.5.12. Ankara Gazi Fişek Fabrikası 220

1.5.13. Pirinç Döküm ve Haddehanesi 221

1.5.14. Kırıkkale Topçu Mühimmat Fabrikası 221

1.5.15. Nuri Killigil Silah Fabrikaları 222

1.5.15.1. Zeytinburnu Demir Eşya Fabrikası (Silah ve Cephane Fabrikası) 223

1.5.15.2. Sütlüce Madeni Eşya Fabrikası (Silah ve Cephane Fabrikası) 223

1.5.16. Kayaş Kapsül ve İmla Fabrikası 224

1.5.17. Kırıkkale Çelik Döküm ve Haddehanesi 225

1.5.18. Silahtarağa Fişek Fabrikası 225

1.5.19. Kırıkkale Tüfek Fabrikası 225

1.5.20. Elmadağ Barut Fabrikası 227

1.5.21. Kırıkkale Nitroselülozlu Barut Fabrikası 227

1.5.22. Mamak Gaz Maskesi Fabrikası 228

1.5.23. MKEK Çankırı Silah Fabrikası 229

1.5.24. MKEK Roket Fabrikası 229

1.6. Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK) 230

1.7. Savunma Harcamaları 249

1.7.1. Milli Savunma Bütçe Görüşmeleri 257

İKİNCİ BÖLÜM – 27 MAYIS ASKERİ MÜDAHALESİ’NDEN KIBRIS BARIŞ HAREKATI’NA MODERNİZASYON ÇALIŞMALARI (1960-1974)

2.1. İç ve Dış Politikada Yaşanan Gelişmeler 261

2.2. Ekonomik ve Sosyal Durum 281

2.2.1. ABD ve Almanya’dan Alınan Askeri Yardımlar 285

2.3. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Yenilenmesi ve Modernizasyonu 291

2.3.1. Genelkurmay Başkanlığı 291

2.3.2.1. Dünyada Kara Kuvvetleri 305

2.3.2.1.1. SSCB 307

2.3.2.1.2. Almanya 309

2.3.2.1.3. İngiltere 310

2.3.2.1.4. ABD 310

2.3.2.1.5. Fransa 311

2.3.3. Deniz Kuvvetleri ve Donanma 312

2.3.3.1. Dünyada Deniz Kuvvetleri 328

2.3.3.1.1. SSCB 329

2.3.3.1.2. Fransa 329

2.3.3.1.3. İngiltere 329

2.3.4. Hava Kuvvetleri 330

2.3.4.1. Dünyada Hava Kuvvetleri 345

2.3.4.1.1. SSCB 345

2.3.4.1.2. ABD 345

2.3.4.1.3. Fransa 346

2.3.4.1.4. İngiltere 347

2.3.5. Jandarma Kuvvetleri 347

2.4. Savunma Harcamaları 352

2.4.1. Milli Savunma Bütçe Görüşmeleri356

2.4.2. Dünyada Savunma Harcamaları 359

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – KIBRIS BARIŞ HAREKATI’NDAN SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ SONUNA KADAR MODERNİZASYON DÖNEMİ (1974-1990)

3.1. İç ve Dış Politikada Yaşanan Gelişmeler 361

3.1.1. Kıbrıs Sorunu 365

3.1.2. 12 Eylül 1980 Askeri Müdahalesi 373

3.2. Ekonomik ve Sosyal Durum 375

3.3. Askeri Teknolojinin İlerlemesine Yol Açan İleri Teknoloji Kuruluşları 388

3.3.1. Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) 389

3.3.2. Savunma Sanayii Destekleme Fonu (SSDF) 393

3.3.3. Türk Silahlı Kuvvetlerini  Güçlendirme Vakıfları ve Vakıf Kuruluşları 393

3.3.3.1. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ) 395

3.3.3.2. Askeri Elektronik Sanayii A.Ş. (ASELSAN) 397

3.3.3.3. İşbir Elektrik Sanayii A.Ş. 399

3.3.3.4. Askeri Pil Sanayii A.Ş. (ASPİLSAN) 399

3.3.3.5. Hava Elektronik Sanayii A.Ş. (HAVELSAN) 400

3.3.3.6. Roket Sanayii A.Ş. (ROKETSAN) 401

3.3.4. Yabancı Ortaklık veya Sermaye İle Kurulan Şirketler 402

3.3.4.1. Nurol Makine ve Sanayii A.Ş. /FMC-Nurol Savunma Sanayii A.Ş. 402

3.3.4.2. TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (Turkish Engines Industries – TEI) 403

3.3.4.3. Mikrodalga Elektronik Sistemler Sanayii ve Ticaret A.Ş. (MİKES) 404

3.3.4.4. HAVELSAN Teknoloji Radar Sanayii ve Ticaret A.Ş. (HTR) 404

3.3.4.5. Aydın Yazılım ve Elektronik Sanayii ve Ticaret A.Ş. (AYESAŞ) 405

3.3.5. Milli Sermayeli Şirketler 405

3.3.5.1. Otokar Otobüs Karoseri Sanayii A.Ş. / Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayii A.Ş. 405

3.3.5.2. MAN Kamyon ve Otobüs Sanayii A.Ş. / MAN Türkiye A.Ş. 406

3.3.5.3. PETLAS Lastik Sanayii ve Ticaret A.Ş. 406

3.3.5.4. STFA Savronik Elektronik Sanayii ve Ticaret A.Ş. 407

3.3.5.5. Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş. (STM) 407

3.4. Türk Silahlı Kuvvetlerinin Yenilenmesi ve Modernizasyonu 408

3.4.1. Genelkurmay Başkanlığı 408

3.4.2. Kara Kuvvetleri 413

3.4.2.1. Dünyada Kara Kuvvetleri 421

3.4.2.1.1. ABD 422

3.4.2.1.2. Japonya 422

3.4.2.1.3. Almanya 423

3.4.2.1.4. Çin 423

3.4.2.1.5. İsrail 424

3.4.2.1.6. İran 424

3.4.2.1.7. SSCB 424

3.4.3. Deniz Kuvvetleri ve Donanma 426

3.4.3.1. Dünyada Deniz Kuvvetleri 442

3.4.3.1.1. ABD 443

3.4.3.1.2. SSCB 444

3.4.3.1.3. Fransa 445

3.4.3.1.4. İngiltere 446

3.4.4. Hava Kuvvetleri 446

3.4.4.1. Dünyada Hava Kuvvetleri 456

3.4.4.1.1. ABD 456

3.4.4.1.2. SSCB 457

3.4.4.1.3. Fransa 458

3.4.4.1.4. İngiltere 458

3.4.5. Jandarma Kuvvetleri 459

3.5. Savunma Harcamaları 467

3.5.1. Milli Savunma Bütçe Görüşmeleri 470

3.5.2. Dünyada Savunma Harcamaları 473

-SONUÇ 477

-KAYNAKÇA 495

-EKLER 543